Nhiều mỏ cát hết hạn khai thác, khiến nguồn cung bị “đứt gãy”
Chậm tiến độ vì… thiếu cát
Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông và nông nghiệp Đà Nẵng cho biết, thời gian gần đây, các nhà thầu xây lắp liên tục phản ánh không thể thu mua đủ cát để phục vụ thi công. Cát dùng để san lấp nền, làm lớp đệm và trộn bê tông tại chỗ đều khan hiếm. Giá cát tăng đột biến, trong khi các mỏ trên địa bàn đồng loạt tạm dừng hoạt động hoặc chỉ khai thác cầm chừng, sản lượng không đủ đáp ứng nhu cầu thị trường.
Thực trạng trên ảnh hưởng lớn đến việc triển khai thi công các dự án đầu tư công, đầu tư tư nhân, cũng như công trình xây dựng của người dân; ngoài ra, còn tác động tới giá các sản phẩm được sản xuất từ vật liệu này, như bê tông thương phẩm.
Anh Phương, chủ một doanh nghiệp xây dựng tại Đà Nẵng chia sẻ, cát xây dựng đang là vấn đề khiến công ty của anh “đau đầu” nhất. “Chúng tôi chỉ thầu các công trình xây dựng nhỏ lẻ, mà cũng không mua được cát; hoặc nếu mua được, thì giá… trên trời, khiến chủ công trình phàn nàn về chi phí”, anh Phương nói.
Theo ông Nguyễn Minh Huy, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông và nông nghiệp Đà Nẵng, vật liệu cát xây dựng khan hiếm, giá tăng, khiến nhiều doanh nghiệp phải tạm dừng sản xuất, cung ứng bê tông thương phẩm ra thị trường. Tình trạng này nếu kéo dài sẽ gây gián đoạn, ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng thi công các công trình xây dựng, làm chậm tiến độ giải ngân vốn đầu tư các dự án.
Trên địa bàn, nhiều mỏ cát hết hạn, khiến nguồn cung bị đứt gãy. Tại sông Vu Gia (huyện Đại Lộc), mỏ cát Pha Lê với trữ lượng khai thác 23.000 m3/năm đã tạm ngừng hoạt động. Một vài bến bãi chứa cát đang “vắt” những mét khối cát cuối cùng để giao cho đối tác. Còn tại sông Thu Bồn, một mỏ cát hết hạn khai thác trong tháng 6 này, lượng cát chỉ đủ để cung cấp cho một số doanh nghiệp xây dựng là đối tác lâu năm.
Trên thực tế, từ cuối năm 2024, tại tỉnh Quảng Nam (cũ), tình trạng khan hiếm nguồn vật liệu cung ứng cho các dự án, công trình đã xuất hiện và kéo dài từ đó đến nay.
Đại diện Công ty TNHH Xây dựng Nam Thành Quân cho biết, giá cát xây dựng bắt đầu tăng từ đầu năm 2025, đỉnh điểm là vào giữa tháng 5. “Giá cao, nên các công trình dân dụng gặp rất nhiều khó khăn về nguồn vốn, các nhà thầu như chúng tôi cũng ‘méo mặt’ vì những hợp đồng đã ký kết”, đại diện doanh nghiệp này chia sẻ.
Do nguồn cát chủ yếu phụ thuộc vào các mỏ tại huyện Đại Lộc và thị xã Điện Bàn, nhưng nguồn cung này đang bị gián đoạn, một số doanh nghiệp kiến nghị chính quyền địa phương đẩy nhanh công tác quy hoạch và thủ tục cấp phép cho các mỏ cát mới, để giải quyết nguồn cát cho các đơn vị thi công dự án.
Ông Lê Tự Tâm, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp thị xã Điện Bàn cho biết, giá cát xây dựng đã tăng lên mức 660.000 - 700.000 đồng/m3; giá đất đắp nền đường K98, K95 và giá san nền lên đến 300.000 đồng/m3. Hội đã gửi đơn kiến nghị chính quyền, các cơ quan chức năng rà soát, đánh giá và có giải pháp tháo gỡ tình trạng vật liệu xây dựng khan hiếm và tăng giá liên tục; đồng thời, thúc đẩy việc cấp phép khai thác vật liệu hợp pháp, mở rộng nguồn cung từ các mỏ đủ điều kiện, giảm thủ tục hành chính...
Giá mua thực tế cao hơn giá công bố
Theo phản ánh của các chủ đầu tư dự án xây dựng trên địa bàn Đà Nẵng, các nhà thầu đang phải mua đá xây dựng cao hơn giá công bố (giá do đơn vị khai thác mỏ cung cấp). Thậm chí, có đơn vị không mua được trực tiếp, mà phải qua trung gian.
Trước thực tế này, Sở Xây dựng Đà Nẵng yêu cầu các đơn vị khai thác và cung ứng vật liệu đá xây dựng cung cấp thông tin cấp phép khai thác đá, tình hình bán vật liệu cho các nhà thầu thi công; rà soát, đảm bảo giá công bố phù hợp giá thị trường, bán trực tiếp đến người mua. Các trường hợp bán cho nhà thầu cao hơn giá công bố và bán qua đơn vị trung gian, phải có báo cáo nguyên nhân cụ thể.
