Tiêu thụ ô tô tiếp tục tăng mạnh
Ngành bán lẻ ô tô đã có một năm 2016 tăng trưởng khá cao, với mức tăng sản lượng tiêu thụ đạt 24% so với năm 2015. Theo Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), doanh số bán hàng của xe lắp ráp trong nước tăng 32%, trong khi xe nhập khẩu tăng 5% so với năm ngoái.
Trong báo cáo về triển vọng ngành bán lẻ ô tô năm 2017 của Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), nhu cầu tiêu thụ ô tô vẫn tiếp tục tăng trưởng trong xu hướng lớn về thay đổi nhu cầu phương tiện đi lại khi thu nhập bình quân gia tăng.
Thu nhập bình quân đầu người theo ngang giá sức mua của Việt Nam năm 2016 ước đạt 5.668 USD. Theo thống kê, khi thu nhập bình quân đầu người vượt ngưỡng 4.000 USD, tầng lớp trung lưu sẽ tăng mạnh, dẫn đến nhu cầu sở hữu ô tô tăng theo, thường là gấp hai lần tốc độ tăng trưởng của thu nhập.
VDSC cho rằng, ngành bán lẻ ô tô Việt Nam đang ở giai đoạn sơ khởi của thời kỳ “ô tô hóa”. Sở hữu ô tô của người Việt Nam đạt trung bình 32 xe trên 1.000 dân vào cuối năm 2016, mức khá thấp so với các quốc gia có điều kiện kinh tế tương tự. Do đó, mặc dù tốc độ tăng trưởng tiêu thụ ô tô có vẻ đang chững lại, song thời kỳ bùng nổ về nhu cầu sử dụng ô tô tại Việt Nam vẫn đang ở phía trước.
Cũng theo VDSC, niềm tin tiêu dùng của người Việt duy trì ở mức cao trong các quý gần đây và đây là một trong những yếu tố thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ ô tô. Hạ tầng giao thông đường bộ đồng thời cũng có bước tiến trong năm vừa qua, với việc chỉ số cạnh tranh hạ tầng giao thông được nâng bậc từ vị trí thứ 93 (2015 - 2016) lên hạng 89 (2016 - 2017) trong bảng xếp hạng của Diễn đàn Kinh tế Thế giới.
Mức tiêu thụ ô tô toàn ngành trong năm 2017 được dự báo đạt 20%; trong đó, riêng dòng xe du lịch với mức tăng trưởng dự báo từ 25 - 30%.
Cũng theo VDSC, từ ngày 1/1/2017, thuế nhập khẩu ô tô từ ASEAN giảm xuống còn 30% so với mức 40% của năm 2016 và tiến tới còn 0% vào đầu năm 2018, sẽ là một lực đẩy mạnh mẽ cho trào lưu nhập khẩu ô tô từ các nước ASEAN. Từ đó, thay đổi cơ bản định hướng sản xuất - kinh doanh và thị trường nhập khẩu của các doanh nghiệp nội địa.
Cùng với những điều chỉnh trong chính sách về ngành, nhất là những chính sách về thuế, năm 2017 sẽ là một năm khó đoán với thị trường ô tô trong nước.
Những mảng màu đối lập
Trên sàn chứng khoán, hiện có 5 cổ phiếu ngành ô tô đang niêm yết, đó là HHS (của CTCP Ô tô Hoàng Huy), HTL (của CTCP Kỹ thuật và Ô tô Trường Long), HAX (của CTCP Ô tô Hàng Xanh), TMT (của CTCP Ô tô TMT), SCV (của CTCP Dịch vụ tổng hợp Sài Gòn). Sau giai đoạn giảm mạnh vào cuối năm 2016, nhóm cổ phiếu này đang tăng nhẹ trở lại, tuy nhiên vẫn còn cách xa đỉnh giá lập được trong năm 2016.
Cổ phiếu HTL của CTCP Kỹ thuật và Ô tô Trường Long đóng cửa phiên giao dịch 20/2 ở mức 52.500 đồng/cổ phiếu, tăng 2.500 đồng/cổ phiếu so với thời điểm đầu năm 2017, nhưng giảm khá mạnh so với mức 108.000 đồng/cổ phiếu lập được trong năm 2016. Cổ phiếu này đang được khối ngoại nắm giữ khá nhiều; trong đó, các cổ đông lớn đều là các tập đoàn ô tô nổi tiếng thế giới đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan.
Có thể thấy, đà suy giảm của kết quả kinh doanh của HTL trong năm 2016 đã phản ánh vào giá cổ phiếu này. Theo báo cáo tài chính quý IV/2016, doanh thu và lợi nhuận sau thuế của Công ty lần lượt đạt 288 tỷ đồng và 8,1 tỷ đồng; giảm tương ứng 35,2% và 312% so với cùng kỳ năm 2015. Lũy kế cả năm, doanh thu của HTL đạt 1.217 tỷ đồng, giảm 28,6% so với cùng kỳ; lãi ròng chỉ đạt 53 tỷ đồng, tương ứng 39,25% mức thực hiện năm 2015.
Theo đại diện HTL, năm qua, thị trường xe tải có dấu hiệu bão hòa sau 2 năm sôi động nhờ chính sách kiểm soát tải trọng mạnh mẽ của Chính phủ. Bên cạnh đó, sự cạnh tranh khốc liệt và gay gắt giữa các thương hiệu xe tải nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản dẫn đến lợi nhuận của các hãng xe hầu như đều sụt giảm. Ngoài ra, việc nhà phân phối Hino Motors Vietnam thay đổi một số chính sách về giá bán cũng ảnh hưởng tiêu cực đến sản lượng tiêu thụ xe tải Hino của Công ty trong năm 2016.
