Công suất tinh chế bị hạn chế và các kho dự trữ dầu diesel đang cạn kiệt khi mùa lạnh ở Bắc bán cầu bắt đầu. Cuộc khủng hoảng nguồn cung có thể gây nguy hiểm cho các mạng lưới giao thông quan trọng vì dầu diesel là nhiên liệu công nghiệp cung cấp năng lượng cho tàu, xe tải và xe lửa. Nhiên liệu này cũng được sử dụng để sưởi ấm nhà cửa và doanh nghiệp, đồng thời cũng là nhiên liệu cho các nguồn phát điện chính.
Bloomberg đã cảnh báo rằng: “Trong vòng vài tháng tới, hầu hết mọi khu vực trên hành tinh sẽ đối mặt với nguy cơ thiếu hụt dầu diesel do nguồn cung khan hiếm ở gần như tất cả các thị trường trên thế giới đã làm trầm trọng thêm lạm phát và ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế”.
Tác động kinh tế của giá dầu diesel tăng cao và tình trạng thiếu hụt trên toàn thế giới có thể gây ra những tác động tàn phá, điển hình là tác nhân gia tăng lạm phát sẽ gây gánh nặng cho các hộ gia đình và doanh nghiệp.
Cả giá xăng và dầu diesel đều liên quan đến giá dầu thô được thiết lập trên thị trường toàn cầu. Do hạn chế về nguồn cung, giá dầu diesel ở nhiều thị trường hiện đòi hỏi một khoản phí bảo hiểm lớn.
Mark Finley, thành viên năng lượng tại Viện Chính sách công Baker của Đại học Rice cho biết, giá dầu diesel tăng cao có thể khiến nền kinh tế Mỹ thiệt hại 100 tỷ USD.
“Bất cứ thứ gì và mọi thứ được di chuyển trong nền kinh tế của chúng ta đều sử dụng bởi động cơ diesel”, ông cho biết.
Dự trữ dầu diesel ở Mỹ đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 1982 khi chính phủ bắt đầu báo cáo dữ liệu về nhiên liệu này. Nguồn cung dầu diesel cho thời điểm này trong năm đang ở mức thấp nhất từ trước đến nay.
Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng (EIA), tồn kho ở Mỹ hiện chỉ đủ 25 ngày cung cấp dầu diesel, mức thấp nhất kể từ năm 2008, trong khi đó, lượng cung cấp sản phẩm chưng cất trung bình luân phiên trong 4 tuần đã tăng lên mức cao nhất theo mùa kể từ năm 2007.
John Kemp, nhà phân tích thị trường cấp cao của Reuters lưu ý rằng tình trạng thiếu dầu diesel sẽ kéo dài cho đến khi nền kinh tế suy thoái.
"Trong khi xung đột Nga-Ukraine khiến giá dầu diesel tăng vọt, tình hình hiện tại một phần là kết quả của một loạt sự kiện diễn ra chậm chạp, liên kết với nhau trên toàn cầu. Một số nhà phân tích cho rằng nguồn gốc của sự thiếu hụt dầu diesel ở Mỹ là do vụ hỏa hoạn tại Philadelphia Energy Solutions vào năm 2019, buộc nhà máy lọc dầu phải đóng cửa, loại bỏ một trong những nhà sản xuất dầu diesel quan trọng của vùng Đông Bắc”, theo tờ NYTimes cho biết.
Ngoài Mỹ, Tây Bắc Âu cũng đang phải đối mặt với nguồn cung dầu diesel thấp. Tồn kho ở châu Âu dự kiến sẽ giảm hơn nữa sau khi các lệnh trừng phạt đối với dầu thô và sản phẩm dầu thô của Nga có hiệu lực trong những tháng tới. Các thị trường xuất khẩu toàn cầu hiện đang bị thắt chặt đến mức các nước thị trường mới nổi đang bị vắt kiệt sức mua nhiên liệu công nghiệp, chẳng hạn như Pakistan.
"Đây chắc chắn là cuộc khủng hoảng dầu diesel lớn nhất mà tôi từng chứng kiến", Dario Scaffardi, cựu giám đốc điều hành của nhà máy lọc dầu Ý Saras SpA cho biết.
Nguyên nhân của sự thiếu hụt dầu diesel toàn cầu rất rõ ràng
Đó là một phần ảnh hưởng của đại dịch, sau khi các đợt phong tỏa phá hủy nhu cầu và buộc các nhà máy lọc dầu phải đóng cửa một số nhà máy ít sinh lời nhất. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi dần khỏi nhiên liệu hóa thạch cũng đã làm ảnh hưởng các khoản đầu tư vào lĩnh vực này.
Kể từ năm 2020, công suất lọc dầu của Mỹ đã giảm hơn 1 triệu thùng/ngày. Trong khi đó ở châu Âu, gián đoạn vận chuyển và tình trạng đình công của công nhân cũng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của nhà máy lọc dầu.
Trong khi đó, lệnh cấm dầu thô của Nga sang châu Âu vào tháng 12 có thể làm tình hình tồi tệ hơn. Kế đó, lệnh cấm dầu diesel của Nga vào tháng 2 có thể gây ra nhiều hỗn loạn hơn nữa cho châu Âu. Reuters cho biết các công ty kinh doanh hàng hoá đang đẩy mạnh tích trữ các sản phẩm dầu mỏ của Nga trước khi lệnh cấm có hiệu lực.
“Nếu Nga không còn là nhà cung cấp nữa, điều đó sẽ tạo ra một vết lõm lớn, rất lớn cho hệ thống, và điều này rất khó để khắc phục”, ông Dario Scaffardi cho biết.
Mặt khác, thị trường có nhiều đồn đoán rằng chính quyền Biden có thể ngừng xuất khẩu dầu diesel để tăng nguồn cung trong nước, nhưng điều đó có thể không mang lại hiệu quả mong muốn vì dầu diesel là mặt hàng được giao dịch trên toàn cầu. Bất kỳ lệnh cấm xuất khẩu nào từ Mỹ sẽ gây ra những thay đổi mà thị trường không mong muốn.
Trong khi đó, các cuộc đình công của người lao động cũng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu dầu diesel trên khắp châu Âu tại các nhà máy lọc dầu lớn.
Amrita Sen, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại Energy Aspects Ltd cho biết, cuộc khủng hoảng động cơ diesel đã và đang "gây tổn hại cho nền kinh tế toàn cầu".
Mùa đông có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề đối với Bắc bán cầu vì sự siết chặt dầu diesel tồi tệ nhất trong một thế hệ có thể tàn phá nền kinh tế toàn cầu vốn đang chững lại vì ảnh hưởng của một loạt các yếu tố kết hợp.