Đồng thời, Sở Xây dựng Đà Nẵng đề nghị các đơn vị cung ứng vật liệu xây dựng nghiêm túc thực hiện các nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ được quy định tại Điều 9, Luật Giá (năm 2023).
Cụ thể, các đơn vị lập phương án giá hoặc báo cáo đánh giá chi tiết về các yếu tố hình thành giá hàng hóa, dịch vụ hoặc cung cấp kịp thời, chính xác, đầy đủ số liệu, tài liệu có liên quan theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền để phục vụ việc định giá hoặc triển khai, áp dụng các biện pháp quản lý, điều tiết giá khác theo quy định của luật; chấp hành văn bản định giá, biện pháp bình ổn giá của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; kê khai, niêm yết giá hàng hóa, dịch vụ theo quy định của pháp luật…
Các đơn vị phải báo cáo cụ thể các nội dung trên với Sở Xây dựng Đà Nẵng. Sở sẽ tiếp tục theo dõi, phối hợp với cơ quan chức năng kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý nghiêm những trường hợp cố tình đẩy giá, bán không đúng giá công bố, hoạt động kinh doanh không phù hợp, làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công của các dự án xây dựng trên địa bàn.
Tăng kiểm tra, đôn đốc các mỏ đưa vào khai thác
Nhiều năm qua, các công trình ở Đà Nẵng hầu hết sử dụng cát xây dựng từ các địa bàn lân cận, chủ yếu là từ các mỏ cát ở Quảng Nam (cũ). Theo Thông báo số 82 của Sở Xây dựng Quảng Nam (trước sáp nhập đơn vị hành chính) về việc công bố giá vật liệu xây dựng tháng 3/2025 và cập nhật giá quý I/2025 trên địa bàn tỉnh, Thông báo số 123 về việc công bố bổ sung giá vật liệu xây dựng quý I/2025 và cập nhật giá vật liệu xây dựng đối với loại vật liệu có biến động được cơ quan này tiếp nhận trong tháng 4/2025, giá cát tại bãi tập kết Đại An (huyện Đại Lộc) đã múc lên xe là 190.000 đồng/m3.
Trong khi đó, qua khảo sát giá thị trường, đồng thời căn cứ trên số liệu báo cáo của các chủ đầu tư dự án đầu tư công ở Đà Nẵng, giá thị trường đối với cát xây, cát tô dao động 650.000 - 800.000 đồng/m3. Dù giá cao, nhưng không có nguồn cung.
Được biết, UBND tỉnh Quảng Nam (cũ) đã giao các sở, ngành chức năng kiểm tra, cập nhật, điều chỉnh giá để giá vật liệu xây dựng được công bố phù hợp với giá thị trường theo quy định tại Thông tư số 01 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng; phối hợp với các địa phương kiểm tra, làm việc với các chủ mỏ để có biện pháp chấn chỉnh, bình ổn giá vật liệu xây dựng trên địa bàn và xử lý cụ thể đối với từng mỏ cát.
Cụ thể, mỏ cát tại thôn Hội Khách (xã Đại Sơn, huyện Đại Lộc) phải hoàn tất điều kiện và mở lại trong tháng 5/2025. Mỏ tại bãi Bến Phà cũ (thị trấn Tân Bình, Hiệp Đức) được yêu cầu hoàn tất điều kiện khai thác trước ngày 15/6/2025.
Với hai mỏ tại tổ Trấn Dương (thị trấn Trà My) và thôn 3 (xã Trà Giang, Bắc Trà My), Công ty Ân Phát Tài được đôn đốc phải hoàn chỉnh các điều kiện cần thiết để đưa vào khai thác trong tháng 6/2025. Đối với các mỏ đã có giấy phép khai thác, nhưng chưa vận hành, cần khẩn trương hoàn tất thủ tục đất đai để khai thác từ tháng 7/2025.
Trong tổng số 34 khu vực mỏ (thuộc địa bàn tỉnh Quảng Nam cũ) đã tổ chức đấu giá, có 8 mỏ đang làm thủ tục cấp phép. Chính quyền địa phương yêu cầu các mỏ đang tiến hành thủ tục phải hoàn thiện hồ sơ để khai thác trước tháng 9/2025, các mỏ còn lại hoàn tất các bước cần thiết để đưa vào khai thác trong năm nay.
UBND các huyện, thị xã được yêu cầu tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo kế hoạch đã phê duyệt. Với các mỏ được chỉ định phục vụ dự án đầu tư công, chủ mỏ phải nhanh chóng hoàn tất thủ tục để cung cấp vật liệu đúng tiến độ công trình. Các cơ quan chức năng của Đà Nẵng và chính quyền các cấp sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác, xử lý nghiêm những hành vi phá hoại đấu giá hoặc vi phạm quy định.
