Hệ thống có, nhưng dữ liệu còn thiếu nhiều
Tại Hội nghị Tổng giám đốc (CEO) các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ lần thứ 22 được tổ chức mới đây, câu chuyện về việc cần xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu chung của khối tiếp tục được đề cập tới, đưa ra mẫu chung bắt buộc các doanh nghiệp hội viên cung cấp.
Theo đại diện Bộ Tài chính, cần phải thực hiện ngay việc chia sẻ dữ liệu để xây dựng thị trường trong sạch lành mạnh và trước mắt tập trung vào xây dựng cơ sở dữ liệu Số liệu báo cáo tổng hợp của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ cho biết, trong 7 tháng năm 2025, doanh thu bảo hiểm xe cơ giới đạt 11.924 tỷ đồng, tăng 14% và chiếm 23% tổng doanh thu khối phi nhân thọ. Đây là nghiệp vụ có doanh thu đứng thứ ba trong toàn thị trường, song tỷ lệ bồi thường vẫn ở mức cao. Cụ thể, tổng số tiền bồi thường ghi nhận 5.060 tỷ đồng, tương ứng tỷ lệ 42,5%.
Con số này vượt xa tỷ lệ bồi thường bình quân của toàn khối phi nhân thọ (29,6%) cũng như nhiều nghiệp vụ khác. Thực tế cho thấy, dù tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu doanh thu, bảo hiểm xe cơ giới vẫn là lĩnh vực có áp lực lớn về chi phí bồi thường, đặt ra yêu cầu các doanh nghiệp phải quản trị rủi ro, kiểm soát tổn thất và nâng cao hiệu quả khai thác để duy trì tăng trưởng bền vững., nhất là với bảo hiểm xe điện, khi mà mức phí và điều khoản bảo hiểm loại hình xe này vẫn tương tự xe ô tô truyền thống, nhưng tổn thất đang tăng lên từng năm.
Vì vậy, các doanh nghiệp bảo hiểm cần tăng cường chia sẻ dữ liệu kinh doanh (số liệu về doanh thu và bồi thường) của loại hình xe điện để tham chiếu, từ đó làm cơ cở điều chỉnh phí bảo hiểm cho phù hợp nhằm đảm bảo công bằng cho khách hàng cũng như hiệu quả kinh doanh cho nhà bảo hiểm.
Thực tế, câu chuyện cần phải xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu không mới và hệ thống dữ liệu cũng đã sẵn sàng. Theo Cục Quản lý - Giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính), Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam (IAV) hiện đã có cơ sở dữ liệu về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, Cục cũng có hệ thống thông tin quản lý giám sát các nghiệp vụ và đề nghị IAV liên tục nhắc nhở, đôn đốc các doanh nghiệp bảo hiểm cập nhập thông tin.
Được biết, năm 2024, khoảng trên 75% thông tin được đưa lên hệ thống này. Cục Quản lý - Giám sát bảo hiểm đã đề nghị các doanh nghiệp bảo hiểm phải công khai thông tin trên hệ thống để có cơ sở dữ liệu dùng chung. Hệ thống quản lý thông tin của Cục cũng có các báo cáo về nghiệp vụ, tài chính..., nhưng các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ còn thiếu nhiều báo cáo. Bởi vậy, Cục đã đề nghị các doanh nghiệp chỉ đạo các bộ phận nghiệp vụ có báo cáo đầy đủ, đồng thời cho biết Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 46/2023/NĐ-CP hướng dẫn Luật Kinh doanh bảo hiểm (Cục đã dự thảo xong nội dung chính) sắp tới cũng sẽ bắt buộc vấn đề này.
Đối với hệ thống cơ sở dữ liệu bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự chủ xe cơ giới, IAV cũng liên tục đề nghị các doanh nghiệp bảo hiểm cần chấp hành nghiêm túc quy định về cập nhật dữ liệu đã được nêu tại Nghị định 67/2023/NĐ-CP ngày 6/9/2023 về 3 loại bảo hiểm bắt buộc gồm bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới; bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc và bảo hiểm bắt buộc trong hoạt động đầu tư xây dựng.
Cần gỡ nhiều rào cản
Còn nhớ tại cuộc họp CEO các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ hơn 10 năm trước, các doanh nghiệp bảo hiểm đều nhìn nhận rằng, rất cần thiết phải xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu thống nhất toàn ngành bảo hiểm hiện đại và tiện dụng hơn. Tuy nhiên, ở thời điểm đó, việc này gặp khá nhiều khó khăn và bất tiện bởi mỗi doanh nghiệp bảo hiểm sử dụng một hệ thống công nghệ thông tin khác nhau, thông tin được lưu trữ độc lập trên trung tâm dữ liệu riêng của doanh nghiệp, điều này dẫn đến tình trạng phân tán dữ liệu, không có sự liên thông, gây khó khăn cho công tác quản lý, chia sẻ thông tin…
Các doanh nghiệp bảo hiểm dù đã nhận thấy việc không có một hệ thống dữ liệu khách hàng chung khối phi nhân thọ thì sẽ rất khó có cái nhìn tổng thể về tình trạng gian lận bảo hiểm, cũng như các dữ liệu để tính phí đúng và đủ…, song vẫn có những trường hợp chưa sẵn sàng chia sẻ, bởi những thông tin liên quan tới khách hàng, hoạt động kinh doanh… vốn được xem là bí mật của mỗi doanh nghiệp bảo hiểm.
