Chứng khoán phái sinh tuần qua: “Quả bom” treo lơ lửng!

Diễn biến chỉ số VN30 trong 3 tháng qua

Phiên đầu tuần, thứ Hai (15/1), thị trường chứng khoán tiếp tục tăng, dù tin tức về một dự thảo giảm tỷ lệ margin đã manh nha xuất hiện.

Cụ thể, ngày 12/1 (tức cuối phiên giao dịch liền trước), Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) có văn bản gửi các công ty chứng khoán về việc góp ý dự thảo Quyết định sửa đổi Quyết định số 87/QĐ-UBCK về Quy chế hướng dẫn giao dịch ký quỹ chứng khoán (margin). Theo đó, UBCK dự kiến đưa tỷ lệ ký quỹ ban đầu đối với hoạt động giao dịch ký quỹ trở về tỷ lệ trước đây, tức do công ty chứng khoán quy định nhưng không được thấp hơn 60% (hiện tại là 50%). Văn bản góp ý được đề nghị gửi về UBCK trước ngày 17/1 và nếu được đồng thuận sẽ có hiệu lực từ ngày 1/2.

Mức tăng/giảm giá của các mã chứng khoán phái sinh và VN30

“Tôi thấy việc siết lại margin từ 50% như hiện nay về 60% như dự kiến cũng không ảnh hưởng nhiều, bởi vì: không phải tất cả các nhà đầu tư đều sử dụng margin; rất nhiều mã chứng khoán không được cấp margin; tối đa đang vay được 50%, nhưng sẽ chỉ còn vay được 40%, chứ không phải là 20% hay 30%; việc siết margin là cần thiết để tránh các con bạc hăng máu quá mức, dễ dẫn đến rủi ro cao…”, một nhà đầu tư chia sẻ trên diễn đàn mạng ngày 15/1.

“Margin không bằng 1% lượng vốn hóa thị trường. Tốc độ tăng margin năm 2017 bằng tốc độ tăng chỉ số và kém xa tốc độ tăng của vốn hóa thị trường. Tôi cho rằng, quyết định này (“siết” margin) được thực hiện sẽ không ảnh hưởng gì cả, do lượng vay margin rất nhỏ. Tôi tin rằng, quy định mới không ảnh hưởng và chỉ làm cho chỉ số tốt lên”, một nhà đầu tư khác nhận định.

Theo UBCK, tổng dư nợ giao dịch ký quỹ do các công ty chứng khoán tài trợ cho thị trường thời điểm cuối năm 2017 là 38.000 tỷ đồng. Con số này tăng 50% so với thời điểm cuối năm 2016 và chiếm khoảng 1% mức vốn hóa thị trường.

Tuy nhiên, có nhà đầu tư cho rằng, 90% vốn hóa thị trường nằm ở trong két, chứ không đem ra giao dịch, vì vậy lượng margin tương đương 1% vốn hóa thị trường cũng chiếm một tỷ lệ rất lớn trong số lượng cổ phiếu được giao dịch trên sàn.

Không ít nhà đầu tư tỏ ra thận trọng khi bước vào phiên giao dịch thứ Ba (16/1), khiến thị trường giảm điểm mạnh trong phiên sáng. Mặc dù vậy, chỉ số giảm dần mức giảm trước khi nghỉ trưa. Trong phiên chiều, chỉ số chứng khoán phục hồi lên trên tham chiếu, sau đó giảm trở lại tương đương mức điểm trước khi nghỉ trưa và đóng cửa cuối phiên chỉ giảm nhẹ.

Giá thanh toán cuối ngày của các mã chứng khoán phái sinh và VN30

* Giá đóng cửa cuối phiên của mã đáo hạn tháng 1 là 1.044,3 điểm, nhưng do đây là phiên giao dịch cuối cùng nên giá thanh toán căn cứ vào điểm số của VN30.

Nhiều nhà đầu tư đánh giá mức độ tác động từ margin không đáng kể nên phiên giao dịch sáng thứ Tư (17/1), thị trường chứng khoán dao động nhẹ dưới tham chiếu. Đầu phiên chiều, chỉ số VN30 giảm điểm, sau đó hồi nhẹ, nhưng rồi thị trường đột ngột lao dốc nhanh và mạnh, đóng cửa cuối phiên giảm gần 32 điểm.

“Mua kiên nhẫn, bán dứt khoát, bảo toàn vốn là ưu tiên số 1”, kinh nghiệm mà một nhà đầu tư chia sẻ trước đó dường như được nhiều nhà đầu tư áp dụng khi lệnh bán giá thấp liên tiếp được đưa ra trên cả thị trường cơ sở và thị trường phái sinh.

