80% doanh nghiệp Việt Nam chủ động ứng phó với tác động từ thuế quan của Hoa Kỳ

60% doanh nghiệp Việt Nam vẫn lạc quan về triển vọng trong năm tới

Sau khi Hoa Kỳ công bố các mức thuế đối ứng vào đầu tháng 4/2025, một khảo sát nhanh của Ngân hàng UOB được thực hiện từ ngày 9 - 12/4 với khoảng 800 doanh nghiệp cho thấy, dù môi trường kinh doanh còn nhiều biến động, 80% các doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động triển khai các biện pháp nhằm ứng phó với những tác động có thể xảy ra; 60% doanh nghiệp Việt Nam vẫn lạc quan về triển vọng trong năm tới, trong đó 46% cho biết, sẽ đẩy nhanh kế hoạch mở rộng ra thị trường nước ngoài – theo kết quả Nghiên cứu Triển vọng Doanh nghiệp năm 2025 của UOB.

Việc Chính phủ Hoa Kỳ tạm hoãn áp thuế trong vòng 90 ngày đã tạo điều kiện để các cuộc đàm phán thương mại được tiến hành, đồng thời giúp doanh nghiệp có thêm thời gian chủ động ứng phó – từ việc ổn định chuỗi cung ứng đến kiểm soát chi phí đầu vào gia tăng. Khoảng 52% doanh nghiệp dự báo chi phí nguyên vật liệu và sản xuất sẽ tăng đáng kể, trong khi 30% lo ngại lạm phát sẽ tăng cao.

Để ứng phó, các doanh nghiệp đang thực hiện nhiều biện pháp như đa dạng hóa nhà cung cấp, tăng cường nội địa hóa và giảm phụ thuộc vào thị trường Hoa Kỳ. Gần 70% doanh nghiệp kỳ vọng thương mại nội khối ASEAN sẽ tăng tốc, cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của khu vực này trong bối cảnh biến động toàn cầu.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng đang tập trung đầu tư vào hai trụ cột chiến lược: số hóa và phát triển bền vững – với lần lượt 61% và 56% doanh nghiệp Việt Nam cho biết sẽ đẩy mạnh các nỗ lực trong hai lĩnh vực này. Nếu như số hóa được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả vận hành và cải thiện trải nghiệm khách hàng, thì việc thực hành phát triển bền vững sẽ giúp doanh nghiệp thu hút nhà đầu tư và củng cố uy tín thương hiệu – những yếu tố ngày càng quan trọng trong bối cảnh bất định do tác động của thuế quan.

Các doanh nghiệp tại Việt Nam cũng đang tìm kiếm sự hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức tài chính để vượt qua giai đoạn thách thức hiện tại. Trong ngắn hạn, hỗ trợ tài chính vẫn là nhu cầu cấp thiết – với 73% doanh nghiệp kỳ vọng được hỗ trợ tài chính để giảm thiểu tác động từ thuế quan, và 65% mong muốn có các chính sách trợ cấp hoặc miễn giảm thuế dành riêng cho những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Về dài hạn, các doanh nghiệp kêu gọi sự hỗ trợ chiến lược như ký kết các hiệp định thương mại song phương với các thị trường trọng điểm, cũng như hỗ trợ trong việc tái cấu trúc và dịch chuyển chuỗi cung ứng – với 62% doanh nghiệp tham gia khảo sát nêu rõ nhu cầu này.

Ông Lim Dyi Chang, Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp, Ngân hàng UOB Việt Nam nhận định, UOB vẫn lạc quan về triển vọng kinh tế của Việt Nam, bất chấp những bất ổn gần đây liên quan đến thuế quan. Với các yếu tố nền tảng vững chắc, những cải cách chính sách tích cực gần đây cùng sự chủ động của cộng đồng doanh nghiệp là những tín hiệu rất đáng khích lệ.

Đây cũng là thời điểm thích hợp để các doanh nghiệp Việt Nam điều chỉnh chiến lược theo hướng giảm phụ thuộc quá mức vào từng thị trường xuất khẩu riêng lẻ, đồng thời khai thác sức mạnh ngày càng tăng của thương mại nội khối ASEAN. Như kết quả Nghiên cứu Triển vọng Doanh nghiệp của UOB đã chỉ ra, khả năng thích ứng chiến lược sẽ là yếu tố tạo nên sự khác biệt trong bối cảnh đầy biến động này.