Đến thời điểm hiện tại, bí mật kinh doanh hay nỗi lo về tính bảo mật thông tin vẫn là những rào cản chính trong việc chia sẻ dữ liệu của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ. Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, đại diện một doanh nghiệp bảo hiểm trong tốp đầu thị trường nhìn nhận, chia sẻ dữ liệu đồng nghĩa với việc các thông tin nhạy cảm liên quan đến khách hàng, hợp đồng hay hồ sơ bồi thường có thể rơi vào tay đối thủ hoặc bị khai thác ngoài ý muốn. Trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt như hiện nay, bất kỳ rủi ro nào về rò rỉ dữ liệu cũng có thể làm suy giảm uy tín và lợi thế kinh doanh của doanh nghiệp. Đây là lý do chính khiến nhiều nhà bảo hiểm chọn giải pháp “giữ riêng”, thay vì đưa vào hệ thống chung.
Một yếu tố khác cũng không kém phần quan trọng đó là chất lượng dữ liệu đầu vào từ khách hàng chưa đầy đủ và chuẩn hóa. Với nghiệp vụ bảo hiểm xe cơ giới - nhóm sản phẩm có tỷ lệ bồi thường cao nhất, dữ liệu hiện nay chủ yếu xoay quanh thông tin về xe, trong khi các dữ liệu then chốt như thông tin người điều khiển, lịch sử vi phạm giao thông hay thói quen sử dụng phương tiện lại… rất rời rạc, thậm chí không chính xác. Khi dữ liệu đầu vào còn thiếu giá trị thì dù được chia sẻ cũng không đem lại nhiều lợi ích thực tế cho công tác định phí hay đánh giá rủi ro.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, dữ liệu dùng chung có thể trở thành lợi thế lớn nếu được quản lý minh bạch và an toàn. Chẳng hạn, đối với bảo hiểm xe cơ giới, Hàn Quốc là một thị trường đi đầu trong việc ứng dụng dữ liệu hành vi để cải thiện bảo hiểm xe cơ giới. Chương trình “Driving Score” của Tmap Mobility ra mắt từ năm 2016 đã khuyến khích hàng triệu tài xế chia sẻ dữ liệu lái xe thông qua ứng dụng di động. Các thông tin về số lượt phanh gấp, tăng tốc hay cách vào cua… đều được chấm điểm và công khai, tạo ra động lực xã hội để lái xe an toàn hơn. Các lái xe có điểm số cao được hưởng ưu đãi về phí bảo hiểm. Điều này giúp tỷ lệ tai nạn giao thông giảm mạnh, mang lại lợi ích cho cả khách hàng lẫn doanh nghiệp bảo hiểm. So với Hàn Quốc, thị trường Việt Nam vẫn thiếu những chính sách khuyến khích người dùng hợp tác trong việc cung cấp dữ liệu…
“Nếu những rào cản này không sớm được tháo gỡ, thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam sẽ còn đối mặt với tình trạng dữ liệu manh mún, thiếu minh bạch và khó nâng cao chất lượng dịch vụ. Bài học từ các thị trường phát triển cho thấy, minh bạch dữ liệu không chỉ là xu hướng tất yếu, mà còn là điều kiện sống còn để thị trường phát triển chuyên nghiệp hơn”, vị đại diện doanh nghiệp bảo hiểm trên nói.
Theo số liệu tổng hợp của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, trong 7 tháng đầu năm 2025, doanh thu bảo hiểm xe cơ giới đạt 11.924 tỷ đồng, tăng 14% và chiếm 23% trong tổng doanh thu toàn khối. Đây là nghiệp vụ có doanh thu đứng thứ ba trên toàn thị trường, song tỷ lệ bồi thường cũng ở mức cao. Cụ thể, tổng số tiền bồi thường ghi nhận 5.060 tỷ đồng, tương ứng tỷ lệ 42,5%, vượt xa tỷ lệ bồi thường bình quân của toàn khối phi nhân thọ (29,6%) cũng như nhiều nghiệp vụ khác. Điều này cho thấy, dù tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu doanh thu, bảo hiểm xe cơ giới vẫn là nghiệp vụ có áp lực lớn về chi phí bồi thường, đặt ra yêu cầu phải quản trị rủi ro, kiểm soát tổn thất và nâng cao hiệu quả khai thác để duy trì tăng trưởng bền vững.