Đại biểu Quốc hội vẫn băn khoăn việc áp thuế VAT cho phân bón

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thành Nam (đoàn Phú Thọ) đề nghị không áp thuế VAT với mặt hàng phân bón

Sáng 29/8, trong ngày làm việc cuối cùng, Hội nghị đại biểu Quốc hội (ĐBQH) hoạt động chuyên trách lần thứ 6, Quốc hội khoá XV thảo luận về dự án Luật Thuế giá trị gia tăng sửa đổi (thuế VAT).

Theo dự thảo Luật (khoản 2, Điều 9), phân bón được đề xuất chịu thuế VAT 5%, thay vì không chịu thuế như hiện nay.

Báo cáo của Uỷ ban Tài chính - Ngân sách cho hay, nhiều ý kiến ĐBQH tán thành việc chuyển phân bón, máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ sản xuất nông nghiệp; tàu khai thác thủy sản từ diện không chịu thuế sang diện chịu thuế suất 5%.

Tuy nhiên, nhiều ý đề nghị giữ như quy định hiện hành và đề nghị đánh giá kỹ tác động của việc thay đổi chính sách từ góc độ ngành sản xuất cũng như từ góc độ tác động đối với người tiêu dùng.

Ý kiến khác đề nghị, quy định phân bón thuộc đối tượng chịu thuế suất 0% hoặc 2% và được khấu trừ thuế giá trị gia tăng (GTGT) đầu vào hoặc đề nghị tăng thuế đối với những mặt hàng này theo lộ trình.

Qua thẩm tra, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách đưa ra hai phương án. Phương án 1, đề nghị giữ phân bón, máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ sản xuất nông nghiệp, tàu khai thác thủy sản thuộc diện không chịu thuế GTGT như quy định hiện hành; Phương án 2, thống nhất với Cơ quan soạn thảo, chuyển nhóm ngành hàng này vào diện chịu thuế GTGT 5%.

Áp thuế VAT với phân bón sẽ đánh trực diện vào nông nghiệp

Về vấn đề này, ĐBQH Nguyễn Thành Nam (đoàn Phú Thọ) tán thành phương án 1, ông đề nghị giữ như luật hiện hành vì cho rằng, nếu đưa việc chuyển phân bón, máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ sản xuất nông nghiệp, tàu khai thác thủy sản từ diện không chịu thuế sang diện chịu thuế suất 5% sẽ tăng chi phí sản xuất nông nghiệp, khai thác ngư nghiệp, trong khi đây là những đối tượng cần được quan tâm.

Theo đại biểu, người nông dân một nắng hai sương, lời lãi chẳng bao nhiêu, nếu chúng ta thu 5% thuế VAT sẽ đánh trực diện vào hiệu quả sản xuất nông nghiệp.

Đồng quan điểm, đại biểu Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hoá) cũng đề nghị giữ phân bón thuộc diện không chịu thuế VAT như quy định hiện hành. Theo đại biểu, việc áp thuế sẽ làm tăng chi phí cho bà con nông dân.

"Cần cân nhắc kỹ việc áp thuế trong điều kiện bà con nông dân còn rất nhiều khó khăn, tình trạng bỏ ruộng hoang ở nhiều nơi vẫn xảy ra vì thu nhập thấp. Trong thời điểm hiện nay, chưa nên đánh thuế đối với phân bón", ông Hải đề nghị.

Cũng băn khoăn về quyền lợi của nông dân và nông nghiệp, Đại biểu Nguyễn Trường Giang (đoàn Đăk Nông) tán thành phương án 1 vì các lý do:

Thứ nhất, qua tìm lại các hồ sơ trình Quốc hội sửa đổi một số đạo luật về thuế, ông thấy có giải trình: trong 15 nhóm này, có nhóm đầu vào của nông nghiệp như thức ăn chăn nuôi, phân bón..., nếu giữ mức 5% vẫn là gánh nặng cho người sản xuất nông nghiệp, làm tăng giá thành sản phẩm đầu ra.

"Khi chúng ta trình Quốc hội đề nghị không áp thuế 5% thì chúng ta lập luận như vậy. Đến bây giờ, cơ quan trình cho rằng, nếu chúng ta không áp thuế thì chỉ có lý do là không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào, làm tăng giá thành", ông Giang lưu ý.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang thảo luận tại Hội nghị

Thứ hai, theo báo cáo đánh giá tác động của cơ quan soạn thảo, giai đoạn 2015 - 2022, riêng đối với phân bón, nếu chúng ta khấu trừ sẽ được khoảng 1.500 tỷ đồng; còn nếu đánh thuế 5% thì thu được 5.000 - 7.000 tỷ đồng. Nếu lấy ra 1.500 tỷ để hoàn thuế cho doanh nghiệp thì ngân sách Nhà nước (NSNN) thu được khoảng 4.200 tỷ đồng.

