Chuỗi cung ứng thích ứng: Chiến lược quan trọng cho doanh nghiệp Việt

Việt Nam nổi lên như mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu

Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ và tầm quan trọng của chuỗi cung ứng

Quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đang chuyển sang giai đoạn sâu rộng hơn kể từ khi hai bên nâng cấp lên Đối tác Chiến lược Toàn diện. Không chỉ mở rộng trong khuôn khổ ngoại giao, quan hệ này còn đặt nền tảng thúc đẩy dòng vốn, thương mại và kết nối chuỗi giá trị giữa 2 nền kinh tế. Cả Việt Nam và Hoa Kỳ đang thúc đẩy các cơ chế thương mại mới nhằm kiểm soát nguồn gốc hàng hóa, gia tăng tính minh bạch và nâng cao khả năng bền vững của chuỗi cung ứng.

Nguyễn Thị Mai, Tổng giám đốc CTCP Tài chính Thông minh SmartF

Hoa Kỳ ngày càng coi Việt Nam là một mắt xích quan trọng trong chiến lược tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, nhằm giảm sự phụ thuộc vào số ít nguồn cung có rủi ro cao.

Khung Thỏa thuận thương mại tương hỗ, công bằng và cân bằng (Agreement on Reciprocal, Fair, and Balanced Trade) được công bố vào tháng 10/2025, tiếp tục củng cố vị thế sản xuất của Việt Nam trong chuỗi cung ứng tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, qua đó giúp các doanh nghiệp Việt Nam đối mặt tốt hơn với biến động thương mại quốc tế.

Theo Tuyên bố chung giữa Hoa Kỳ và Việt Nam ngày 27/10/2025, Việt Nam cam kết cho phép tiếp cận ưu đãi đối với nhiều hàng hóa công nghiệp và nông nghiệp của Hoa Kỳ. Trong khi đó, Hoa Kỳ giữ mức thuế 20% đối với nhiều sản phẩm Việt Nam, đồng thời sẽ giảm thuế xuống 0% cho một số mặt hàng cụ thể và áp dụng mức thuế 40% đối với các sản phẩm trung chuyển qua Việt Nam từ nước thứ ba. Những cam kết này tạo tiền đề cho doanh nghiệp Việt lập chiến lược dài hạn, cân bằng giữa cơ hội mở rộng xuất khẩu và quản trị rủi ro.

Tại sao chuỗi cung ứng thích ứng là ưu tiên chiến lược?

Khác với cách tiếp cận truyền thống, nơi mục tiêu lớn nhất thường là cắt giảm chi phí, chuỗi cung ứng thích ứng (supply chain resilience) nhấn mạnh khả năng xoay chuyển linh hoạt khi gặp gián đoạn, như biến động địa chính trị, chi phí vận tải tăng hoặc rủi ro đứt gãy nguồn nguyên liệu. Để đạt được điều này, doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ và dữ liệu để có tầm nhìn tổng thể (end to end visibility), nhờ vậy có thể phát hiện sớm rủi ro và ứng biến nhanh hơn.

Một chuỗi quá “mỏng” có thể tiết kiệm chi phí trước mắt nhưng lại rất dễ bị tổn thương; ngược lại, một chuỗi có dự phòng, dù chi phí cao hơn, có thể giúp doanh nghiệp duy trì ổn định, phục hồi nhanh sau gián đoạn và tận dụng cơ hội khi thị trường thay đổi. Ví dụ, một nhà sản xuất linh kiện Việt Nam có thể đầu tư kho dự trữ thông minh sử dụng phân tích dữ liệu để dự báo nhu cầu, từ đó giảm rủi ro thiếu nguyên vật liệu nếu vận chuyển bị gián đoạn, đồng thời tối ưu chi phí lưu kho khi nhu cầu thấp.

Cơ hội hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ xoay quanh chuỗi cung ứng

Việt Nam và Hoa Kỳ đang đẩy mạnh hợp tác về bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), linh kiện và các ngành công nghệ chiến lược. Điều này tạo cơ hội để doanh nghiệp Việt tham gia sâu hơn vào các khâu giá trị cao như lắp ráp, kiểm định, đóng gói, thậm chí nghiên cứu - phát triển sản phẩm. Cùng lúc đó, lĩnh vực logistics được xác định là trụ cột quan trọng trong hợp tác chuỗi cung ứng, mở ra cơ hội cho doanh nghiệp Việt đầu tư trung tâm dự trữ, kho bãi, trung tâm phân phối khu vực, hoặc liên kết với doanh nghiệp Hoa Kỳ để xây dựng mạng lưới phân phối linh hoạt hơn. Ngoài ra, hai nước cũng đang thúc đẩy mô hình hợp tác công - tư nhằm củng cố năng lực chuỗi cung ứng, bao gồm đào tạo nhân lực, phát triển nguồn cung linh kiện và kết nối trực tiếp doanh nghiệp hai bên, giúp doanh nghiệp Việt Nam tận dụng tốt hơn dòng vốn FDI và các chương trình hỗ trợ kỹ thuật để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng của Hoa Kỳ.

