Chương trình có ý nghĩa chính trị, xã hội nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng, doanh nghiệp về tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo và cách tân trong giai đoạn kinh tế mới, tôn vinh và thúc đẩy nỗ lực đổi mới, sáng tạo, cách tân của các doanh nghiệp Việt Nam.
Hiệu quả kinh doanh và Thành tựu đổi mới sáng tạo là hai tiêu chí chính để đánh giá và lựa chọn các doanh nghiệp trong danh sách Top 50 Doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả Việt Nam năm 2023 (VIE50).
 |
Danh sách đầy đủ Top 50 Doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả Việt Nam năm 2023 (VIE50): https://vie50.vn/
Nhận diện doanh nghiệp VIE50: Tăng trưởng và đổi mới
Trải qua hai năm đầy biến động và khủng hoảng do đại dịch Covid-19 gây ra, các doanh nghiệp đang dần bắt đầu hướng tới mục tiêu tăng trưởng trở lại. Hầu hết các doanh nghiệp VIE50 đều đang tích cực tìm kiếm sự tăng trưởng trở lại thời kỳ vàng son trước đây. Đổi mới sáng tạo và cách tân tiếp tục trở thành ưu tiên hàng đầu của các doanh nghiệp trong giai đoạn này.
Xét về cơ cấu ngành nghề các doanh nghiệp VIE50, đa số tập trung trong 05 nhóm ngành nghề chính là Chế biến, chế tạo; Công nghệ - Viễn thông; Ngân hàng – Tài chính; Y tế và Logistics với tỷ trọng tương ứng là 28,0%, 14,0%, 12,0%, 10,0% và 8,0%. Đây cũng là 05 ngành dẫn đầu về thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và hiệu quả kinh doanh do đổi mới, sáng tạo mang lại vì những lý do chính như hội nhập quốc tế, sức ép cạnh tranh trong ngành, việc tăng cường đầu tư cho công nghệ và nhân lực trong bối cảnh kinh tế mới.
 |
Hình 1: Hiệu quả kinh doanh và tỷ trọng doanh nghiệp VIE50 - 2023. Nguồn: Theo kết quả khảo sát Chương trình VIE50, 2023. |
Xét về mặt quy mô doanh nghiệp, đa phần các doanh nghiệp VIE50 là các doanh nghiệp quy mô trung bình và lớn, doanh thu bình quân của các doanh nghiệp VIE50 giai đoạn 2021-2022 đạt khoảng 45 nghìn tỷ.
Bên cạnh đó, danh sách VIE50 cũng ghi nhận một vài doanh nghiệp có quy mô khiêm tốn vì những thành tích vượt bậc trong đổi mới sáng tạo, cách tân sản phẩm, dịch vụ hay quy trình, văn hoá doanh nghiệp và đây được xem là nền tảng, tiềm năng cho tăng trưởng trong tương lai.
 |
Hình 2: Các đặc điểm nổi bật của Doanh nghiệp VIE50 - 2023. Nguồn: Theo kết quả khảo sát Chương trình VIE50, 2023. |
Các doanh nghiệp VIE50 đã thể hiện bức tranh rõ ràng nhất về hiệu quả kinh doanh cũng như năng lực cách tân, đổi mới trong hoạt động của mình, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn của thị trường. Hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp VIE50 được thể hiện rõ qua tốc độ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trung bình giai đoạn 2020-2022, đạt 14,91% (doanh thu) và 43,55% (lợi nhuận).
 |
Hình 3: Đánh giá hoạt động Đổi mới sáng tạo và Hiệu quả kinh doanh của một số doanh nghiệp VIE50 trong các ngành chính. Nguồn: Theo kết quả khảo sát Chương trình VIE50, 2023. |
Các doanh nghiệp VIE50 đã thể hiện tinh thần, chiến lược và văn hóa đổi mới sáng tạo mạnh mẽ với các loại hình đổi mới sáng tạo ngày càng trở nên đa dạng hơn.
