Chia sẻ tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội (NOXH) chiều ngày 6/3, lãnh đạo Tổng công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị (UDIC) cho biết, có 4 nhóm vấn đề về vướng mắc, khó khăn trong phát triển NOXH hiện nay.
Thứ nhất là quỹ đất và thời gian phê duyệt dự án. Hiện nay việc bố trí quỹ đất làm NOXH còn rất ít, chưa đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, thủ tục và quy trình phê duyệt dự án còn tương đối dài.
Thứ hai là cơ chế ưu đãi với nhà đầu tư và chủ đầu tư. Cụ thể, giá NOXH khống chế lợi nhuận cho chủ đầu tư không quá 10%. Tuy nhiên trong điều kiện hiện nay, vật tư, nguyên vật liệu và nhân công thường xuyên biến động, thủ tục kéo dài, khiến chi phí tăng, dẫn đến lợi nhuận không được đảm bảo.
Thứ ba là cơ chế ưu đãi tín dụng. Việc giải ngân các gói tín dụng ưu đãi (đơn cử như gói 120.000 tỷ đồng) gặp khó khăn do quy trình, thời gian thẩm định tương đối khó và dài. Người mua nhà khó chứng minh thu nhập, trong khi doanh nghiệp cũng gặp khó tiếp cận nguồn vốn này.
Thứ tư là sự lúng túng về các thủ tục hành chính khi luật mới và luật cũ vẫn còn giá trị hiện hữu.
Với những khó khăn trên, nhiều giải pháp đã được lãnh đạo UDIC kiến nghị tại buổi làm việc với Thủ tướng. Trong đó, UDIC kiến nghị sớm ban hành chính sách về thí điểm giao đất không qua đấu thầu cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhà nước có đủ kinh nghiệm đầu tư, phát triển NOXH. Chính phủ cần chỉ đạo sớm việc thí điểm quỹ phát triển NOXH hoặc mô hình định chế tài chính phù hợp để phát triển phân khúc này trong dài hạn.
Bên cạnh đó, một số cơ chế ưu đãi tại Luật Nhà ở 2023 và Nghị định 100 cần được điều chỉnh. UDIC kiến nghị nâng lợi nhuận định mức từ mức 10% lên 15 - 20%; hỗ trợ tiếp cận các nguồn vay vốn cho nhà đầu tư như thời gian thẩm định ngắn lại, thời gian cho vay dài lên.
Chính phủ có thể uỷ quyền cho UBND các tỉnh, thành phố quyết định việc tăng vốn điều lệ cho các doanh nghiệp, quyết định và phê duyệt tăng vốn điều lệ cho các doanh nghiệp nhà nước trực thuộc tỉnh, thành phố của mình, qua đó, giúp doanh nghiệp sớm có nguồn vốn để đảm bảo năng lực tài chính.
Về phía địa phương, UDIC kiến nghị áp dụng cơ chế thí điểm Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng như cơ chế đặc thù của Luật Thủ đô với TP. Hà Nội về các nhóm vấn đề NOXH.
Đề nghị các địa phương đề xuất Chính phủ cho phép các chính sách đặc thù như cơ chế giao đất không qua đấu thầu cho doanh nghiệp, cơ chế ưu đãi về tài chính cho doanh nghiệp làm NOXH, hỗ trợ tài chính cho người mua nhà, áp dụng một số mô hình như hợp tác công - tư, đổi đất lấy hạ tầng, tăng quỹ đất phát triển NOXH.
 |
Ngoài ra, đại diện UDIC còn kiến nghị áp dụng cơ chế mở cửa liên thông để rút ngắn thời gian phê duyệt dự án, ưu tiên NOXH vào danh mục đầu tư trọng điểm, được hưởng chế độ phê duyệt nhanh, phê duyệt gọn, xây dựng hạ tầng xã hội, hạ tầng khung đất, khung dự án NOXH để thu hút nhà đầu tư...
