Khi các hãng xe Trung Quốc và Tesla đẩy mạnh tính cạnh tranh tại thị trường châu Âu, tính cấp bách của các hãng xe nội địa đang gia tăng và cách tiếp cận kinh doanh như thường lệ là một lựa chọn thất bại.
Carlos Tavares, Giám đốc điều hành của hãng xe Stellantis cho biết, có “sự thừa nhận hoàn hảo rằng trong tương lai, những công ty không đủ khả năng đối mặt với sự cạnh tranh của Trung Quốc sẽ tự đưa mình vào rắc rối”. Trước đây ông từng nói rằng ngành công nghiệp ô tô châu Âu sẽ phải đối mặt với một “cuộc tắm máu” nếu không thích ứng.
Bị thúc đẩy bởi tốc độ áp dụng xe điện chậm lại, các giám đốc điều hành ô tô đang thảo luận về các ý tưởng, từ tổng hợp các nguồn lực phát triển đến kết hợp các doanh nghiệp xuyên biên giới châu Âu để cạnh tranh tốt hơn trong sự thay đổi từng xảy ra trong nhiều thập kỷ, và những tháng tới là rất quan trọng.
Theo BloombergNEF, doanh số bán ô tô chạy hoàn toàn bằng điện trong năm nay sẽ tăng trưởng với tốc độ chậm nhất kể từ năm 2019, với sự đình trệ bất ngờ trong động lực cạnh tranh ngày càng gay gắt. Ngay cả đối với Tesla, sự chậm lại dẫn đến việc giảm giá trên diện rộng cũng đã gây ra ảnh hưởng.
Những trở ngại đối với lĩnh vực này bao gồm việc chính phủ giảm các biện pháp khuyến khích, các công ty cho thuê xe gặp khó khăn với chi phí sửa chữa tăng vọt và người tiêu dùng ngày càng thất vọng với các chính sách về khí hậu ảnh hưởng đến túi tiền của họ. Các cuộc bầu cử ở Mỹ và châu Âu có thể tiếp tục ảnh hưởng tới tâm lý dùng xe điện, giống như một “điểm uốn” đang đến gần.
Vào năm 2025, các quy định về khí thải chặt chẽ hơn sẽ có hiệu lực ở Liên minh châu Âu, đồng nghĩa với việc các nhà sản xuất cần bán nhiều ô tô chạy bằng pin hơn nếu không sẽ phải đối mặt với các khoản phạt nặng. Trong trường hợp xấu nhất, tính toán của Bloomberg dựa trên dữ liệu của Volkswagen và quy định cho thấy Volkswagen có thể phải đối mặt với mức phạt hơn 2 tỷ euro (2,2 tỷ USD) nếu không giảm đủ lượng khí thải của đội xe.
Khi áp lực buộc các nhà sản xuất ô tô châu Âu phải bán nhiều xe điện hơn, các nhà sản xuất được các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc hỗ trợ đang tham gia vào thị trường với những mẫu xe thường tốt hơn và rẻ hơn.
Holger Klein, Giám đốc điều hành của ZF Friedrichshafen AG - nhà sản xuất phụ tùng của Đức -cho biết: “Chúng tôi đã chi hàng tỷ USD cho ngành công nghiệp để biến phương tiện di chuyển bằng điện thành hiện thực…Bây giờ câu hỏi là chúng ta có các thông số phù hợp không?”.
Liên minh kết hợp
Giám đốc điều hành Renault, Luca de Meo đã ủng hộ một liên minh tương tự giống như sự hợp tác tạo ra một nhà sản xuất máy bay châu Âu để cạnh tranh với Boeing bằng cách tập hợp tài sản ở Đức, Pháp, Tây Ban Nha và Anh. Vị giám đốc điều hành này lập luận rằng, “Airbus của ô tô” sẽ giúp chia sẻ chi phí khổng lồ để chế tạo xe điện giá rẻ, đồng thời cho phép chúng hưởng lợi từ quy mô lớn hơn.
Sự quan tâm đến việc chia sẻ chi phí rộng rãi hơn đã tăng lên vào cuối năm ngoái, khi Renault trình bày ý tưởng về một chiếc ô tô chạy điện trong thành phố có giá dưới 20.000 euro - chỉ bằng một nửa giá mẫu xe điện ID.3 của Volkswagen.
Các cách tiếp cận khác nhau đang nổi lên. Giám đốc điều hành của hãng xe Stellantis đã thảo luận cởi mở về mối quan tâm đến hoạt động M&A, trong khi những hãng xe khác tập trung hơn vào sự hợp tác ít “gai góc” hơn.