TMT, doanh nghiệp cùng phân khúc lắp ráp và phân phối xe tải với HTL cũng có một năm 2016 không mấy sáng sủa. Theo báo cáo tài chính hợp nhất quý IV/2016 của TMT, doanh thu trong kỳ ước đạt 523 tỷ đồng, tăng nhẹ so với cùng kỳ năm 2015. Do giá vốn hàng bán tăng hơn 7% so với cùng kỳ, chi phí tài chính tăng hơn 50% dẫn đến lợi nhuận cả quý đạt vỏn vẹn 1,27 tỷ đồng. Lũy kế cả năm, TMT đạt 2.527 tỷ đồng doanh thu, giảm 24,8% so với cùng kỳ; lợi nhuận sau thuế hơn 49 tỷ đồng, chỉ bằng 26% con số thực hiện năm 2015.
Điểm đáng lưu ý là tại thời điểm 31/12/2016, Công ty có tổng giá trị hàng tồn kho lên tới hơn 1.432 tỷ đồng. Hàng tồn kho lớn, chi phí tài chính tăng cao, cả năm 2016, Công ty phải chi trả trên 101 tỷ đồng lãi vay. Lý do sụt giảm doanh thu và lợi nhuận được Ban lãnh đạo TMT đưa ra là thị trường ô tô đang bão hòa, một số chiến lược triển khai bán hàng và phát triển thị trường chưa hiệu quả đã ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh chung của TMT.
Trong nhóm doanh nghiệp lắp ráp, phân phối xe tải, xe đầu kéo, HHS lại là trường hợp ngoại lệ khi doanh thu năm 2016 tăng tới 71% so với năm 2015, đạt 1.046 tỷ đồng. Lợi nhuận gộp tăng tới 147%, đạt 201 tỷ đồng. Điều này là nhờ dòng xe đầu kéo Mỹ International mà Công ty phân phối đang có nhiều yếu tố nổi trội hơn so với sản phẩm xe tải nhập từ Trung Quốc, Hàn Quốc của các doanh nghiệp cùng ngành.
Cổ phiếu HAX đã có mức tăng gần 50% trong vòng 6 tháng qua, đạt 43.350 đồng/cổ phiếu trong phiên giao dịch đầu tuần này. Doanh thu thuần hợp nhất của Công ty trong quý IV/2016 đạt gần 1.006 tỷ đồng, tăng trưởng 166% so với năm 2015; lợi nhuận trước thuế đạt 20 tỷ đồng, tăng 147% so với cùng kỳ. Lũy kế cả năm, Công ty đạt 2.879,5 tỷ đồng doanh thu, lợi nhuận sau thuế hợp nhất đạt 79 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ chỉ đạt 28,8 tỷ đồng.
Có kết quả kinh doanh năm 2016 khá khả quan, với 173 tỷ đồng lãi ròng, vượt kế hoạch đề ra hơn 13 tỷ đồng, nhưng giá cổ phiếu SVC lại đi xuống. Kết thúc phiên giao dịch 17/2, giá cổ phiếu SVC dừng ở mức 46.100 đồng/cổ phiếu, giảm gần 15% so với mức đỉnh trong năm 2016.
Năm 2017 khó đoán định
Bức tranh kinh doanh của các doanh nghiệp ngành ô tô trên sàn niêm yết năm 2016 được phân hóa thành những mảng màu đối lập; trong đó, mảng sáng thuộc về các doanh nghiệp lắp ráp và phân phối xe du lịch. Xu hướng này dự báo sẽ tiếp diễn trong năm nay.
Một thông tin cần chú ý với doanh nghiệp ô tô là vào ngày 1/7 tới, phương án có đưa ngành ô tô (sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu ô tô) vào nhóm ngành kinh doanh có điều kiện hay không dự kiến sẽ được chốt. Mặc dù được cho là một trong những biện pháp bảo hộ của Chính phủ đối với các doanh nghiệp trong nước, nhưng việc đưa ngành ô tô vào nhóm ngành kinh doanh có điều kiện sẽ dẫn đến việc hạn chế khả năng sở hữu của nước ngoài và ảnh hưởng không tích cực đến diễn biến giá cổ phiếu nhóm ngành này trong thời gian tới. Đó là chưa kể, chính sách này sẽ có tác động nhất định đến hoạt động kinh doanh thương mại của một số công ty có yếu tố nước ngoài.
Trong bối cảnh triển vọng ngành chưa rõ ràng, một số doanh nghiệp trong ngành cũng tỏ ra khá thận trọng trong đặt kế hoạch kinh doanh năm 2017. SCV đã có một năm 2016 thành công, nhưng dự báo thị trường ô tô sẽ đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có những thay đổi về chính sách thuế, ông Mai Việt Hà, Tổng giám đốc Công ty cho biết, Công ty sẽ cân nhắc kỹ việc đặt chỉ tiêu kinh doanh 2017.
Theo đó, SVC tiếp tục đẩy mạnh phát triển lĩnh vực bán lẻ ô tô, mới rộng mạng lưới ít nhất 5 công ty thành viên mới. Năm 2017, SVC dự kiến sẽ tăng thị phẩn ô tô lên 8,6 - 9%, phấn đấu đến 2020, đạt 10% thị phần. Hiện thị phần bán lẻ ô tô của SVC chiếm khoảng 8,5%.
Trong một diễn biến khác, việc lên sàn của “ông lớn” Trường Hải (Thaco) đang được giới đầu tư chờ đợi. Với tiềm năng của lĩnh vực kinh doanh cũng như nội lực mạnh, các định giá về cơ bản của Trường Hải khá hấp dẫn, cổ phiếu Thaco đang được giới đầu tư săn đón trên thị trường OTC.
