Xã hội không thể một ngày vắng báo chí
Chỉ còn 2 năm nữa, nền báo chí Cách mạng Việt Nam tròn 100 năm phát triển. Có thể nói, so với nhiều nước trên thế giới, báo chí Việt Nam được hình thành khá sớm và trưởng thành rất nhanh dưới sự sáng lập, dẫn dắt và rèn luyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Phải khẳng định, Báo chí Cách mạng Việt Nam đã đi được những chặng đường rất vẻ vang, vô cùng tự hào, đóng góp rất tích cực vào công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc và cổ vũ nhân dân cả nước hăng hái xây dựng và bảo vệ đất nước...
Đặc biệt, kể từ khi Đổi mới, sau khi Đảng ta thông qua Cương lĩnh Xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, việc Việt Nam đạt được nhiều thành tựu to lớn trên mọi mặt trận có sự đóng góp rất tích cực của Báo chí Cách mạng Việt Nam.
Đất nước hội nhập sâu rộng với thế giới, kinh tế phát triển mạnh mẽ, cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, báo chí cũng phát triển không ngừng cả về số lượng cơ quan báo chí, lực lượng báo chí, loại hình báo chí. Hiện chúng ta có hơn 800 cơ quan báo chí với hàng vạn người làm việc trực tiếp trong các cơ quan báo chí có trình độ, được đào tạo bài bản, tiếp thu công nghệ làm báo hiện đại của thế giới rất nhanh, kể cả báo viết lẫn báo điện tử, phát thanh, truyền hình, đặc biệt là báo điện tử.
Hiện nay, rất nhiều cơ quan báo chí đã trở thành cơ quan truyền thông đa phương tiện với tòa soạn hội tụ để phát huy tất cả sức mạnh của báo viết, báo nói, báo hình, báo điện tử. Vì vậy, dù mạng xã hội tiếp tục trên đà phát triển vô cùng mạnh mẽ, nhưng có thể khẳng định, báo chí ngày càng trở thành món ăn tinh thần, kênh thông tin đặc biệt quan trọng không thể thiếu được của người dân, cũng như của các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức xã hội.
Với vai trò là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước, báo chí Việt Nam là kênh thông tin rất thời sự, hữu hiệu đã - đang và tiếp tục phát huy vai trò, sức mạnh của mình trong công cuộc xây dựng đất nước.
Tôi không hình dung nổi nếu một ngày vắng báo chí, người dân chỉ tiếp cận thông tin qua mạng xã hội thì sẽ ra sao? Chắc chắn đó là quả bom địa chấn vô cùng khủng khiếp vì sẽ khiến cả xã hội náo loạn.
Trong “thế giới phẳng”, với báo điện tử, khi thông tin xảy ra, nếu đăng tải chậm vài ba phút sẽ bị độc giả quay lưng, vì không ai muốn nghe tường thuật lại trận bóng đá khi đã biết kết quả. Vì vậy, xã hội ngày càng thấy vai trò đặc biệt quan trọng của phương tiện truyền thông.
Báo chí càng trở nên quan trọng hơn trong môi trường mạng xã hội do sự khác biệt lớn nhất giữa báo chí và mạng xã hội là sự thật khách quan. Báo chí đăng thông tin được kiểm chứng, có cá nhân, cơ quan, tổ chức, thậm chí là đơn vị chủ quản chịu trách nhiệm. Còn phía mạng xã hội là thông tin tự do, ai cũng có thể đăng tải bất cứ thông tin gì lên mạng xã hội, kể cả thông tin bịa đặt, không chính xác, nhảm nhí.
Báo giấy vẫn tồn tại như đã từng tồn tại
Tôi cũng rất mừng, trong nhiều năm nay, Báo Đầu tư đã xây dựng được một tập thể lãnh đạo đoàn kết, nhất trí vì mục đích phát triển Báo Đầu tư vững mạnh hơn nữa. Tôi tin rằng, Báo Đầu tư sẽ vượt qua những thách thức mới và tiếp tục khởi sắc.
- TS. Hồng Vinh
Khi mạng xã hội xuất hiện và phát triển mạnh mẽ, nhiều người đã tiên đoán thời điểm “cáo chung” của báo chí, cả báo giấy, báo nói lẫn báo hình, đặc biệt là báo giấy. Nhưng tôi vẫn luôn tin rằng, báo giấy vẫn tồn tại như đã từng tồn tại hàng trăm năm qua, mặc dù phải trải qua nhiều thăng trầm và sau mỗi “đận thăng trầm”, báo giấy lại một lần “lột xác” để phát triển mạnh hơn trước.
