Các nhà sản xuất thực phẩm đang tăng giá bán cao hơn, điều này đang đè nặng lên người tiêu dùng và có khả năng làm giảm bất kỳ sự phục hồi kinh tế nào từ đại dịch Covid-19 ở một số quốc gia. Tuy nhiên, một số nhà xuất khẩu và nông dân lại được hưởng lợi từ các điều kiện thị trường thuận lợi.
| |
Chỉ số giá thực phẩm toàn cầu |
Chỉ số giá thực phẩm theo dõi giá thịt, sữa, ngũ cốc, dầu thực vật và đường do Tổ chức Lương thực và Nông nghiêp Liên hợp quốc (FAO) công bố đã tăng tháng thứ 12 liên tiếp trong tháng 5 lên 127,1, chạm mức mức cao nhất trong gần 10 năm. Con số này cũng cao hơn 40% so với một năm trước.
Sự kết hợp của một số yếu tố đã khiến giá tăng vọt
Nhu cầu ở Trung Quốc, một trong những nhà nhập khẩu lương thực lớn nhất thế giới đã tăng mạnh do nước này phục hồi sau đại dịch với tốc độ nhanh hơn hầu hết các nước còn lại trên thế giới.
Chi phí vận tải biển cao hơn xuất phát từ sự thiếu hụt container và gián đoạn chuỗi cung ứng là một yếu tố khác. FAO cũng đổ lỗi cho các vấn đề từ phía nguồn cung như sự chậm trễ trong thu hoạch và giảm sản lượng mía ở Brazil.
Hơn nữa, giá hàng hóa đã được thúc đẩy bởi dòng tiền đầu tư chảy vào thị trường khi các nhà đầu tư đa dạng hóa rủi ro trong bối cảnh thanh khoản cao trên thị trường tài chính.
Trong bối cảnh đó, các nhà sản xuất thực phẩm châu Á đang tăng giá để bù đắp chi phí nguyên liệu thô cao hơn. Các nhà nhập khẩu thực phẩm lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đang nhận thấy tác động mạnh từ vấn đề này.
Nhà máy xay bột mì Nhật Bản Nisshin Seifun Group sẽ tăng giá sản phẩm bột mì cho các hộ gia đình từ 2 - 4% trong tháng 7. Công ty cho biết họ không thể chấp nhận được giá nguyên liệu thô cao hơn cũng như chi phí hậu cần và đóng gói tăng. Nhà sản xuất thực phẩm Ajinomoto cũng sẽ tăng giá bán mayonnaise từ 1 - 10% vào tháng tới, với lý do giá dầu ăn cao hơn trong vài tháng qua.
Tại Hàn Quốc, chuỗi cửa hàng bánh mì lớn nhất Paris Baguette đã tăng giá bánh mì lên 5,6% trong tháng 2 do giá nguyên liệu đầu vào tăng. Tại Trung Quốc, giá một số loại dầu ăn từ đậu nành nội địa đã tăng tới 20% trong tháng 4.
| |
Chỉ số giá hàng hóa của một số loại lương thực |
Dữ liệu chính thức về giá tiêu dùng đã cho thấy lạm phát ở một số quốc gia đang có xu hướng tăng cao. Chỉ số giá tiêu dùng của Hàn Quốc đã tăng 2,6% trong tháng 5 so với một năm trước, đánh dấu mức tăng cao nhất kể từ tháng 3/2012, một phần do giá nông sản cao hơn. Ngoài ra, giá thực phẩm và đồ uống không cồn đã tăng 7,4% so với một năm trước.
Philippines cũng đã ghi nhận lạm phát cao trong năm nay, với chỉ số giá tiêu dùng tháng 5 tăng 4,5% so với một năm trước đó. Tương tự như vậy, giá thực phẩm và đồ uống không cồn tăng 4,6%.
Nhà kinh tế Chua Hak Bin của Maybank Kim Eng cho biết giá lương thực cao hơn có thể cản trở sự phục hồi của châu Á sau đại dịch. “Giá lương thực tăng sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng kinh tế phục hồi không đồng đều”, ông cho biết.
Ông cho biết, các hộ gia đình có thu nhập thấp hơn và các nước nghèo hơn sẽ phải chịu nhiều thiệt hại hơn khi họ dành một phần lớn thu nhập của mình cho thực phẩm. Các quốc gia này cũng có ít khả năng tiếp cận với vắc xin Covid-19 hơn và bị cản trở bởi nguồn lực tài chính hạn chế có thể giúp giảm bớt tác động tiêu cực của giá lương thực cao hơn.
Vẫn có đối tượng hưởng lợi từ giá lương thực tăng
Mặc dù vậy, nông dân và các nhà xuất khẩu hàng hóa của châu Á lại là đối tượng hưởng lợi và có thể thu được lợi nhuận từ việc giá tăng.
“Giá hàng hóa tăng, đặc biệt là thực phẩm, có thể có tác động tái phân phối mạnh mẽ, nâng cao thu nhập và việc làm ở nông thôn”, nhà kinh tế Chua cho biết.
Theo ngân hàng trung ương Thái Lan, thu nhập từ trang trại không bao gồm trợ cấp của chính phủ của nước này đã tăng 14% trong tháng 4 so với một năm trước do giá nông sản tăng. Thái Lan là một trong những nhà xuất khẩu đường và gạo lớn nhất thế giới.
Lợi nhuận ròng của nhà kinh doanh nông sản có trụ sở tại Singapore Wilmar International đã tăng gấp đôi lên 450 triệu USD trong quý I/2021 so với một năm trước nhờ giá đường và dầu cọ cao hơn. "Giá dầu cọ cao duy trì được kỳ vọng sẽ có lợi cho hoạt động kinh doanh trồng cọ dầu của chúng tôi trong những tháng tới", công ty này cho biết vào cuối tháng 4.
Tuy nhiên, nếu đại dịch kéo dài và số lượng ca lây nhiễm ngày càng trầm trọng ở một số nền kinh tế châu Á sẽ ảnh hưởng đến cung và cầu lương thực, làm phức tạp triển vọng giá cả.
"Giá lương thực có thể tiếp tục tăng do sự gián đoạn chuỗi cung ứng và việc đóng cửa định kỳ ở các nước đang phát triển dựa vào nông nghiệp", nhà kinh tế Chua cho biết. Một ví dụ là Malaysia, một nước xuất khẩu dầu cọ chủ chốt đã bắt đầu đóng cửa toàn quốc từ ngày 1/6 do số lượng ca nhiễm tăng vọt.
Mặt khác, thị trường hàng hóa kỳ hạn cho thấy xu hướng tăng có thể đã chậm lại kể từ cuối tháng 5. Giá lúa mì kỳ hạn trên sàn giao dịch Chicago Board of Trade đã tăng trên 7,50 USD/giạ vào tháng 5 nhưng đến đầu tháng 6, giá lúa mì kỳ hạn giao dịch quanh mức 6,80 USD. Giá ngô và đậu tương kỳ hạn cũng diễn biến tương tự.
Với diễn biến tăng mạnh của thị trường hàng hóa, các nhà chức trách Trung Quốc đang chú ý nhiều hơn đến thị trường này để ngăn chặn tình trạng đầu cơ quá mức. Một quan chức của Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc nói với các phóng viên vào cuối tháng 5 rằng cơ quan này sẽ hợp tác với các cơ quan chính phủ khác để kiểm soát tốt hơn giá cả trên thị trường hàng hóa.