Mức biến động giá trong phiên của chứng khoán phái sinh*

* Giá cao nhất trừ giá thấp nhất

Phiên thứ Năm (18/1), giá các mã chứng khoán phái sinh giảm từ 3 - 9,6 điểm khi mở cửa; VN30 mở cửa sau đó với mức giảm điểm nhẹ (-1,6 điểm), nhưng thời điểm trước khi nghỉ trưa giảm hơn 16 điểm. Sang phiên chiều, thị trường có diễn biến khả quan, cuối phiên tăng hơn 18 điểm.

Có ý kiến cho rằng, thị trường là một con lắc không ngừng đung đưa giữa sự lạc quan không bền vững (khiến giá chứng khoán quá đắt) và sự bi quan vô cớ (khiến giá chứng khoán quá rẻ). Nhà đầu tư thông minh là người biết mua từ kẻ bi quan và bán cho người lạc quan.

Trong phiên này, thanh khoản tăng vọt, một phần vì nhà đầu tư đóng vị thế với mã đáo hạn tháng 1, mở vị thế với mã đáo hạn tháng 2, một phần vì giao dịch đối ứng nhằm hiện thực hóa lợi nhuận khi mua được giá thấp trong phiên sáng và đầu phiên chiều.

Khối lượng và giá trị giao dịch chứng khoán phái sinh

Tâm lý nhiều nhà đầu tư ổn định trở lại, trong phiên giao dịch cuối tuần, thứ Sáu (19/1), thị trường giao dịch trong sắc xanh, VN30 có thời điểm tăng gần 14 điểm, nhưng cuối phiên chỉ còn tăng gần 5 điểm. Theo đó, các mã phái sinh giảm dần mức tăng, chốt phiên chỉ tăng nhẹ, riêng mã mới niêm yết, đáo hạn tháng 9, là tăng giá mạnh.

57,1 điểm là mức tăng giá của hợp đồng tương lai chỉ số VN30 đáo hạn tháng 9 ngày 19/1. Tuy nhiên, đây là mức tăng giá so với giá tham chiếu trong ngày giao dịch đầu tiên, 1.041,7 điểm. Giá tham chiếu này là mức giá lý thuyết do Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam cung cấp, thấp hơn so với giá đóng cửa phiên 18/1 của tất cả các mã chứng khoán phái sinh. Do đó, mã mới có giá mở cửa là 1.080 điểm. Trong phiên, mã mới niêm yết có mức biến động giá mạnh, giá cao nhất là 1.099 điểm, giá thấp nhất là 1.055 điểm, giá đóng cửa tại 1.098,8 điểm, cao hơn VN30 một mức là 45,3 điểm, trong khi mã đáo hạn tháng 2 chỉ cao hơn 3,4 điểm.

Chênh lệch giá phái sinh so với VN30

Trong tuần qua, khối nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục có động thái mua ròng cổ phiếu là một trong những yếu tố hỗ trợ tâm lý nhà đầu tư. Phiên cuối tuần, khối ngoại mua ròng hơn 523,1 tỷ đồng cổ phiếu trên HOSE; trước đó mua ròng 425,5 tỷ đồng ngày 18/1, gần 378,3 tỷ đồng ngày 17/1, gần 326,2 tỷ đồng ngày 16/1, 488,8 tỷ đồng ngày 15/1. Lũy kế từ đầu năm, khối ngoại mua ròng 5.808,9 tỷ đồng cổ phiếu trên HOSE.

Ngoài ra, không ít nhà đầu tư vẫn kỳ vọng về mốc 1.100 điểm sẽ sớm đạt được. Trong khi đó, hiện đang là mùa công bố kết quả kinh doanh quý IV cũng như cả năm 2017 và dự kiến kế hoạch 2018, với những con số được dự báo chung là tích cực. Yếu tố hỗ trợ khác là một số doanh nghiệp lớn chuẩn bị bán đấu giá cổ phần như PVOil ngày 25/1, PV Power ngày 30/1.

Thực tế, trong thời gian qua, dòng tiền cả trong và ngoài nước sẵn sàng tham gia đấu giá cổ phần các doanh nghiệp lớn đã góp phần tạo sự hưng phấn cho thị trường chứng khoán.

Mặc dù vậy, trong tuần giao dịch tới (22 - 26/1), nguy cơ rủi ro điều chỉnh được nhận định vẫn cao, liên quan đến margin.

“Dự báo, thị trường sẽ tiếp tục có biến động mạnh trong tuần giao dịch mới, nhà đầu tư ngại rủi ro chỉ nên mở vị thế mua trong những phiên điều chỉnh”, môi giới tại một công ty chứng khoán nói và cho rằng, nhiều khả năng dự thảo quy định về margin sẽ được áp dụng, ảnh hưởng đến sức cầu. Bởi lẽ, đa số nhà đầu tư sử dụng margin có chiến lược “lướt sóng” nên sau khi bán cổ phiếu, sức mua trong những lần kế tiếp sẽ không nhiều như cũ.

“Ảnh hưởng đến sức cầu là nhỏ, ảnh hưởng đến tâm lý thị trường mới lớn”, vị môi giới nói.

Trí Dũng