"Với mạng lưới khu vực sâu rộng và am hiểu chuyên sâu theo từng ngành, UOB sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động, quản lý áp lực chi phí và đạt được sự tăng trưởng bền vững trong dài hạn", ông Lim Dyi Chang cho biết thêm.

Mở rộng ra nước ngoài tiếp tục là ưu tiên hàng đầu, ASEAN là thị trường trọng điểm

Mối quan tâm đến việc mở rộng ra thị trường nước ngoài vẫn mạnh mẽ trong số các doanh nghiệp Việt Nam, với gần 90% cho biết đang tìm cách phát triển ra ngoài thị trường nội địa, với mục tiêu chủ yếu là tăng doanh thu và lợi nhuận. Sau các biện pháp thuế quan của Hoa Kỳ, 46% doanh nghiệp cho biết sẽ đẩy nhanh kế hoạch mở rộng ra thị trường nước ngoài.

ASEAN tiếp tục là khu vực được quan tâm hàng đầu, cả trong năm 2024 và trong một đến ba năm tới, trong đó Thái Lan và Singapore là hai điểm đến được ưa chuộng nhất. Ngoài châu Á, châu Âu cũng vươn lên thành một thị trường chiến lược, với một trong bốn doanh nghiệp Việt Nam xác định đây là thị trường chính cho việc mở rộng trong hiện tại và tương lai.

Các rào cản hàng đầu đối với việc mở rộng ra nước ngoài bao gồm: khó khăn trong việc tìm kiếm đối tác kinh doanh phù hợp, thiếu nguồn lực tài chính hoặc hỗ trợ pháp lý, và hạn chế thông tin thị trường cũng như cơ hội hợp tác. Các doanh nghiệp đang tìm kiếm sự hỗ trợ qua các hình thức như: Kết nối với các tập đoàn lớn có thể trở thành khách hàng chiến lược (45%), Ưu đãi thuế hoặc hoàn thuế (43%), Tài trợ và trợ cấp cho việc thâm nhập thị trường mới (41%).

Trong đó, quản lý chuỗi cung ứng vẫn là ưu tiên hàng đầu đối với 9 trong số 10 doanh nghiệp tại Việt Nam, trong bối cảnh bất ổn địa chính trị tiếp tục tạo ra nhiều rủi ro. Ba thách thức chính được xác định bao gồm: chi phí cung ứng tăng cao, gián đoạn các tuyến cung ứng hiện có và các vấn đề quản lý hàng tồn kho.

Để giải quyết những lo ngại này, các doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực đa dạng hóa nguồn cung, số hóa các quy trình chuỗi cung ứng và tăng cường quan hệ hợp tác với nhà cung cấp. Ngoài ra, xu hướng nội địa hóa cũng ngày càng được chú trọng, với việc các doanh nghiệp ưu tiên tìm nguồn cung và vận hành gần hơn để nâng cao độ ổn định của chuỗi cung ứng. Trong năm 2024, 72% doanh nghiệp lựa chọn nhà cung cấp nội địa, 67% tìm nguồn cung trong khu vực ASEAN, và 43% từ Trung Quốc.

Việt Nam dẫn đầu khu vực với gần 75% lãnh đạo doanh nghiệp được xác định là thuộc thế hệ lãnh đạo kế nghiệp– cao hơn đáng kể so với mức trung bình khu vực là 60%. Nhóm lãnh đạo này chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực vận hành và các ngành công nghiệp như Công nghiệp chế biến, Năng lượng và Dầu khí.

Được đào tạo bài bản tại môi trường quốc tế và có tư duy đổi mới, các lãnh đạo thế hệ kế nghiệp tập trung vào chiến lược chuyển đổi dài hạn thông qua số hóa, phát triển bền vững và đổi mới sáng tạo. So với thế hệ lãnh đạo truyền thống, họ thể hiện sự dẫn đầu trong việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo sinh (generative AI), điện toán đám mây, thực tế tăng cường (AR) và blockchain.

Phát triển bền vững là ưu tiên hàng đầu đối với hơn 95% các lãnh đạo thế hệ kế nghiệp, trong đó nhiều người đã và đang tận dụng các giải pháp tài chính xanh như khoản vay xanh và tài trợ bền vững để thu hút nhà đầu tư, đồng thời gia tăng năng lực thích ứng của doanh nghiệp trước những biến động trong tương lai.

Vân Linh