Trụ sở của Fed tại Washington, DC. Ảnh: AFP
Lạm phát tăng nhanh nhất hơn 1 thập niên
Giải quyết việc làm là nhiệm vụ hóc búa nhất đối với các nhà hoạch định chính sách Mỹ trong thời Covid-19. Gần 10 triệu người Mỹ trong độ tuổi lao động vẫn trong tình trạng thất nghiệp, dù số việc làm trống đạt mức kỷ lục 9,3 triệu trong tháng 4, theo dữ liệu mới nhất từ Bộ Lao động Mỹ.
Thực tế, người Mỹ càng sớm trở lại với công việc, thì người sử dụng lao động sẽ phải chi trả nhiều hơn. Khi đó, mức lương cao hơn (so với trợ cấp thất nghiệp) sẽ đẩy giá cả hàng hóa tăng lên và có thể dẫn đến các áp lực lạm phát dài hạn trên mức bình thường mà Fed đang cố gắng tránh.
"Thật không may, chúng tôi nhận ra những lý do chính đáng để cho rằng việc tham gia thị trường lao động có thể không trở lại nhanh chóng như trước đại dịch", ông Ian Shepherdson, chuyên gia kinh tế trưởng tại Công ty tư vấn kinh tế Pantheon Macroeconomics bình luận.
"Bất cứ điều gì đang xảy ra ở đây, Fed cần một số lượng lớn những người dân tham gia trở lại lực lượng lao động vào mùa thu", ông Ian Shepherdson nói thêm.
Tỷ lệ lạm phát có tầm quan trọng thiết yếu đối với quỹ đạo phát triển kinh tế. Lạm phát tăng quá cao có thể buộc Fed phải thắt chặt chính sách tiền tệ nhanh hơn dự kiến, dẫn đến những tác động lớn đến một nền kinh tế phụ thuộc vào nợ và ràng buộc chặt chẽ với lãi suất thấp.
Theo công bố mới đây của Bộ Lao động Mỹ, chỉ số giá tiêu dùng tháng 5 tại nước này tăng 5% so với cùng kỳ năm trước, tốc độ tăng nhanh nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008 - 2009. Các nhà kinh tế đồng tình rằng phần lớn nguyên nhân đẩy lạm phát Mỹ tăng nhanh là do các yếu tố tạm thời, nhưng các yếu tố này được kỳ vọng sẽ giảm bớt khi nền kinh tế Mỹ tiếp tục phục hồi và trở lại bình thường sau cú sốc chưa từng có vì đại dịch.
Tại Fed bang Atlanta, thước đo lạm phát "cố định" (dựa theo giá hàng hóa có xu hướng không biến động nhiều theo thời gian) trong tháng 5 đã tăng 2,7% so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức tăng mạnh nhất kể từ tháng 4/2009. Còn nếu theo thước đo lạm phát "linh hoạt" (theo giá cả có xu hướng biến động thường xuyên), chỉ số CPI tháng 5 tăng đáng kinh ngạc tới 12,4%, mức tăng nhanh nhất kể từ tháng 12/1980.
Trong dự báo gần đây nhất, các quan chức Fed ước tính lạm phát cơ bản năm 2021 của Mỹ sẽ đứng ở mức 2,2%. Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế trưởng Ian Shepherdson từ Pantheon Macroeconomics lại cho rằng tỷ lệ này sẽ tiệm cận mức 3,5%.
"Đó là một thiếu sót lớn và có khả năng đe dọa nghiêm trọng tới quan điểm ôn hòa của Fed về lạm phát trung hạn, bởi các tác động tiềm tàng của nó đối với thị trường lao động", ông Shepherdson đánh giá.
Người lao động bị kìm chân
Kết quả nhiều cuộc khảo sát gần đây chỉ ra rằng lo ngại về đại dịch vẫn hoành hành; vấn đề chăm sóc trẻ em, nhất là đối với phụ nữ; và khoản trợ cấp thất nghiệp bổ sung đang bị thu hồi ở khoảng một nửa trong số các bang và sẽ chấm dứt hoàn toàn vào tháng 9… là những yếu tố kìm chân người Mỹ trở lại với thị trường lao động.
Còn ở phía chủ sử dụng lao động, họ lo ngại người lao động vốn không phù hợp về kỹ năng trong vài năm trở lại đây và vấn đề này càng trở nên nghiêm trọng hơn thời Covid-19. Đơn cử, một cuộc khảo sát từ Công ty học trực tuyến Coursera cho thấy Mỹ đã tụt xuống thứ hạng 29 trên thế giới về các kỹ năng kỹ thuật số cần thiết cho các công việc có nhu cầu cao.
Tình trạng tiến thoái lưỡng nan trong nhân sự là vấn đề phổ biến trong doanh nghiệp Mỹ hiện nay. Chủ tịch hãng sản xuất máy tính tiền NCR Retail, ông David Wilkinson cho biết ông nhận thấy "một chút khủng hoảng lao động" đang diễn ra và nhiều khách hàng của NCR Retail đang gặp khó khăn trong tìm kiếm nhân sự ở các cấp độ.
"Khi lao động ngày càng khó kiếm và trở nên đắt giá hơn, thì mặt khác của nỗi lo lạm phát là khi giá cả tăng lên, chi phí sinh hoạt tăng và bạn phải trả cho mọi người nhiều hơn khi họ đòi hỏi nhiều hơn", ông Wilkinson nói.
Ông chủ của NCR Retail cho rằng lạm phát cuối cùng sẽ giảm xuống so với mức hiện tại, nhưng nó sẽ cao hơn mức 2% thường thấy trong hầu hết thời kỳ hậu khủng hoảng tài chính.
Việc triển khai áp dụng công nghệ tại Mỹ đã tăng tốc trong thời Covid-19. Dù xu hướng này sẽ tiếp tục, nhưng ông Wilkinson vẫn kỳ vọng các nhà bán lẻ sẽ trả lương cao hơn để đáp ứng nhu cầu nhân sự.
Quản lý theo cách riêng thông qua các động lực khác nhau có thể gây khó khăn cho Fed. Những nỗ lực nhằm bình thường hóa chính sách trong những năm qua phần lớn đã thất bại, nhất là việc việc quay lại với giải pháp in tiền không lãi suất trong cuộc khủng hoảng tài chính.
Joseph LaVorgna, chuyên gia kinh tế trưởng về châu Mỹ tại Ngân hàng đầu tư Natixis và là cựu chuyên gia kinh tế gia trưởng của Hội đồng Kinh tế Quốc gia Mỹ cho rằng: "Fed đang bị mắc kẹt". Chuyên gia này cho rằng lạm phát Mỹ vẫn tương đối trong tầm kiểm soát và Fed có thể đối mặt với các vấn đề từ áp lực giảm phát. Fed không hào hứng với mức lạm phát quá thấp, vì nó làm hạn chế chính sách tiền tệ trong thời kỳ suy thoái.
"Áp lực chính trị để không hành động gì là rất dữ dội" khi nợ chính phủ tăng lên. "Nếu Fed không thể (hoặc sẽ không) loại bỏ các chính sách dư thừa khi nền kinh tế đang bùng nổ, liệu các nhà hoạch định chính sách có thể ra tay để kéo tốc độ tăng trưởng chậm lại không", ông LaVorgna băn khoăn.
