Thực tế cho thấy, giá thịt lợn tăng nóng là một trong những nguyên nhân chính khiến CPI tháng 12/2019 tăng 1,4% so với tháng trước. Theo đánh giá của Tổng cục Thống kê, đây là mức tăng cao nhất trong nhiều năm qua; trong đó, nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 3,42% do dịch tả lợn châu Phi làm nguồn cung thịt lợn giảm, giá các sản phẩm chế biến từ thịt lợn, thay thế thịt lợn tăng.
Theo TS. Nguyễn Ðức Ðộ, Phó viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính, sau cú sốc tăng giá thịt lợn tới hơn 50% trong quý IV/2019, triển vọng kiềm chế lạm phát dưới 4% trong năm 2020 đã không còn chắc chắn khi CPI của tháng 12/2019 đã tăng 5,23% so với cùng kỳ năm trước.
“Mục tiêu lạm phát có đạt được hay không phụ thuộc chủ yếu vào tốc độ giảm giá thịt lợn trong thời gian tới”, TS. Ðộ nhấn mạnh và đưa ra 3 kịch bản chính của xu hướng lạm phát trong năm 2020.
Cụ thể, theo kịch bản thứ nhất mà chuyên gia này đưa ra, nếu giá thịt lợn giảm mạnh ngay trong tháng Tết nhờ dịch tả lợn châu Phi kết thúc sớm, người nông dân tái đàn thành công, đồng thời Chính phủ bình ổn giá thịt lợn thông qua biện pháp nhập khẩu, lạm phát trung bình năm có thể chỉ ở mức 3%.
Trong kịch bản thứ hai, lạm phát có thể cao hơn khi giá thịt lợn vẫn neo ở mức cao như hiện nay trong quý I do nguồn cung chỉ phục hồi đầy đủ từ quý II. Lúc đó, lạm phát trung bình cả năm 2020 có thể xoay quanh mức 3,5%.
Kịch bản thứ 3 được coi là tình huống tệ nhất xảy ra nếu dịch tả lợn châu Phi chưa thể kết thúc trong nửa đầu năm 2020 và lạm phát so với cùng kỳ năm trước chỉ bắt đầu giảm từ giữa năm 2020.
“Trong trường hợp này, việc kiềm chế lạm phát dưới 4% là tương đối khó khăn, nhất là nếu xu hướng tăng của lạm phát cơ bản vẫn tiếp tục trong những tháng tới”, TS. Ðộ dự báo.
Trong cả 3 kịch bản nêu trên, các yếu tố khác tác động đến lạm phát như giá dầu, tỷ giá, giá dịch vụ y tế, giáo dục được dự báo thay đổi không lớn.
Trong đó, giá dầu được cho là sẽ vẫn ổn định nhờ nguồn cung dầu đá phiến dồi dào; đồng thời, kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại dẫn đến nhu cầu về dầu không cao.
Trong khi đó, tỷ giá cũng được dự báo sẽ chỉ dao động khoảng 1% trong năm 2020 nhờ nguồn cung USD dồi dào, dự trữ ngoại hối lớn, quan trọng nhất là Ngân hàng Nhà nước sẽ vẫn duy trì chính sách tỷ giá thận trọng nhằm giảm thiểu khả năng Mỹ áp đặt hạn chế thương mại đối với Việt Nam.
Còn giá các dịch vụ y tế, giáo dục dự kiến sẽ chỉ điều chỉnh khi Chính phủ nhận thấy mục tiêu kiềm chế lạm phát năm 2020 chắc chắn hoàn thành.
Vì vậy, nhìn chung, yếu tố chi phối lớn nhất đối với xu thế lạm phát trong năm 2020 sẽ chủ yếu là mức độ tăng giảm của giá thịt lợn.
Với các yếu tố phân tích dự báo trong 3 kịch bản, dự báo được đại diện Viện Kinh Tế Tài chính đưa ra là CPI năm 2020 có thể tăng trung bình khoảng 3,5% với mức dao động tăng/giảm trong ngưỡng +/- 0,5% trong năm 2020.
Ðánh giá về xu hướng giá thịt lợn cũng như cung - cầu thị trường đối với mặt hàng này trong thời gian tới, ông Nguyễn Quốc Lân, Phó giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công thương) cho biết, do giá thịt lợn cao nên dự báo nhu cầu tiêu dùng tháng cuối năm sẽ giảm nhẹ khoảng 5 - 10% so với năm 2018, nhưng vẫn ở mức cao, khoảng 300.000 - 320.000 tấn/tháng. Trong khi đó, giá lợn hơi trong nước có thể tăng vào thời điểm cận Tết Nguyên đán.
Tuy nhiên, dự báo của Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại - Bộ Công thương cho thấy, giá lợn hơi trong năm 2020 khó tăng mạnh, thậm chí có chiều hướng giảm do dịch tả lợn châu Phi đã dần được khống chế.
“Có thể thấy, đàn lợn ở các trang trại lớn về cơ bản được đảm bảo, sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và sự phối hợp, xử lý của các cơ quan quản lý; các doanh nghiệp chủ động nguồn nhập khẩu; người chăn nuôi tái đàn thành công; nhu cầu sau Tết giảm...
Mặt khác, nguồn cung các loại thịt gia súc khác, gia cầm, thủy, hải sản ở trong nước được đảm bảo. Ðây là những yếu tố cân bằng giúp giá thị lợn khó có thể tăng mạnh trong thời gian tới, do đó, tác động làm tăng CPI cũng ít khả năng xảy ra hơn”, đại diện cơ quan dự báo của Bộ Công thương cho biết.