Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương (Ảnh: MPI)
Giải ngân vốn đầu tư công những tháng đầu năm 2024 tiếp tục tích cực
Chia sẻ với báo chí về tình hình giải ngân vốn đầu tư công những tháng đầu năm 2024, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, bước sang 2024, yêu cầu về các động lực thúc đẩy tăng trưởng tăng mạnh hơn, nhanh hơn, bao gồm cả đầu tư công.
Ngay từ đầu năm, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo hết sức quyết liệt về tăng cường các giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công. Kết quả 3 tháng đầu năm cho thấy đã giải ngân được một lượng vốn khá lớn, hơn 80.000 tỷ đồng và đạt tỷ lệ là hơn 13,7%. So với cùng kỳ năm ngoái thì con số này cao hơn cả về số tương đối và số tuyệt đối (cùng kỳ năm ngoái đạt hơn 10%).
Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, điều thú vị ở đây là lượng vốn phải giải ngân trong năm 2024 thấp hơn khoảng gần 100.000 tỷ đồng so với năm 2023 - năm có lượng vốn đầu tư công cao nhất từ trước đến nay. Tuy nhiên, điểm đặc biệt là số tuyệt đối giải ngân đầu tư công 3 tháng đầu năm 2024 lại cao hơn cùng kỳ năm ngoái.
Nguyên nhân, theo ông Phương, là do các giải pháp mà Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đề ra đã phát huy hiệu quả thiết thực trong thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công. “Có thể thấy rằng các giải pháp đã toàn diện trên tất cả các lĩnh vực”, Thứ trưởng nói.
Thứ nhất, đã có rất nhiều cải cách, đổi mới trong thể chế và đặc biệt là có những cơ chế mới, cơ chế đặc thù, trình các cấp có thẩm quyền, trình Quốc hội ban hành trong thời gian qua áp dụng cho các dự án quy mô lớn, dự án quan trọng.
Thứ hai, các giải pháp trong chỉ đạo điều hành trong những năm qua mà Chính phủ áp dụng và triển khai hết sức quyết liệt. Từ 5 tổ công tác đôn đốc giải ngân, hiện đã tăng lên 26 tổ, do các đồng chí bộ trưởng, thành viên Chính phủ làm tổ trưởng để đi đôn đốc tất cả các giải pháp trong đó có đầu tư công. Ngoài ra có rất nhiều các Nghị quyết, chỉ đạo, chỉ thị của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ để tổ chức triển khai đồng bộ các giải pháp trong chỉ đạo điều hành.
Thứ ba là các giải pháp mà Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng “là giải pháp quan trọng nhất”, đó chính là sự tự giác, sự quyết liệt ở các đơn vị tổ chức, các bộ ngành địa phương trong việc tổ chức triển khai thi công các công trình.
“Chúng ta thấy được không khí làm việc trên công trường như cách Thủ tướng vẫn hay nói là “thi công 3 ca 4 kíp”, “vượt nắng thắng mưa”… Hầu như tất cả những trở ngại thông thường đối với các công trường thi công đều có những giải pháp để vượt qua, để làm sao thi công nhanh nhất, tốt nhất và đạt khối lượng cao nhất, từ đó mức vốn giải ngân nó sẽ tăng theo. Đây là một yếu tố hết sức quan trọng”, ông Phương nói.
Cuối cùng là sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan, từ trung ương đến địa phương, trong việc xử lý các tình huống. Trong đầu tư công có vô vàn các tình huống phát sinh trong quá trình thực hiện như điều chỉnh dự án, thay đổi các cơ chế chính sách hay các giải pháp..., mà một cơ quan không làm được, đòi hỏi phải có sự phối hợp nhịp nhàng từ trung ương đến địa phương.
Mỗi giải pháp, mỗi thay đổi, điều chỉnh đều có những quy định cụ thể, rõ ràng và phải thực hiện các quy trình đó. Điều quan trọng nhất là phải nhanh thì chúng ta mới có thể làm cho quá trình đầu tư công không bị ngắt quãng, ông Phương lý giải.