Một sự thay đổi ở châu Âu có thể lan sang Mỹ, khi General Motors và Ford Motor cũng đang cắt giảm đầu tư vào xe điện và cho biết họ sẵn sàng hợp tác với các đối tác cùng ngành. Tờ New York Times đưa tin cuối tuần qua rằng chính quyền của Tổng thống Joe Biden đang xem xét cho các nhà sản xuất ô tô thêm thời gian để chuyển sang ô tô điện.
Khi nhiều kế hoạch đầu tư ô tô điện bị gác lại, các nhà sản xuất ô tô truyền thống đã trả lại nhiều tiền hơn cho các cổ đông. GM, Ford và Stellantis đã chi tổng cộng 22,7 tỷ USD để mua lại cổ phiếu và trả cổ tức vào năm ngoái, trong khi Renault tuần trước đã đề xuất trả cổ tức cho cổ đông lớn nhất trong 5 năm.
Đáng lẽ mọi chuyện đã không diễn ra theo cách này khi EU phê duyệt kế hoạch vào năm ngoái nhằm ngăn chặn hiệu quả việc bán ô tô động cơ đốt mới từ năm 2035. Có một số lý do khiến tâm lý mua xe điện trở nên tiêu cực. Người tiêu dùng gặp phải phần mềm trục trặc và chi phí vận hành cao bất ngờ. Do sự phức tạp trong việc bảo trì, bảo hiểm cho một chiếc xe điện có giá cao hơn một chiếc xe thông thường. Nhưng khả năng chi trả có thể là trở ngại lớn nhất đối với người mua phổ thông.
Theo Colin McKerracher, nhà phân tích tại BNEF, sự sụt giảm này dự kiến chỉ là tạm thời khi công nghệ pin và cơ sở hạ tầng sạc được cải thiện.
Tuy nhiên, sự chênh lệch giữa kỳ vọng và thực tế đang gây ra nhiều thách thức. Tại trung tâm ô tô điện ở thành phố Zwickau, miền Đông nước Đức, Volkswagen đã sa thải hơn 200 công nhân tạm thời và cắt giảm một ca của một trong các dây chuyền lắp ráp của mình.
Các cuộc đàm phán về hợp tác xe điện có thể tỏ ra quan trọng đối với Volkswagen khi gã khổng lồ ô tô này đang gặp khó khăn mặc dù có những khoản đầu tư lớn. Sau vụ bê bối động cơ diesel năm 2015, nhà sản xuất ô tô lớn nhất châu Âu đã đưa ra kế hoạch thúc đẩy xe điện đầy tham vọng nhất trong ngành dưới thời CEO lúc đó là Herbert Diess. Nhưng phần mềm lỗi đã trì hoãn các mẫu xe điện quan trọng, góp phần khiến ông bị lật đổ vào năm 2022.
Người kế nhiệm của ông là Oliver Blume đã rút lại nhiều sáng kiến, bao gồm cả việc phá bỏ một nhà máy trị giá 2 tỷ euro ở Đức. Các giám đốc điều hành đã yêu cầu người lao động chuẩn bị cho việc cắt giảm chi phí bổ sung trong năm nay.
Trừ khi họ có thể đưa các chiến lược trở lại đúng hướng, các nhà sản xuất ô tô châu Âu có nguy cơ bị tụt lại phía sau và nỗ lực đáp ứng các quy định pháp lý có thể gây ra nhiều khó khăn.
Volkswagen, Stellantis và Renault đều đang hoạt động độc lập trên các mẫu xe có giá từ 25.000 euro trở xuống, trong khi Mercedes và BMW có kế hoạch tung ra một số mẫu xe điện mới với công nghệ cải tiến vào giữa thập kỷ này.
Biện pháp cuối cùng có thể là kháng cáo để có thêm sự bảo vệ về mặt thương mại và pháp lý. Theo những người quen thuộc với vấn đề này, EU sắp xem xét kế hoạch loại bỏ dần ô tô thông thường và các nhà sản xuất đã chuẩn bị nỗ lực vận động hành lang phối hợp ngay sau cuộc bầu cử quốc hội châu Âu vào tháng 6. Ủy ban châu Âu đang điều tra mức độ mà Trung Quốc đã hỗ trợ ngành công nghiệp xe điện trong cuộc điều tra có thể dẫn đến việc đánh thuế bổ sung ngay từ tháng 7.
Mặc dù việc trì hoãn kế hoạch ngừng sử dụng ô tô động cơ đốt trong có thể mang lại thời gian nghỉ ngơi, nhưng nó sẽ không giải quyết được các vấn đề cạnh tranh đang cản trở quá trình chuyển đổi sang kỷ nguyên điện của châu Âu.
Alexandre Marian, giám đốc điều hành của AlixPartners cho biết: “Trong số các CEO và trong phòng họp, có rất nhiều lo lắng và chờ đợi xem năm 2024 sẽ diễn ra như thế nào”.