Các doanh nghiệp VIE50 đã ý thức được tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo và cách tân, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế và thị trường có nhiều thay đổi cả về công nghệ, quy mô, khách hàng và sự cạnh tranh. Khảo sát các doanh nghiệp VIE50 cho thấy có đến 84% cho rằng đổi mới sáng tạo là cực kỳ hoặc rất quan trọng đối với chiến lược tăng trưởng của doanh nghiệp. Chỉ có doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và cách tân mới là các doanh nghiệp của tương lai, được đặc trưng bởi mức độ nhận thức cao, tính linh hoạt và khả năng thích ứng với những biến động, khả năng tích hợp thành công các công nghệ mới trong hệ thống hiện có với thời gian và chi phí tối thiểu.
 |
Hình 4: Các hình thức đổi mới sáng tạo mang lại thành công cho doanh nghiệp VIE50. Nguồn: Theo kết quả khảo sát Chương trình VIE50, 2023. |
Đầu tư cho Đổi mới sáng tạo doanh nghiệp Việt: Trông người mà ngẫm đến ta
Nghiên cứu 1000 công ty đổi mới sáng tạo toàn cầu của PwC cho thấy các công ty ngày càng chú trọng hơn vào chi tiêu cho R&D như một trong những tiêu chí quan trọng nhất cho đổi mới sáng tạo. Trung bình các công ty trong Top 20 của Global Innovation 1000 chi cho hoạt động R&D khoảng 11,6% tổng doanh thu.
Tại Việt Nam, không thể phủ nhận, những năm gần đây, chỉ số "đổi mới, sáng tạo" của chúng ta đã có sự cải thiện đáng kể. Năm 2021, Việt Nam xếp thứ 44/131 quốc gia (tăng khoảng 36,0% so năm 2020). Một vài doanh nghiệp lớn trong VIE50 những năm gần đây đã thực sự vào cuộc như Tập đoàn Viễn thông Quân đội (Viettel), Tập đoàn Dầu khí quốc gia (PVN), Công ty Cổ phần FPT, Công ty Cổ phần Bóng đèn và Phích nước Rạng Đông… trong chuyển giao công nghệ và phát triển R&D.
Tuy nhiên, theo số liệu khảo sát mới nhất của Bộ KH&CN, các doanh nghiệp Việt Nam trung bình chỉ chi khoảng 1,6% doanh thu hằng năm cho hoạt động R&D, thấp hơn nhiều quốc gia trong khu vực, như Philippines (3,6%), Malaysia (2,6%). Đa số các doanh nghiệp Việt Nam chưa phát triển đội ngũ R&D, chưa chủ động trong hoạt động nghiên cứu và phát triển công nghệ, phát triển sản phẩm, dịch vụ và các hoạt động đổi mới sáng tạo để nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Trong khảo sát các doanh nghiệp VIE50 về những khó khăn thách thức và rào cản đối với hoạt động đổi mới sáng tạo, thách thức lớn nhất chính là quy trình tổ chức. Các doanh nghiệp VIE50 cho rằng chỉ cần cải thiện trong lĩnh vực này cũng sẽ tạo ra sự khác biệt sâu sắc nhất trong hiệu suất đổi mới. Ngoài quy trình tổ chức, các rào cản và thách thức khác cũng được đề cập đến như Ngân sách cho R&D, Nhân sự R&D….
 |
Hình 5: Những thách thức và rào cản đối với hoạt động đổi mới sáng tạo tại các doanh nghiệp VIE50. Nguồn: Theo kết quả khảo sát Chương trình VIE50, 2023. |
Trong nghiên cứu về các công ty đổi mới sáng tạo hiệu quả của McKinsey, hiệu suất tăng đáng kể, làm chủ đổi mới và cách tân có thể tạo ra lợi nhuận kinh tế cao hơn 2,4 lần so với những công ty còn lại.
Đổi mới sáng tạo hiệu quả cho thấy công ty có được khả năng thích ứng tốt với bối cảnh kinh doanh mới, thúc đẩy tăng trưởng, vượt qua sự trì trệ và quan trọng là cho thấy vị thế của người dẫn dắt và thay đổi cuộc chơi trong thị trường.
Áp dụng đổi mới sáng tạo hiệu quả sẽ xử lý tốt các vấn đề mà doanh nghiệp gặp phải, nhất là vấn đề khan hiếm tài nguyên cũng như cho thấy tầm nhìn và khát vọng của lãnh đạo. Khi nền kinh tế ngày càng phát triển và các doanh nghiệp muốn chuyển dịch lên những nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu, các doanh nghiệp bắt buộc phải đổi mới, sáng tạo để cạnh tranh thành công.
Lễ Công bố Danh sách Top 50 Doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả Việt Nam năm 2023 (VIE50) và những kết quả của Chương trình Nghiên cứu về Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp sẽ được công bố chính thức tại Hội nghị về Đổi mới sáng tạo được tổ chức vào tháng 6/2023 tại Hà Nội.