Cơ hội, rủi ro cần lưu ý và cách ứng phó cho doanh nghiệp Việt

Trong bối cảnh xu hướng “giảm thiểu rủi ro” (de risking) định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam, với lợi thế về vị trí địa lý, chi phí lao động và năng lực sản xuất ngày càng cao, có thể trở thành điểm đầu tư chiến lược cho các doanh nghiệp Hoa Kỳ và đa quốc gia. Thay vì chỉ sản xuất tập trung tại Việt Nam, doanh nghiệp có thể phát triển mô hình phân tán: Kết nối nhà máy sản xuất ở Việt Nam với kho hoặc trung tâm xử lý hàng hóa gần thị trường Hoa Kỳ, giúp tăng tính linh hoạt khi chuỗi bị gián đoạn.

Bên cạnh việc nâng cấp chuỗi cung ứng tại Việt Nam, các doanh nghiệp cũng có thể cân nhắc đầu tư trực tiếp vào Hoa Kỳ để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc này đòi hỏi doanh nghiệp đánh giá kỹ các chi phí ban đầu như kho bãi, trung tâm phân phối, nhân công và tuân thủ pháp lý, đồng thời dự phòng rủi ro thuế và biến động tỷ giá. Lợi thế từ việc hiện diện tại Hoa Kỳ bao gồm giảm chi phí vận chuyển cuối cùng, rút ngắn thời gian giao hàng, kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc chặt chẽ hơn, cũng như nâng cao uy tín thương hiệu và mở rộng cơ hội hợp tác dài hạn với các tập đoàn Hoa Kỳ. Doanh nghiệp có thể tối ưu hóa chiến lược bằng cách hợp tác liên doanh với đối tác địa phương, xây dựng bộ phận quản trị tuân thủ (compliance), sử dụng các công cụ bảo hiểm tỷ giá và theo dõi sát các chính sách thuế, từ đó vừa giảm rủi ro vừa khai thác tối đa cơ hội tăng trưởng và củng cố vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Ngoài ra, nâng cao năng lực trong các khâu giá trị cao như kiểm định, đóng gói theo tiêu chuẩn quốc tế, truy xuất nguồn gốc hoặc tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn cao giúp doanh nghiệp tiến gần hơn với vị thế đối tác chiến lược. Xây dựng trung tâm phân phối khu vực hỗ trợ việc giao hàng nhanh hơn và giảm chi phí kho bãi. Đồng thời, các sáng kiến hợp tác công - tư, vốn ưu đãi và các chương trình hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức quốc tế hoặc đối tác Hoa Kỳ giúp nâng cấp hạ tầng, kỹ thuật và nhân lực.

Về mặt quản trị, để vận hành chuỗi thích ứng hiệu quả, doanh nghiệp phải nâng cao năng lực dự báo nhu cầu, quản lý dữ liệu, quản trị rủi ro và khả năng phản ứng nhanh trước biến động. Một chiến lược hiệu quả là lập kế hoạch dài hạn, đầu tư vào công nghệ quản lý chuỗi, đào tạo nhân lực, đồng thời xây dựng các kịch bản dự phòng cho tình huống thuế cao, gián đoạn vận chuyển hoặc biến động cầu.

Tính ổn định và khả năng chống chịu trước rủi ro trong chuỗi cung ứng là nền tảng cho sự bền vững của doanh nghiệp. Trong bối cảnh quan hệ Việt - Hoa Kỳ ngày càng được củng cố và điều chỉnh theo hướng chiến lược lâu dài, doanh nghiệp Việt có thể nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu cả bằng việc củng cố năng lực tại Việt Nam lẫn đầu tư trực tiếp vào Hoa Kỳ. Bằng cách này, doanh nghiệp không chỉ nâng cao tính linh hoạt và chất lượng, mà còn xây dựng được nền tảng vững chắc để trở thành đối tác quan trọng trong chuỗi giá trị Hoa Kỳ, tối ưu hóa tiềm năng hợp tác một cách bền vững và có chiều sâu.

Nguyễn Thị Mai, Tổng giám đốc CTCP Tài chính Thông minh SmartF