Phóng viên tác nghiệp tại một phiên tòa. Ảnh:Tạpchitoaan .vn
Với quy định tại Dự thảo Luật Tòa án (sửa đổi), tác nghiệp của báo chí tại phiên tòa có thể còn hẹp hơn hiện nay.
Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) là một trong số các dự án luật sẽ được các vị đại biểu Quốc hội thảo luận tại Hội nghị Đại biểu Quốc hội chuyên trách diễn ra từ 26-28/3 tới.
Báo cáo một số vấn đề lớn tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) của Ủy ban Tư pháp phục vụ hội nghị phản ánh ý kiến đại biểu khi thảo luận tại Kỳ họp thứ sáu đề nghị làm rõ quy định tại khoản 3 Điều 141 về hoạt động thông tin tại phiên tòa, phiên họp.
Khoản 3 Điều 141 Dự thảo Luật quy định: Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của hội đồng xét xử, thẩm phán, người tiến hành tố tụng khác chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp khi có sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa, phiên họp…
Đa số Thường trực Ủy ban Tư pháp cho rằng, tại phiên tòa, việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh phải bảo đảm quyền con người, quyền công dân; bảo đảm hoạt động thông tin theo quy định của pháp luật. Quá trình diễn ra phiên tòa, phiên họp, nhiều thông tin, chứng cứ được công bố tại phiên tòa, nhưng chưa được kiểm chứng, đặc biệt là những thông tin về đời tư cá nhân, bí mật gia đình, bí mật kinh doanh…, các thông tin, chứng cứ này cần được Hội đồng xét xử xem xét, kết luận trong bản án, quyết định.
Quy định này còn góp phần bảo đảm tính tôn nghiêm tại phiên tòa, tạo điều kiện cho Hội đồng xét xử điều hành tốt phiên tòa, không bị phân tâm bởi các yếu tố khác.
Do đó, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội và kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội “yêu cầu nghiên cứu, rà soát nội dung này, bảo đảm tính khả thi, tạo thuận lợi cho các cơ quan thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình”, Thường trực Ủy ban Tư pháp và Tòa án Nhân dân tối cao thống nhất đề xuất chỉnh lý Dự thảo Luật theo hướng bổ sung quy định việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh… trong thời gian tuyên án, công bố quyết định.
Đồng thời dự thảo quy định: “trường hợp cần thiết phục vụ nhiệm vụ chuyên môn hoặc nhiệm vụ khác thì Tòa án ghi âm lời nói, ghi hình ảnh diễn biến phiên tòa, phiên họp. Việc cung cấp, sử dụng kết quả ghi âm lời nói, ghi hình ảnh phải bảo đảm quyền con người, bí mật nhà nước…”.
Báo cáo của Thường trực Ủy ban Tư pháp cũng phản ánh có ý kiến cho rằng, quy định như Dự thảo Luật là hẹp hơn quy định của luật tố tụng hiện hành, chưa thuận lợi cho tác nghiệp của báo chí tại phiên tòa (việc ghi âm, ghi hình phần xét hỏi, tranh tụng của phiên tòa phải thông qua Tòa án). Do đó, đề nghị quy định việc ghi âm, ghi hình tại phiên tòa như quy định của luật tố tụng hiện hành.
Theo đó, Khoản 4 Điều 234 Bộ luật Tố tụng dân sự; khoản 4 Điều 153 Luật Tố tụng hành chính quy định có nội dung: Nhà báo tham dự phiên tòa để đưa tin về diễn biến phiên tòa phải chấp hành sự điều khiển của chủ tọa phiên tòa về khu vực tác nghiệp. Nhà báo ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa. Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của đương sự, người tham gia tố tụng khác phải được sự đồng ý của họ.
Bộ Thông tin và Truyền thông và Hội Nhà báo Việt Nam đều đề nghị cho phép ghi âm, ghi hình diễn biến phiên tòa công khai; Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đề nghị quy định theo hướng tạo điều kiện cho cơ quan báo chí đưa tin chính xác về vụ án, Thường trực Ủy ban Tư pháp phản ánh.
