Báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam 2025 có chủ đề“Định vị vai trò của Chính sách công nghiệp thúc đẩy khu vực tư nhân hướng tới tăng trưởng hai con số”.
Chia sẻ tại hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Kinh tế cho biết, mặc dù nền kinh tế Việt Nam đã phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch với tăng trưởng GDP đạt 7,09% trong năm 2024 và gần 7% trong quý I/2025, nhưng vẫn còn đó những điểm nghẽn mang tính cấu trúc, đặc biệt liên quan đến chính sách công nghiệp và khu vực tư nhân.
Cụ thể, khu vực tư nhân hiện đóng góp khoảng 50% GDP, 30% thu ngân sách, 82% tổng số lao động, tuy nhiên, năng suất lao động, trình độ công nghệ, mức độ liên kết chuỗi còn thấp.
| |
“Mô hình tăng trưởng hiện tại vẫn phụ thuộc nhiều vào FDI và xuất khẩu thô. TFP – năng suất nhân tố tổng hợp ở mức thấp và nhiều năm thậm chí âm,” ông Lê nói và chỉ ra các vấn đề như đầu tư công nghiệp còn thiếu trọng tâm ngành – vùng; các chính sách hỗ trợ chưa tạo được cú huých cho doanh nghiệp nội địa bước vào chuỗi giá trị toàn cầu; hạn chế trong nghiên cứu phát triển (R&D), thiếu hạ tầng số, thiếu kết nối giữa khu vực công và tư; chính sách cần phải đồng bộ hóa hơn nữa và có một cơ chế giám sát thường xuyên, hiệu quả trong công tác thực thi chính sách.
Chia sẻ kinh nghiệm của các quốc gia Đông Á – như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Trung Quốc, ông Lê khẳng định: “Không một nền kinh tế nào thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình mà không có chính sách công nghiệp chủ động, chọn lọc và có định hướng dài hạn”.
Nhật Bản và Hàn Quốc đầu tư bài bản vào các ngành công nghiệp nền tảng, đi cùng chiến lược xuất khẩu và nâng cao chất lượng lao động. Đài Loan (Trung Quốc) thành công nhờ chính sách công nghiệp định hướng đổi mới sáng tạo, tập trung vào bán dẫn và công nghệ cao. Trung Quốc kết hợp cải cách thể chế với xây dựng cụm công nghiệp trọng điểm – từ đó nâng cao năng lực nội sinh.
Những quốc gia này đều có một điểm chung: Chính sách công nghiệp – từng bị coi là biện pháp can thiệp làm méo mó thị trường – nay đã và đang được nhiều quốc gia phát triển cũng như đang phát triển tái sử dụng như một công cụ chủ động nhằm xây dựng năng lực sản xuất, công nghệ và bảo đảm phát triển bền vững và an ninh kinh tế. Những nỗ lực của Hoa Kỳ, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc và nhiều quốc gia khác trong thời gian qua là những minh chứng rõ ràng cho xu thế đó.
Tại Việt Nam, bà Vanessa Kristina Steinmetz, Giám đốc quốc gia, Viện Friedrich Naumann for Freedom Việt Nam cho rằng: “Bên cạnh thị trường toàn cầu trải qua sự biến động và bất ổn chưa từng có, Việt Nam đang đứng trước ngã ba đường, vì không chỉ hướng đến mục tiêu duy trì tăng trưởng kinh tế mà còn hướng đến tăng trưởng mạnh mẽ ở mức hai chữ số. Mục tiêu đó cho thấy động lực lớn để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình và xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn, thịnh vượng hơn cho tất cả người dân”.
Trọng tâm của sự chuyển đổi này là một nguyên tắc tự do cơ bản: khu vực tư nhân đóng vai trò là động lực năng động và sáng tạo nhất của tăng trưởng kinh tế bền vững. Các doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam đã đóng góp hơn 50% GDP và là xương sống tạo ra việc làm.
Tuy nhiên, theo bà Steinmetz, để hiện thực hóa tăng trưởng hai chữ số thì không chỉ công nhận tầm quan trọng của khu vực tư nhân, mà còn đòi hỏi phải tạo ra khuôn khổ thể chế cho phép các lực lượng thị trường phát triển mạnh mẽ, đồng thời giải quyết các thất bại của thị trường một cách thông minh và hiệu quả.
“Điều đó có nghĩa là phải tạo ra các khuôn khổ thông minh, đơn giản hóa các quy định, đảm bảo công bằng và hỗ trợ tiếp cận vốn, công nghệ và kỹ năng”, bà Steinmetz nói.
Trong khuôn khổ hội thảo công bố báo cáo, các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước đã có phiên thảo luận xoay quanh các nội dung liên quan đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2025 và triển vọng giai đoạn 2026 - 2030. Đồng thời, thảo luận về những khó khăn, thách thức; đề xuất để Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025 và tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn 2026 - 2030 như mục tiêu đề ra.
Báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam là sản phẩm của Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN, đã liên tục xuất bản và công bố trong 17 năm qua, tập trung phân tích một cách độc lập, khách quan những thành tựu, khó khăn, cơ hội và thách thức trong quá trình phát triển, góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách kinh tế vĩ mô đồng thời thảo luận có chọn lọc một số vấn đề kinh tế lớn và chuyên sâu của Việt Nam.