Đúng là báo chí nói chung, báo giấy nói riêng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là khó khăn về kinh tế và sự cạnh tranh của làn sóng mạng xã hội, nhiều cơ quan báo chí đã phải giảm số lượng ấn bản báo giấy do không tìm được quảng cáo. Nhưng khó khăn chỉ là tạm thời, nhất thời, trước mắt, “qua cơn bĩ cực”, báo giấy sẽ phục hồi trở lại.
Tôi đã được đọc nhiều công trình tổng kết, lý luận của các nhà báo phương Tây về báo giấy rất khoa học và sát thực tiễn hiện nay. Tựu trung, các nhà báo phương Tây chỉ ra vô vàn khó khăn mà báo giấy phải đối mặt trước sự cạnh tranh của mạng xã hội, nhưng đều đi đến kết luận rằng, báo giấy không tàn lụi, vẫn đứng vững và phát triển.
Nhiều lần trong lịch sử, báo giấy cũng đứng trước nguy cơ đóng cửa. Đó là khi xuất hiện phát thanh và truyền hình với công nghệ hiện đại hơn nên truyền tải thông tin nhanh hơn, độ phủ sóng rộng hơn, giá thành rẻ hơn. Nhưng cuối cùng, báo giấy đều vượt qua khó khăn và không thể vắng mặt trong đời sống xã hội.
Phân tích sự tồn tại của báo giấy ở trên chỉ ra thực tế rằng, tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp không chỉ cập nhật tin tức trên mạng xã hội hay trên báo mạng và các phương tiện truyền thông đa phương tiện khác, mà họ cần tư liệu với những bài phân tích, bình luận chuyên sâu, có tính thuyết phục cao - những thứ mà báo mạng hay mạng xã hội không bao giờ thực hiện được do cách tiếp nhận thông tin của con người. Những bài báo có tính chất nghiên cứu, mổ xẻ, phân tích chuyên sâu còn là tài liệu để người đọc nghiên cứu, nghiền ngẫm, thì chỉ có báo giấy mới có khả năng cung cấp, đáp ứng được yêu cầu đó.
Báo mạng và cả mạng xã hội, hay các phương tiện truyền thông khác như radio, truyền hình có thế mạnh về thông tin thời sự, nhanh chóng, kịp thời, tốc độ lan tỏa nhanh và rộng. Vì thế, trong bối cảnh cạnh tranh mới, các tòa soạn báo giấy truyền thống muốn tồn tại, phải từng bước trở thành tòa soạn hội tụ, cơ quan truyền thông đa phương tiện, đăng tải thông tin thời sự, cập nhật tình hình kinh tế, xã hội thời sự trên nền tảng công nghệ thông tin mới, như báo điện tử, mạng xã hội...
Đồng thời, phải tập trung những bài phân tích, bình luận chuyên sâu về mọi khía cạnh của cuộc sống, tình hình kinh tế, chính trị, xã hội trên báo giấy trên cơ sở phát triển thông tin đã đăng tải trên nền tảng công nghệ khác.
Cũng như cơ quan các báo chí khác, Báo Đầu tư phải tập trung phân tích, bình luận, hay phỏng vấn các chuyên gia bình luận, phân tích từ các số liệu, dữ liệu, sự kiện để đăng tải trên các ấn phẩm báo giấy, còn thông tin thời sự thì đăng trên báo điện tử, trên các nền tảng công nghệ thông tin hiện đại theo mô hình tòa soạn hội tụ.
Kể từ khi đất nước mở cửa - Đổi mới đến nay, đã có biết bao nhiêu thay đổi trong thu hút vốn đầu tư nước ngoài, sự hình thành và phát triển của khu vực doanh nghiệp tư nhân, sự chuyển mình của khu vực doanh nghiệp nhà nước, những chặng đường chuyển biến trong hội nhập kinh tế quốc tế... Tất cả thông tin này cần phải có những bài phân tích, bình luận chuyên sâu thì người đọc mới có được cái nhìn tổng quát, toàn diện, cụ thể và chi tiết.
Đây là trách nhiệm của các ấn phẩm báo giấy của Báo Đầu tư, bởi những bài báo này nếu chỉ đăng tải trên báo điện tử, hay trên nền tảng công nghệ thông tin khác, thì hiệu quả rất thấp, thông tin sớm trôi đi, thậm chí dễ dàng bị mất trong không gian mạng.
