Một con tàu đi qua Kênh đào Panama vào ngày 12/6/2023
Ở Panama, tình trạng hạn hán dẫn tới mực nước thấp khiến nước này phải giảm số lượng tàu thuyền đi qua Kênh đào Panama. Các hạn chế đã tạo ra tình trạng kẹt tàu chờ đi qua tuyến đường mà nhiều công ty ưa chuộng, vì nó thường cắt giảm thời gian di chuyển giữa Đại Tây Dương và Thái Bình Dương.
Cơ quan quản lý kênh đào Panama (ACP) cho biết vào đầu tháng rằng, các biện pháp là cần thiết vì “những thách thức chưa từng có”. Ngoài ra, mức độ nghiêm trọng của hạn hán năm nay "không có tiền lệ trong lịch sử".
Điều này diễn ra ngay sau khi cơ quan thời tiết của Liên Hợp quốc tuyên bố hiện tượng El Nino đã bắt đầu, một hiện tượng khí hậu lớn có khả năng mở đường cho sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu và các điều kiện thời tiết khắc nghiệt hơn.
Peter Sands, nhà phân tích chính của nền tảng định giá cước vận tải hàng không và đường biển Xeneta cho biết, các nút thắt hàng hải tồn tại khắp nơi, nhưng thông thường chỉ những sự kiện như sự cố tắc nghẽn Kênh đào Suez năm 2021 mới có xu hướng phơi bày sự mong manh của mô hình vận chuyển “just in time” (Đúng sản phẩm – với đúng số lượng – tại đúng nơi – vào đúng thời điểm cần thiết).
Ever Given, một trong những tàu container lớn nhất thế giới đã mắc cạn trong gần một tuần vào tháng 3/2021 khi gặp gió mạnh. Sự tắc nghẽn đã tạm dừng tất cả giao thông trên một trong những tuyến đường thương mại nhộn nhịp nhất thế giới, gây ra sự gián đoạn lớn giữa châu Âu, châu Á và Trung Đông.
Kể từ đó, các nhà phân tích đã cảnh báo rằng, thời tiết khắc nghiệt do khủng hoảng khí hậu gây ra có thể làm tăng tần suất xảy ra các sự kiện tương tự như Ever Given, với những hậu quả sâu rộng có thể xảy ra đối với chuỗi cung ứng, an ninh lương thực và nền kinh tế khu vực.
Giải quyết sự chậm trễ kéo dài bất thường tại Kênh đào Panama, trong khi ACP trước đây đã áp đặt các hạn chế đối với tàu do mực nước thấp, sự khởi đầu của El Nino có thể làm trầm trọng thêm vấn đề.
“Những gì chúng ta thấy bây giờ có lẽ chỉ là sự khởi đầu và nhiều khó khăn hơn sẽ diễn ra vào năm tới vì có thể hạn hán nghiêm trọng hơn khi chúng ta bước sang nửa đầu năm 2024. Ngay bây giờ, chúng tôi không thấy rằng mực nước có thể đầy lên như một năm bình thường. Vì vậy, nó thực sự là một thảm họa tiềm ẩn trong quá trình sản xuất”, nhà phân tích Peter Sands cho biết.
El Nino đánh dấu sự nóng lên của nhiệt độ bề mặt nước biển, một mô hình khí hậu diễn ra tự nhiên trung bình 2 - 7 năm một lần. Tác động của El Nino có xu hướng đạt đỉnh điểm vào tháng 12, nhưng tác động thường cần có thời gian để lan rộng ra toàn cầu.
Mực nước giảm
Công ty vận tải khổng lồ Maersk cho biết họ “hầu như không bị ảnh hưởng” bởi sự chậm trễ của Kênh đào Panama, mặc dù họ cảnh báo rằng rủi ro khí hậu đối với các tuyến vận tải chính đang trở nên phổ biến hơn với những tác động nghiêm trọng tiềm ẩn.
