Đã có xã hội số, Chính phủ số, kinh tế số..., vì sao chưa công nhận "tiền số"?

ĐBQH Bế Trung Anh (đoàn Trà Vinh)

Sáng 30/11, trong ngày làm việc cuối cùng của Kỳ họp thứ 8, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Công nghiệp công nghệ số.

"Chẳng lẽ lại dùng tiền thật để mua bán tài sản số?"

Tham gia góp ý kiến, đại biểu Bế Trung Anh (đoàn Trà Vinh) cho rằng luật ngoài chức năng điều chỉnh hành vi còn có một chức năng khác rất quan trọng, đó là định hình sự phát triển, vì vậy cần đi trước sự thay đổi.

Theo đại biểu, hiện nay, chúng ta đã có xã hội số, có Chính phủ số và đặc biệt có kinh tế số... Muốn có kinh tế số lành mạnh thì các giao dịch trong lĩnh vực này phải dựa vào quy định của pháp luật.

"Tuy vậy, trong luật đã định nghĩa về tài sản số nhưng tôi chưa thấy có định nghĩa về tiền số. Chẳng lẽ chúng ta lại mua bán, giao dịch tài sản số bằng tiền "thật?", đại biểu nêu câu hỏi và đề nghị cần phải công nhận khái niệm "tiền số" để đưa vào quản lý.

Bên cạnh đó, theo đại biểu, khoản 10 và khoản 11 Điều 3 Luật Công nghiệp công nghệ số có định nghĩa về AI (trí tuệ nhân tạo). Theo như định nghĩa như vậy, AI không khác gì chúng ta, tư duy như chúng ta, thậm chí nhanh hơn chúng ta và làm những điều chúng ta có thể không tưởng tượng ra được. Như vậy, đó không chỉ là phương thức sản xuất mà còn là một lực lượng sản xuất mới.

Do vậy, đại biểu Trung Anh cho rằng trong Luật này nên bố trí cho AI một không gian để có mối quan hệ với các lực lượng sản xuất khác, đồng thời đặt câu hỏi: liệu AI có giấy khai sinh hay không?.

"Tôi cho rằng luật cũng nên mở rộng không gian để AI có một không gian hoạt động hữu hiệu hơn", đại biểu nói.

Không quy định về tiền số là bỏ qua một mảng quan trọng trong phát triển kinh tế số

Cũng bàn về tài sản số, đại biểu Hoàng Minh Hiếu (đoàn Nghệ An) cho rằng rất cần thiết phải có quy định về tài sản số trong dự thảo Luật này.

Ông Hiếu dẫn chứng, hiện nay các báo cáo nghiên cứu, thống kê đều cho thấy Việt Nam đang đứng thứ hai thế giới về tỷ lệ người sở hữu tài sản số, với khoảng 20 triệu người sở hữu tài sản số và hằng năm thì có khoảng 120 tỷ USD tiền mã hóa được đổ vào Việt Nam.

Vì vậy, nếu không có khung khổ pháp lý cho hình thức sở hữu này thì sẽ bỏ qua một mảng rất quan trọng trong việc phát triển kinh tế số.

Đại biểu Hoàng Minh Hiếu (đoàn Nghệ An)

Tuy nhiên, ông Hiếu cho rằng cần phải tiếp tục hoàn thiện các quy định về tài sản số tại Mục 3 Chương II của dự thảo Luật.

Trong đó, cần phải phân loại cụ thể tài sản số để có những phương án quản lý khác nhau.

Ví dụ như đối với tiền mã hóa thì có những quy định khác, tài sản số đại diện hoặc tài sản "ảo" trong hệ sinh thái kỹ thuật số cũng phải có những quy định khác nhau.

Thêm nữa, dự thảo còn thiếu các quy định làm rõ trách nhiệm của các nhà cung cấp dịch vụ tài sản số, qua đó tăng cường bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Ông Hiếu cho hay, qua kinh nghiệm của các nước cho thấy đây là một nội dung rất quan trọng, chẳng hạn như pháp luật của Liên minh châu Âu đặt ra những quy định rất cụ thể về trách nhiệm của nhà phát hành tài sản số như: Phải đăng ký hoạt động, cam kết chịu trách nhiệm pháp lý đối với các sản phẩm được phát hành và các nền tảng giao dịch, lưu trữ tài sản số phải được cấp phép hoạt động và phải duy trì bảo mật thông tin cũng như minh bạch trong quá trình giao dịch.

Cần bổ sung vào Luật các tài sản số cụ thể

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Trà Vinh) đề xuất bổ sung thêm các ví dụ cụ thể về tài sản số như tài sản trí tuệ số, NFT (Non-Fungible Token: mã thông báo không thể thay thế), tiền mã hóa (cryptocurrency) và tài sản số liên quan đến dữ liệu lớn (big data).

Điều này giúp minh họa phạm vi áp dụng và tránh gây hiểu nhầm.

Đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Trà Vinh)

Ví dụ sửa đổi: "Tài sản số bao gồm, nhưng không giới hạn, các loại tài sản như quyền sở hữu trí tuệ được số hóa, tài sản phi tập trung (ví dụ: NFT), tiền mã hóa, và dữ liệu số có giá trị kinh tế".

Về tài sản mã hóa, đại biểu đề nghị làm rõ hơn sự khác biệt giữa tài sản mã hóa và các tài sản số khác, nhấn mạnh rằng tài sản mã hóa có thể bao gồm cả các token tiện ích và token chứng khoán.

Về tiêu chí xác định tài sản số, đại biểu cho biết hiện nay, tiêu chí minh bạch thông tin và trách nhiệm giải trình được nhắc đến, nhưng chưa nêu rõ ràng cơ chế đảm bảo.

Do đó, đại biểu cho rằng cần bổ sung nội dung yêu cầu các giao dịch tài sản số phải đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng.

Ví dụ sửa đổi: "Các giao dịch tài sản số phải đảm bảo quyền tiếp cận thông tin minh bạch, dễ hiểu đối với người tiêu dùng, cũng như cung cấp cơ chế giải quyết tranh chấp phù hợp".

Minh Minh