Báo Đầu tư đã chiếm được vị trí trọng yếu trong lòng độc giả
Báo Đầu tư có tuổi đời tương đối dài trong mặt bằng chung của báo chí. Trong quá trình phát triển và trưởng thành, Báo Đầu tư đã chiếm được vị trí trọng yếu trong lòng độc giả, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp, các chuyên gia kinh tế và những người quan tâm đến hoạt động đầu tư.
Những năm tháng qua, tôi theo dõi thấy Báo Đầu tư luôn luôn đổi mới, phát triển không ngừng và có những thay đổi có thể ví như cuộc cách mạng của bản thân tòa soạn nhằm đổi mới cả hình thức trình bày, chuyên mục lẫn nội dung từng trang, bài. Nhưng điều tôi muốn nhấn mạnh là sự đóng góp của Báo Đầu tư trên phương diện là cơ quan ngôn luận của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Là cơ quan ngôn luận của một bộ quan trọng như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Báo Đầu tư đã đi đầu, dẫn dắt thông tin về phát triển kinh tế, xã hội từ khi xây dựng cho đến khi đi vào triển khai thực hiện với hình thức thông tin đa chiều, sinh động, toàn diện, cụ thể.
Theo dõi, trực tiếp chấm nhiều giải báo chí, đặc biệt là Giải Báo chí toàn quốc (nay là Giải Báo chí quốc gia), tôi rất mừng khi Báo Đầu tư hầu như năm nào cũng đạt nhiều giải thưởng. Đây là điều hiếm có cơ quan báo chí nào có được, đặc biệt là các cơ quan báo chí thuộc các bộ, ngành.
Hằng ngày, hằng tuần, Báo Đầu tư hầu như hiếm khi vắng mặt trong các chương trình điểm báo của các đài truyền hình, kể cả Đài Truyền hình Việt Nam. Trên các chuyến bay nội địa, hành khách sẽ cảm thấy thiếu vắng nếu một ngày nào đó không còn Báo Đầu tư.
Qua theo dõi, tôi thấy rằng, hiếm có cơ quan báo chí nào, kể cả những cơ quan báo chí có tuổi đời lâu hơn, có đội ngũ phóng viên hùng hậu hơn và được trang bị công nghệ làm báo hiện đại hơn làm được những điều như Báo Đầu tư đã và đang làm.
Dù là cơ quan báo chí chuyên sâu về kinh tế, nhưng Báo Đầu tư có rất nhiều bài viết, đặc biệt là những bài báo gửi đi dự các giải báo chí, đi sâu vào những vấn đề trọng tâm, những vấn đề mà dư luận, người dân và các nhà đầu tư, doanh nghiệp rất mong đợi.
Báo Đầu tư đã làm rất tốt chức năng, nhiệm vụ truyền tải thông tin đa chiều, đa dạng trong công cuộc trọng tâm là phát triển kinh tế, đồng thời rất quan tâm đăng tải, truyền tải thông tin các lĩnh vực khác đúng trọng tâm, trọng điểm, đúng tôn chỉ, mục đích.
Trong khó khăn chung của báo chí hiện nay, đặc biệt là báo giấy, tôi muốn chia sẻ rằng, trong cái khó bao giờ cũng ló cái khôn. Là tờ báo ngay khi được thành lập đã rất đặc thù, nhưng liên tục phát triển, trưởng thành và dần khẳng định trên thị trường báo chí, đặc biệt kể từ khi anh Nguyễn Anh Tuấn làm Tổng biên tập, Báo Đầu tư thực sự đã có sự chuyển mình mạnh mẽ, vươn lên không ngừng trong cả rừng báo chí.
Sự trưởng thành của Báo Đầu tư được vun đắp qua từng năm tháng và đến bây giờ, khi anh Lê Trọng Minh làm Tổng biên tập, Báo Đầu tư vẫn tiếp tục vững bước trên nền tảng các thế hệ trước đã tạo dựng. Đó là truyền thống sáng tạo, vượt khó, kiên định và tuyệt đối chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
Tôi cũng rất mừng, trong nhiều năm nay, Báo Đầu tư đã xây dựng được một tập thể lãnh đạo đoàn kết, nhất trí vì mục đích phát triển Báo Đầu tư vững mạnh hơn nữa. Tôi tin rằng, Báo Đầu tư sẽ vượt qua những thách thức mới và tiếp tục khởi sắc.
Cuộc sống không bao giờ hết thách thức, cuộc sống không phải lúc nào cũng màu hồng, trên đường đi không phải lúc nào cũng bằng phẳng, nhưng nếu tập thể lãnh đạo đoàn kết, “trên dưới một lòng, dọc ngang thông suốt” như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần phát biểu, thì mọi khó khăn sẽ vượt qua để nâng lên tầm cao mới.