Đó là tiến độ thực hiện nhiều dự án điện còn chậm; nguồn cung năng lượng còn phụ thuộc vào nhập khẩu; hạ tầng ngành năng lượng còn thiếu và chưa đồng bộ. Đó là thị trường năng lượng cạnh tranh phát triển chưa đồng bộ, là chính sách giá năng lượng còn bất cập, chưa thực sự phù hợp với cơ chế thị trường; vẫn còn tình trạng bù chéo giá điện đối với một số nhóm khách hàng…
Lẽ dĩ nhiên, sự hạn chế, yếu kém này chủ yếu xuất phát từ “nhận thức chưa đầy đủ về vai trò, tầm quan trọng của ngành năng lượng đối với phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh, an sinh xã hội, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu”. Nghị quyết cũng nhắc tới thực trạng “chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng còn nhiều bất cập, chậm được sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện, nhất là cơ chế, chính sách huy động nguồn lực cho phát triển năng lượng, quy hoạch điều chỉnh thiếu linh hoạt, chưa kịp thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn, việc tổ chức thực hiện thiếu đồng bộ, nhất là quy hoạch điện”.
Công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về năng lượng cũng được chỉ ra là “chưa quyết liệt, toàn diện, đồng bộ; chưa chú trọng các biện pháp quản trị và ứng phó rủi ro; công tác kiểm tra, giám sát thực hiện chưa hiệu quả. Chưa tạo được đột phá về ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong ngành năng lượng”.
Nhìn vào hiện trạng ngành năng lượng với lĩnh vực được chú ý nhiều nhất hiện nay là điện, có thể thấy, đánh giá của Nghị quyết 70-NQ/TW là rất xác đáng.
Thực tế cho thấy, với một lĩnh vực quan trọng như điện, thì việc có được các chính sách dài hạn, rõ ràng, nhất quán với tầm nhìn xa, cùng những chuyên gia có kinh nghiệm là đòn bẩy vô cùng quan trọng.
Minh chứng là, Bộ Công thương lần đầu tiên có tờ trình về Quy hoạch Phát triển Điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (gọi tắt là Quy hoạch Điện VIII) vào tháng 3/2021. Sau đó, Bộ này đã có thêm 7 tờ trình khác để làm rõ, bổ sung các vấn đề liên quan. Tới tháng 5/2023, Quy hoạch Điện VIII đã được ban hành.
Song Quy hoạch cũng lại phải chờ Kế hoạch thực hiện Quy hoạch Điện VIII ban hành vào tháng 4/2024 - tức gần 1 năm sau đó, để “gần gũi hơn” với nhà đầu tư.
Không lâu sau đó, vào tháng 4/2025, Quy hoạch Điện VIII lại được điều chỉnh và tới ngày 30/5/2025, Bộ Công thương lại ban hành Kế hoạch thực hiện Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh.
Như vậy, Quy hoạch Điện được lập cho thời kỳ 2021 - 2030 đã mất gần 5 năm để định danh được rõ ràng.
Nhưng dù có Quy hoạch Điện VIII và Kế hoạch thực hiện Quy hoạch, thì nhà đầu tư vẫn còn phải chiếu theo các quy định pháp luật khác, trong đó Luật Điện lực và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật là then chốt.
Sau khi Luật Điện lực mới được Quốc hội thông qua ngày 30/11/2024 và có hiệu lực từ ngày 1/2/2025, Bộ Công thương đã cho ra đời hàng loạt nghị định hướng dẫn như Nghị định 56/2025/NĐ-CP, Nghị định 57/2025/NĐ-CP, Nghị định 58/2025/NĐ-CP, Nghị định 61/2025/NĐ-CP…
Mặc dù vậy, nhà đầu tư vẫn chưa thể triển khai được dự án điện nhanh như mong đợi để có thêm nguồn điện mới cho nền kinh tế. Đây là hiện trạng dễ nhận thấy nhất. Có lẽ vì vậy, Bộ Công thương đang có kế hoạch sửa đổi, bổ sung 4 nghị định vừa mới ban hành nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư.
Hành trình làm chính sách cho ngành điện như miêu tả ở trên cho thấy, trong quá trình tham mưu và xây dựng chính sách, các cơ quan nhà nước quản lý chuyên ngành cần phải tiếp tục đổi mới tư duy lẫn con người, làm sao để sát ngành, sát việc hơn. Có như vậy, một ngành kinh tế kỹ thuật phức tạp như điện mới có thể phát huy, khai thác được cao nhất tiềm năng, lợi thế, thu hút được nhiều nhà đầu tư, từ đó thực hiện tốt mục tiêu cấp điện liên tục, an toàn, ổn định với giá hợp lý, góp phần bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia và phát triển kinh tế - xã hội trong kỷ nguyên mới.