Sẽ điều chuyển hài hòa vốn đầu tư công
Với mục tiêu tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm nay là 95%, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng, đây là nhiệm vụ khó khăn và không đơn giản.
Mặc dù đã có rất nhiều bài học kinh nghiệm nhưng rõ ràng để đạt được mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công, ngoài 4 cái giải pháp nêu trên, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh lưu ý vấn đề xử lý các tình huống phát sinh đối với các dự án, đặc biệt là các dự án lớn.
Hiện nay, Quốc hội đã có đoàn giám sát tối cao về tình hình triển khai các dự án quan trọng của quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư. Đây là những dự án quy mô, lượng vốn đầu tư rất lớn. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện không tránh khỏi những tình huống phát sinh, liên quan đến giải phóng mặt bằng, đền bù cho người dân, các điều chỉnh phát sinh ví dụ như trong khảo sát thăm dò, thiết kế dự án…
Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng, các tình huống phát sinh cần giải quyết nhanh, linh hoạt, nếu không sẽ gây đình trệ, ngắt quãng trong triển khai dự án, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân.
Ngoài ra, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng bày tỏ lo lắng về khả năng cuối năm thiếu vốn nếu tình hình giải ngân tiếp tục tốt. “Đây cùng là tình huống mà vừa qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có báo cáo với Thủ tướng về khả năng dự báo năm nay và 2025 đối với việc lượng vốn thực tế có thể giải ngân được so với tổng hạn mức của kế hoạch đầu tư công trung hạn. Theo ước tính, năm nay chúng ta có thể thiếu hơn 100.000 tỷ đồng”, ông Phương cho hay.
Với tình huống này, Thứ trưởng cho biết Bộ đang nghiên cứu, theo tinh thần chủ trương chung là huy động mọi nguồn lực mà chúng ta có để bổ sung cho giải ngân vốn đầu tư công.
Nếu tình trạng thiếu vốn xảy ra trong năm nay thì giải pháp là điều chỉnh hài hoà kế hoạch đầu tư công, điều chuyển từ nơi thừa đến nơi thiếu để làm sao có thể giải ngân hết được nguồn tiền, tinh thần là “không được ôm tiền, không được giữ tiền mà không làm gì cả”. Vì vậy, khâu điều chỉnh, điều hoà kế hoạch là rất quan trọng.
Quán triệt quan điểm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là phải từ sớm, từ xa, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã báo cáo Thủ tướng chủ trương rà soát kế hoạch đầu tư công năm 2024 ngay từ bây giờ, sớm phát hiện, ghi nhận tổng hợp những nơi thừa, để có khoản vốn dư sẵn sàng điều chuyển đến nơi thiếu khi cần thiết.
Theo Thứ trưởng, phần vốn thừa không nhiều nhưng tập trung chủ yếu vào khoản vốn chưa phân bổ. Bên cạnh việc xác định rõ nguyên nhân vì sao chưa phân bổ hết, thì vốn không phân bổ được sẽ phải điều chuyển đến nơi khác. “Đây là câu chuyện điều hành kế hoạch và năm nay sẽ là năm điều chỉnh kế hoạch rất nhiều lần, để đảm bảo tiền được điều chuyển từ nơi thừa sang nơi thiếu thật điều hoà”, ông Phương khẳng định.
Đầu tư là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng. Trong đó, đầu tư công là phần chi tiêu của Chính phủ, có thể chủ động về mặt chính sách để thúc đẩy tăng trưởng. Đầu tư công cũng có tác động lan toả tới sự phát triển của các lĩnh vực khác trong ngành kinh tế.
Đầu tư công trong những năm vừa qua được Chính phủ rất quan tâm và đã có những hành động cụ thể trong chỉ đạo điều hành thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công. Kết quả cho thấy trong những năm gần đây, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công liên tục được cải thiện.
Năm 2023 là một năm đặc biệt với số vốn giải ngân đầu tư công rất lớn nhưng tỷ lệ giải ngân đạt gần 95%. Đây là con số hết sức ấn tượng, chúng ta có thể hài lòng so với mục tiêu đã đề ra.
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương
