Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hoà phát biểu thảo luận hội trường chiều 12/11 về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá
Rà soát, sàng lọc các mặt hàng do Nhà nước bình ổn giá
Tiếp chương trình Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khoá XV, chiều 12/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá.
Tham gia thảo luận, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cho rằng, phần lớn các mặt hàng thiết yếu, hàng tiêu dùng hiện nay được thương nhân định giá theo cung - cầu thị trường, chi phí đầu vào và biến động nguyên liệu. Nhìn chung, giá cả trong nước thời gian qua tương đối ổn định, lạm phát được kiểm soát.
Nhấn mạnh việc thực hiện bình ổn giá theo cơ chế thị trường hiện nay là hết sức cần thiết và quan trọng; tuy nhiên, đại biểu cho rằng trên thực tế, công tác bình ổn giá thời gian qua vẫn còn nhiều khó khăn.
Ví dụ, khi Nhà nước mới có chủ trương tăng lương cho cán bộ, công chức, thậm chí mới chỉ là thông tin "sẽ tăng" thì giá cả ngoài thị trường đã lập tức tăng 5 - 10%.
"Vậy trong trường hợp đó, có thể gọi là "bình ổn giá" hay không? Biện pháp, giải pháp cụ thể của Nhà nước để xử lý tình huống như vậy là như thế nào", ông Hòa nói và đề nghị dự thảo Luật cần quy định cụ thể hơn về giải pháp bình ổn giá theo cơ chế thị trường, để việc thực thi có hiệu quả hơn.
Về phân cấp thực hiện bình ổn giá, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá giao nhiệm vụ cho cấp xã phối hợp với các ngành chức năng của tỉnh. Đại biểu băn khoăn cán bộ cấp xã hiện nay vừa thiếu về chuyên môn, khó có thể đảm đương công tác chuyên ngành như bình ổn giá.
Do đó, đại biểu đề nghị luật cần quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn của UBND cấp xã, cách thức phối hợp với các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, để tránh tình trạng khó khăn khi triển khai hoặc không triển khai được.
Về danh mục mặt hàng bình ổn giá, đại biểu Phạm Văn Hòa đề nghị cần đánh giá kỹ để xác định mặt hàng nào cần giữ, mặt hàng nào có thể loại ra hoặc bổ sung thêm trong phụ lục.
Ông lấy ví dụ về mặt hàng vàng, tuy không phải là hàng hóa thiết yếu, nhưng lại là kênh tích lũy quan trọng của người dân, có ảnh hưởng đến tâm lý và tiêu dùng xã hội. Trong thời gian qua, giá vàng trong nước biến động mạnh, chênh lệch khá xa với giá vàng thế giới, gây tác động không nhỏ đến thị trường. Vì vậy, đại biểu Phạm Văn Hòa đề nghị nghiên cứu xem xét việc có nên đưa mặt hàng vàng vào diện bình ổn giá hay không.
Bổ sung tiêu chí định lượng khi xác định hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá
Trong khi đó, đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long) góp ý về tiêu chí xác định hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá.
Theo đại biểu, hiện nay, tiêu chí xác định hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá còn mang tính định tính, chủ yếu dựa trên mức độ ảnh hưởng đến ổn định kinh tế - xã hội. Điều này khiến việc đưa một mặt hàng vào hoặc rút ra khỏi danh mục chịu sự định giá của Nhà nước thiếu căn cứ khoa học và chưa thống nhất.
Đơn cử, từng có thời kỳ xăng dầu, vật liệu xây dựng, thậm chí một số dịch vụ y tế, giáo dục được đưa vào danh mục, nhưng không có tiêu chí đo lường cụ thể.
Từ đó, đại biểu kiến nghị bổ sung các tiêu chí định lượng rõ ràng. Chẳng hạn lấy căn cứ là tỷ trọng trong rổ tỷ giá tiêu dùng CPI từ 2% trở lên; chỉ số tập trung thị trường HHI vượt 1800 điểm; biến động chi phí đầu vào tăng quá 15% trong 3 tháng liên tiếp và có tác động trực tiếp đến an sinh kinh tế hoặc đời sống nhân dân.
"Những ngưỡng định lượng này không chỉ tăng tính khách quan mà còn giúp cơ quan quản lý có cơ sở dự báo, phản ứng chính sách kịp thời", ông Bình nói.
 |
Đại biểu Thạch Phước Bình phát biểu tại hội trường chiều 12/11 |
Về thẩm quyền và cơ chế điều chỉnh danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá, đại biểu Thạch Phước Bình chỉ ra việc điều chỉnh danh mục phải qua nhiều cấp, gây độ trễ lớn trong điều hành giá, trong khi thị trường có thể biến động chỉ trong vài ngày như trường hợp xăng dầu, phân bón, thuốc chữa bệnh.
Do đó, ông đề nghị bổ sung cơ chế linh hoạt hơn, cho phép Chính phủ tạm thời điều chỉnh danh mục trong thời hạn tối đa 6 tháng khi cần thiết để bình ổn thị trường. Sau đó, Chính phủ sẽ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định tại kỳ họp gần nhất, qua đó, vừa đảm bảo tính chủ động của Chính phủ trong quản lý giá, vừa giữ nguyên nguyên tắc giám sát của Quốc hội.
Về cơ chế kê khai giá, theo đại biểu, Điều 26 của Luật Giá hiện hành quy định kê khai giá là nghĩa vụ thông báo, hậu kiểm. Tuy nhiên, trên thực tế ở nhiều địa phương, cơ quan quản lý giá vẫn yêu cầu doanh nghiệp phải giải trình cấu thành giá trước khi áp dụng giá mới.
"Điều này đã làm ảnh hưởng đến bản chất việc kê khai nghĩa vụ thông báo, hậu kiểm về giá", ông Bình nêu.
Từ đó, ông đề nghị bổ sung quy định theo đó khẳng định rõ cơ quan quản lý giá không được yêu cầu tổ chức, cá nhân chờ chấp thuận trước khi áp dụng mức thuế, mức giá kê khai. Việc kiểm tra chỉ được thực hiện theo cơ chế hậu kiểm khi có dấu hiệu vi phạm. Quy định như vậy sẽ đảm bảo tính minh bạch, đúng tinh thần thị trường và giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.
Phát biểu giải trình, làm rõ ý kiến của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, theo quy định, việc tổ chức thực hiện bình ổn giá tại địa phương được phân công, điều phối linh hoạt cho phù hợp với tình hình thực tế.
Cụ thể, sở quản lý ngành có trách nhiệm đánh giá diễn biến thực tế, mặt bằng giá tại thị trường trên địa bàn, gửi báo cáo cho Sở Tài chính để trình Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định chủ trương và biện pháp bình ổn giá.
Hiện nay, các tỉnh, thành phố đã ban hành quyết định phân công quản lý giá tại địa bàn cụ thể giữa các cơ quan chuyên môn và cơ quan hành chính cấp dưới trong công tác quản lý giá.
 |
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu làm rõ ý kiến của đại biểu |
Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát để bảo đảm phân cấp, phân quyền rõ ràng, tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, các ngành, nhất là trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền điện tử hai cấp, nhằm bảo đảm tính khả thi và hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ bình ổn giá ở cấp cơ sở.
Về danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá, trong quá trình xây dựng Luật Giá năm 2023, ông Thắng cho biết, Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội để rà soát, loại bỏ những mặt hàng không còn phù hợp và bổ sung một số mặt hàng thiết yếu.
Bộ trưởng cho biết, qua tổng kết thi hành luật, đến nay danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá cơ bản vẫn phù hợp, chưa có biến động lớn, vì vậy chưa cần điều chỉnh tại thời điểm này.
