Kể từ ngày 1/1/2026, gần 5 triệu hộ kinh doanh sẽ không còn nộp thuế khoán mà chuyển sang nộp thuế theo kê khai. Đây là sự thay đổi rất lớn trong đời sống. Theo đó, ngày 31/10/2025, Cục Thuế đã ban hành Quyết định số 3352/QĐ-CT, triển khai kế hoạch "60 ngày cao điểm chuyển đổi mô hình từ thuế khoán sang kê khai đối với hộ kinh doanh", trong bối cảnh việc chuyển từ thuế khoán sang kê khai vẫn còn nhiều "bỡ ngỡ", nhiều dấu hỏi lớn là những trăn trở, vướng mắc của hộ - cá nhân kinh doanh vốn quen với phương thức thủ công, thiếu nền tảng số, e ngại khi phải thay đổi.
Chia sẻ tại Hội thảo “Giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế: Từ thực tiễn hộ kinh doanh” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Công ty cổ phần Công nghệ KiotViet và các đơn vị liên quan tổ chức chiều ngày 16/12, ông Nguyễn Quang Vinh, Phó chủ tịch VCCI đã nhấn mạnh vai trò, quy mô và đóng góp lớn của khu vực hộ kinh doanh đối với ngân sách, tăng trưởng và an sinh xã hội. Khẳng định chuyển đổi mô hình quản lý thuế không nhằm gây khó, mà là bước đệm để hộ kinh doanh phát triển minh bạch, công bằng và bền vững hơn.
Ông Vinh cho rằng, để hộ kinh doanh phát triển bền vững, hòa nhập vào dòng chảy kinh tế số và nâng cao năng lực cạnh tranh, thì quá trình chuyển đổi mô hình kinh doanh và phương pháp kê khai thuế cần được thực hiện một cách thuận lợi, đơn giản và minh bạch.
Theo VCCI, khi chuyển đổi lên kê khai, 49% hộ kinh doanh cho rằng chi phí và thời gian quản lý hoá đơn, chứng từ sẽ tăng lên đáng kể. Bên cạnh đó là các khó khăn khi tuân thủ quy định về hóa đơn điện tử và thiết bị tính tiền, bao gồm: Năng lực công nghệ số hạn chế, thói quen ghi chép thủ công, gánh nặng chi phí đầu tư và thủ tục phức tạp. Hộ kinh doanh cần thường xuyên cập nhật quy định pháp luật qua báo chí chính thống và cơ quan thuế. Đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động, lựa chọn các giải pháp phần mềm phù hợp với mô hình kinh doanh để công nghệ là “trợ thủ” - hộ kinh doanh “làm chủ”.
| |
Những khó khăn khi thực hiện hóa đơn điện tử và thiết bị tính tiền của hộ kinh doanh |
Ông Đỗ Tuấn Anh, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Công nghệ KiotViet, đồng tình với quan điểm của VCCI, nhận định: Độ tuổi, ngành nghề và môi trường kinh doanh quyết định khả năng tiếp nhận công nghệ; nhóm truyền thống tiếp cận chậm hơn, cần hỗ trợ nhiều hơn về mặt công nghệ. Vì vậy, sự thấu hiểu và đồng hành là yếu tố quyết định sự thành công của chuyển đổi số.
Đơn vị này đã sơ đồ hóa các giai đoạn chuyển đổi số của hộ kinh doanh từ khảo sát, xác định điều kiện ban đầu cho đến khâu chăm sóc, hỗ trợ sau bán. Đồng hành với hộ kinh doanh, các đơn vị công nghệ cần làm rõ các câu hỏi, nhu cầu của hộ kinh doanh ở từng giai đoạn, giải quyết từng bài toán nhỏ để cùng đi tìm lời giải cho đề bài lớn là “chuyển đổi số”.
Từ góc nhìn chuyên gia thuế, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho biết, việc chuyển đổi mô hình được xem là bản lề quan trọng để thúc đẩy hộ kinh doanh nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật thuế, xây dựng văn hóa doanh nhân, doanh nghiệp. Đây được xem là chìa khóa then chốt để phát triển thị trường bền vững, giúp hộ kinh doanh ngày càng trưởng thành, đóng góp quan trọng vào sự lớn mạnh của nền kinh tế tư nhân.
Cụ thể, việc chuyển đổi từ thuế khoán sang phương pháp kê khai giúp doanh nghiệp Quản lý tài chính hiệu quả, do chuyển sang hạch toán kế toán, có doanh thu, hóa đơn chứng đầy đủ, có hồ sơ tài chính rõ ràng, tạo điều kiện dễ dàng hơn khi tiếp cận với vay vốn của các tổ chức tín dụng, chuỗi cung ứng, các chính sách ưu đãi tài chính, vốn, hỗ trợ từ các quỹ đầu tư, các dự án nhà nước và các dự án phát triển kinh tế địa phương hoặc huy động thêm nguồn đầu tư trở nên thuận lợi hơn.
Dù hóa đơn bán hàng thông thường không đủ điều kiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào, nhưng được làm cơ sở hạch toán chi phí được trừ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp, là điều rất khác biệt với hộ khoán không có hóa đơn.
Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế khẳng định: ngành thuế liên tục tổ chức các kênh truyền thông, đối thoại và tọa đàm để giải đáp, giúp người nộp thuế hiểu rõ và chủ động thực hiện nghĩa vụ, đồng thời sẽ phân nhóm hỗ trợ phù hợp, kết nối từng nhóm hộ kinh doanh với các nhà cung cấp phần mềm kế toán, khai thuế, phù hợp với quy mô và điều kiện hoạt động.