Vị đại biểu phân tích, VAT là thuế gián thu, đánh trực tiếp vào người tiêu dùng. "Nếu lập luận đánh thuế 5% để giảm giá bán là không hợp lý. Giữa giá thành và giá bán là hoàn toàn khác nhau, có thể giá bán bán dưới giá thành, nhưng quan trọng nhất là giá bán phải theo giá quốc tế", ông nhấn mạnh.

Thứ ba, dẫn ý kiến một số chuyên gia kinh tế cho rằng, toàn bộ phần thuế 5% gần như hoàn lại cho doanh nghiệp hết chứ không phải NSNN thu được khoảng 4.200 tỷ đồng, ĐBQH tỉnh Đắk Nông đề nghị, khi báo cáo Quốc hội, Ban soạn thảo cần đánh giá chính xác nhất tiền hoàn thuế của cả giai đoạn, ít nhất là trong năm 2023. Trong đó, đề nghị báo cáo rõ với Quốc hội, khi đánh thuế 5% thì NSNN thu được bao nhiêu, doanh nghiệp thu bao nhiêu và người dân thu được bao nhiêu?... Đồng thời, ông đề nghị không áp thuế đối với nhóm dự kiến đưa vào.

Toàn cảnh hội nghị

ĐBQH Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) nêu quan điểm, chúng ta không nên căn cứ vào giá cao hay thấp, có tăng hay không tăng giá khi áp thuế để quyết định chính sách này. Thay vào đó, cần nhìn trên tổng thể, một đất nước phát triển nông nghiệp như Việt Nam cần có một ngành sản xuất phân bón hiện đại, bình đẳng với thế giới, không chạy theo chính sách, không phụ thuộc bên ngoài.

"Nếu ngành sản xuất phân bón tốt thì người dân, ngành nông nghiệp, xã hội được hưởng lợi. Đồng thời, theo báo cáo, nếu tăng thuế thì các doanh nghiệp sản xuất trong nước có dư địa để giảm giá bán, và nếu đưa vào thu thuế 5% thì Nhà nước còn có cơ hội thu thuế của các doanh nghiệp nhập khẩu... ", ông An lưu ý và đề nghị cần đánh giá giữa cái được, cái mất và cái tổng thể.

Đề nghị áp thuế VAT 0% đối với phân bón

Theo đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông), nếu giữ như quy định luật hiện hành (phân bón thuộc các đối tượng không chịu thuế VAT) thì doanh nghiệp sản xuất phân bón không được khấu trừ thuế VAT đầu vào và phí này được tính vào chi phí sản xuất, làm tăng giá sản phẩm. Từ đó, làm giảm tính cạnh tranh so với các sản phẩm nhập khẩu.

Tuy nhiên, nếu đưa phân bón vào diện chịu thuế VAT với mức thuế suất 5% sẽ xử lý được các bất cập liên quan đến hoàn thuế VAT đầu vào của doanh nghiệp, nhưng chắc chắn sẽ làm tăng giá phân bón và điều này sẽ tác động đến sản xuất nông nghiệp, đời sống của người nông dân.

Đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông)

Từ đó đại biểu cho rằng, nên giữ như quy định hiện hành. Trong trường hợp muốn đảm bảo hài hòa thì đề xuất đưa phân bón vào diện chịu thuế VAT với mức thuế suất 0%.

"Như vậy, vừa xử lý được bất cập liên quan đến hoàn thuế VAT đầu vào của doanh nghiệp, vừa không ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, thậm chí còn có thể làm giảm giá phân bón, khuyến khích phát triển nông nghiệp", đại biểu đoàn Đăk Nông nói.

Đồng quan điểm, đại biểu Đinh Ngọc Minh (đoàn Cà Mau) cũng đề xuất nên áp thuế 0% với phân bón, với đề xuất này doanh nghiệp sẽ được hoàn thuế mà không làm tăng giá đầu vào ngành phân bón.

Đây cũng là quan điểm của đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) khi thảo luận về dự thảo Luật thuế này tại buổi thảo luận Hội trường Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khoá XV hôm 24/6. Theo đại biểu, thuế VAT là thuế đánh vào người tiêu dùng cuối cùng. Chúng ta không thể bắt người nông dân mua phân bón đầu vào phải chịu thuế cũng như không thể bắt các doanh nghiệp sản xuất phân bón phải chịu thuế khi mua nguyên liệu đầu vào.

"Do vậy, tôi đồng tình với đề xuất trong Luật này quy định cho phép các doanh nghiệp sản phân bón được hoàn thuế VAT đầu vào trên cơ sở thuế đối với ngành phân bón là 0% hoặc không chịu thuế như nhiều nước trên thế giới. Đồng thời, tôi đề nghị áp dụng tương tự đối với các loại máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp và thủy sản", ông Cường kiến nghị.

Minh Minh