Liên quan đến vấn đề thủ tục, đồng quan điểm, TS. Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) cũng cho rằng, mặc dù NOXH là một dự án ưu tiên, nhưng quy trình thủ tục liên quan đến đầu tư và triển khai vẫn chưa có sự khác biệt rõ rệt so với các dự án nhà ở thương mại. Các thủ tục phức tạp và nhiều bước kiểm tra gây khó khăn cho doanh nghiệp, làm kéo dài thời gian thực hiện dự án.
Để giải quyết vấn đề này, cần phải có những quy định đặc thù riêng cho NOXH, với các thủ tục đơn giản hóa và quy trình rút ngắn thời gian. Cắt giảm một số bước không cần thiết và tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng sẽ là giải pháp hiệu quả để đẩy nhanh tiến độ xây dựng NOXH. Chính quyền địa phương cũng cần được trao quyền mạnh mẽ hơn trong việc duyệt các thủ tục hành chính để giảm thiểu sự trì trệ.
Ở một góc độ khác, liên quan đến câu chuyện về vốn, TS. Nguyễn Văn Đính nhấn mạnh, dù các gói tín dụng ưu đãi đã được triển khai để hỗ trợ cả chủ đầu tư và người dân vay mua nhà, nhưng tỷ lệ giải ngân gói tín dụng này vẫn ở mức rất thấp, chưa tới 2%. Nguyên nhân chính là thủ tục xét duyệt tín dụng phức tạp, yêu cầu qua nhiều cấp, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc huy động vốn.
Để tháo gỡ khó khăn này, cần có sự đơn giản hóa thủ tục vay vốn, đồng thời mở rộng các kênh tín dụng để doanh nghiệp và người dân có thể dễ dàng tiếp cận. Nhà nước cần xem xét việc giảm lãi suất, gia hạn thời gian vay, cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải ngân nhanh chóng, đảm bảo các dự án nhà ở xã hội không bị đình trệ vì thiếu vốn.
Để hỗ trợ người dân tiếp cận NOXH, cũng tại Hội nghị, nhiều đại diện các doanh nghiệp đề xuất chính sách cho vay ưu đãi với thời gian dài và lãi suất cố định trong tối thiểu 10 năm.
Cụ thể, đại diện Becamex IDC cho rằng, 100% các quốc gia thành công trong xây dựng NOXH đều có chính sách cho vay thời hạn dài lên tới 25 năm với lãi suất cố định. Điều này rất cần thiết, vừa cho đối tượng mua nhà vừa cho chủ đầu tư. Từ đó, ông đề xuất Chính phủ, cơ quan quản lý có chương trình cho vay ưu đãi với thời gian dài và lãi suất cố định để người dân tiếp cận nhà ở.
Tương tự, bà Đặng Thị Kim Oanh, Chủ tịch Kim Oanh Group, cũng đề xuất chính sách hỗ trợ lãi suất ổn định cho người mua nhà ở xã hội, ít nhất trong 10 năm.
Bà Oanh lấy ví dụ, Kim Oanh Group chuẩn bị triển khai dự án NOXH trong tháng 3 này, đã làm việc với ngân hàng và ban đầu được chấp thuận lãi suất 6,1%/năm trong 10 năm.
Tuy nhiên sau đó, doanh nghiệp mới biết ngân hàng sẽ điều chỉnh lãi suất 6 tháng một lần. Điều này khiến người mua nhà rất hoang mang không biết sau 6 tháng thì lãi suất có tăng hay không.
Cũng theo vị Chủ tịch doanh nghiệp, gần đây, Ngân hàng Chính sách Xã hội có cải thiện giải ngân được một số hồ sơ nhưng chưa thực sự đồng bộ. Với các dự án hàng chục ha, vốn đầu tư 4.000 - 5.000 tỷ đồng, tình trạng giải ngân "lai rai" sẽ khiến doanh nghiệp và cả người mua nhà lâm vào tình trạng "sống dở chết dở".