Lars Ostergaard Nielsen, người đứng đầu trung tâm điều hành tàu châu Mỹ tại Maersk cho biết: “Chúng tôi đã thực sự phải giải quyết một số vấn đề này từ những năm 1990. Tôi nghĩ sự khác biệt là nó có lẽ đang trở nên phổ biến hơn, có lẽ nghiêm trọng hơn nếu xét về tác động ngày nay”.
Đề cập đến mực nước thấp và các hạn chế tại Kênh đào Panama, ông Nielsen cho biết, hạn hán đang khiến Maersk phải bốc dỡ ít hơn khoảng 2.000 container so với bình thường trên cùng một tàu.
Thông thường, các tàu container có thể cần tuân thủ độ sâu tối đa 50 feet trên Kênh đào Panama. Các hạn chế hiện tại yêu cầu các tàu phải tuân thủ mớn nước 44 feet, buộc các tàu container phải giảm trọng lượng hoặc vận chuyển ít hàng hóa hơn.
Mặc dù Kênh đào Panama có thể là một trong những tuyến đường vận chuyển dễ bị ảnh hưởng bởi khí hậu nhất, nhưng đây không phải là tuyến đường thủy duy nhất phải đối phó với những tác động của thời tiết khắc nghiệt.
Mực nước thấp trên sông Rhine - tuyến đường thương mại quan trọng chảy qua Đức qua các thành phố châu Âu đến cảng Rotterdam - cũng là một vấn đề đáng lo ngại.
Vào cuối tháng 7, mực nước tại Kaub - một trạm đo ở phía tây Frankfurt và là điểm nghẽn quan trọng đối với hàng hóa vận chuyển bằng đường thủy - đã giảm xuống mức thấp nhất từ đầu năm đến nay.
Mực nước giảm trên tuyến đường thủy nhộn nhịp nhất châu Âu đã trở thành hiện tượng thường xuyên trong những năm gần đây, khiến các tàu khó vận chuyển hết công suất và góp phần tăng chi phí vận chuyển.
“Trên sông Rhine… về cơ bản, đó là các quyết định mang tính chiến thuật hàng ngày hơn đơn giản vì đó là những chuyến đi ngắn và tương đối dễ tìm các giải pháp thay thế nên bạn thực sự có thể giải quyết vấn đề đó cuối cùng trong quy trình… Trong khi với Kênh đào Panama, bạn thực sự phải lên kế hoạch từ khá sớm bởi vì vào thời điểm bạn vượt qua Thái Bình Dương, bạn thực sự không có bất kỳ lựa chọn nào khác khi đến nơi”, ông Nielsen cho biết.
Rủi ro khí hậu
Công ty môi giới bảo hiểm toàn cầu Marsh đã cảnh báo trong một báo cáo được công bố vào cuối năm ngoái rằng, cần tập trung nhiều hơn vào việc tìm hiểu các điểm dễ bị tổn thương của các nút thắt trên biển, do tỷ lệ ngày càng tăng của các sự kiện thời tiết gây rối loạn khí hậu.
Trong trường hợp của Kênh đào Suez, Marsh đã trích dẫn tình trạng ngập lụt ven biển - nơi mực nước biển dâng đủ cao để làm ngập cơ sở hạ tầng - và khả năng nắng nóng cực độ ngày càng tăng là những rủi ro vật lý sẽ chỉ trở nên trầm trọng hơn do tình trạng khẩn cấp về khí hậu.
Nếu bất kỳ tuyến đường thủy chính nào trong số 5 tuyến đường thủy chính trên toàn thế giới bị gián đoạn do tai nạn hoặc sự kiện chính trị, thì các nhà phân tích tại Marsh cho biết tác động sẽ vượt xa chuỗi cung ứng toàn cầu. Marsh đã công nhận 5 tuyến đường thủy chính này là Kênh đào Suez, Kênh đào Panama, Eo biển Malacca giữa Indonesia và Malaysia, Eo biển Hormuz giữa Iran và Oman, và Eo biển Bab-el-Mandeb giữa Djibouti và Yemen.
