CTCK “lấn sân” ngân hàng huy động vốn

Tiền có thể được “gửi” vào các CTCK dưới hình thức “hợp đồng hợp tác đầu tư”.

Nửa tháng trở lại đây, TTCK bất ngờ tăng vọt khiến giới đầu tư “mạnh tay” hơn trong việc gia nhập thị trường. Công cụ đòn bẩy tài chính được sử dụng “hết công suất” khiến một số CTCK rơi vào tình trạng thiếu nguồn để phục vụ khách hàng. Một vài CTCK đã tìm cách “huy động” tiền nhàn rỗi của nhiều nhà đầu tư dưới danh nghĩa là “hợp đồng hợp tác đầu tư”. Nguồn tiền “huy động” với lãi suất cạnh tranh (cao hơn lãi suất ngân hàng) được một số CTCK cho vay lại những người ưa mạo hiểm với lãi suất cao hơn. Khách gửi tiền của CTCK thường là các nhà đầu tư đã có sẵn tài khoản và số dư tiền tại CTCK nhưng đang có ý định rút ra. Việc trả lãi đủ hấp dẫn cho các khoản tiền này để được sử dụng chúng vừa giúp CTCK có tiền cho vay nhà đầu tư khác, vừa giữ chân được số khách hàng trên, thường là khách VIP.

Bản chất của hợp đồng hợp tác đầu tư

Theo Luật Các tổ chức tín dụng hiện hành, chỉ có các TCTD mới có chức năng thực hiện các nghiệp vụ như nhận tiền gửi; cấp tín dụng; cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản; huy động vốn từ các tổ chức và dân cư. Nghiêm cấm cá nhân, tổ chức không phải là tổ chức tín dụng thực hiện hoạt động ngân hàng, trừ giao dịch ký quỹ, giao dịch mua, bán lại chứng khoán của CTCK.

Tuy nhiên, các CTCK đã tìm cách ký một phụ lục hợp đồng hợp tác đầu tư với khách hàng, theo đó khách hàng nộp tiền vào tài khoản tại CTCK, cho phép CTCK sử dụng số tiền này để đầu tư (cho nhà đầu tư khác vay để mua chứng khoán…), sau một thời gian nhất định, khách hàng sẽ được CTCK trả cả gốc lẫn lãi vào tài khoản. Về bản chất, đây là một hình thức huy động tiền gửi “trá hình”.

Trong một thông báo gửi khách hàng, CTCK T thông báo thay đổi mức thu nhập cho khoản tiền hợp tác kinh doanh chứng khoán của khách hàng kể từ ngày 2/12. Theo đó, với khoản tiền tối thiểu từ 500 triệu đến 5 tỷ đồng, mức lãi mà khách hàng nhận được thấp nhất từ 12% đến 16,5%/năm tương ứng với kỳ hạn từ 1 tuần đến 3 tháng. Với khoản tiền trên 5 tỷ đồng, khách hàng được cộng thêm 0,5%/năm lãi suất. Ngoài ra, nếu khách hàng thanh lý hợp đồng trước hạn, vẫn có thể nhận được mức lãi suất từ 7% đến 13%/năm tùy theo kỳ hạn. Bản thông báo này chẳng khác mấy các thông báo của nhiều ngân hàng gần đây nhằm đẩy mạnh huy động tiền gửi.

Theo giải thích của CTCK, việc đẩy mạnh cung cấp sản phẩm này nhằm mục đích giúp khách hàng tối đa hóa thu nhập từ nguồn tiền tạm thời nhàn rỗi hiện có trong tài khoản của khách hàng với mức lợi suất đầu tư hấp dẫn. Vì vậy, thay vì gửi tiền ngân hàng, khách hàng có thể chuyển vốn hợp tác đầu tư chứng khoán với CTCK để được hưởng lợi suất cao hơn. Mức thu nhập sẽ được điều chỉnh trong từng giai đoạn cho phù hợp với điều kiện của thị trường. Khách hàng gửi tiền với giá trị lớn có thể đàm phán thêm về mức thu nhập được hưởng.

Đáng chú ý, đây không phải là trường hợp cá biệt mà được khá nhiều CTCK áp dụng từ lâu, nhưng đang được nhân rộng khi thị trường vào giai đoạn nóng như hiện nay. Ở CTCK V, mức lãi suất còn được đẩy lên cao nhất là 18%/năm với khoản tiền từ 500 triệu trở lên, kỳ hạn 2 tháng. Tuy nhiên, nếu rút tiền trước thời hạn thì nhà đầu tư chỉ được hưởng lãi suất không kỳ hạn.

Nhận diện rủi ro

Khi được hỏi về rủi ro của nhà đầu tư khi gửi tiền ở CTCK, nhân viên môi giới giải thích, CTCK chỉ sử dụng tiền để thực hiện các nghiệp vụ như margin, cầm cố… và đều có quy trình quản lý rủi ro. Các điều khoản trách nhiệm và nghĩa vụ đều được quy định rõ trong hợp đồng hợp tác. Đến hạn thanh toán, tiền của khách gửi sẽ được tự động chuyển vào tài khoản tại CTCK. Do đó nhà đầu tư có thể yên tâm gửi tiền nếu tin tưởng vào uy tín của CTCK.

Tuy nhiên, việc quản lý rủi ro tiền gửi của CTCK không thể so sánh được với ngân hàng. Hơn nữa, nếu gửi tiền ở các tổ chức tín dụng, người gửi tiền còn được hưởng bảo hiểm tiền gửi.

Rủi ro trong trường hợp trên thường xảy ra khi TTCK xấu đi. Nếu các CTCK lạm dụng nghiệp vụ này và “mắc cạn” trong nghiệp vụ cho NĐT vay tiền, rủi ro không thu lại được vốn sẽ rất lớn đối với những người đã coi CTCK là “ngân hàng”. 

Thu Trang
Thu Trang