Bóng tối và mầm xanh hy vọng

Các khoản thua lỗ từ việc đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu mà nhiều DN Việt Nam sẽ phải đưa vào sổ sách trong 6 tháng cuối năm 2008… Trái ngược với những biến động bất lợi trên, tại sàn TP. HCM, chỉ số chứng khoán VN-Index phục hồi bất ngờ trong 8 phiên liên tiếp (tính đến ngày 2/7/2008) với mức tăng trưởng gần 9%, khiến cho giới chuyên môn tự hỏi: "Phải chăng, chúng ta đã quá sợ hãi với khó khăn trong nước và thổi phồng tác động từ bên ngoài của nền kinh tế thế giới?"

Tám ngày qua, khi VN-Index sung sức, giá vàng thế giới tăng vọt từ mức 888 USD lên 944 USD/oz cho thấy mối lo ngại của giới đầu tư toàn cầu. Giá dầu thô tăng lên mức kỷ lục của mọi thời đại 140 USD/thùng và liên tục ở trên mức nguy hiểm này. Tình trạng này khiến cho những cuộc biểu tình phản đối giá xăng dầu tăng diễn ra khắp nơi và chính phủ các nước hô hào tiết kiệm năng lượng, nhưng câu chuyện giảm giá xăng dầu đến nay vẫn vô vọng. Trong thời gian này, bộ ba chỉ số TTCK lớn nhất tại Mỹ là DowJones, Nasdaq và S&P 500 cũng giảm 6 - 8%.

Ở Việt Nam , giá xăng dầu đáng lẽ đã phải tăng, nhưng vì mục tiêu kiềm chế lạm phát nên Nhà nước vẫn ráng bù lỗ và vì thế, DN xem ra vẫn còn dễ thở nhờ được hưởng giá nhiên liệu thấp hơn các DN khác trong khu vực. Bước sang tháng 7, kỳ hạn xem xét lại chủ trương kìm giá của nhiều mặt hàng thiết yếu đã đến. Đề tài "có tăng giá xăng dầu?" không còn được báo chí trong nước nhắc đến như cách đây 1 tháng; trong khi đó, giá thuốc tây và giá thép những ngày đầu tháng đã bắt đầu tăng.

Lãi suất kỳ hạn 1 - 2 tháng tại nhiều NHTM đang tiếp tục tăng lên những mức cao mới. Việc nâng lãi suất cơ bản trong tháng 6 sau nhiều tháng duy trì ở mức thấp được nhiều tổ chức quốc tế cho là bước đi đúng hướng và mới đây, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tiếp tục có ý khuyên Việt Nam tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát. Lãi suất tăng không những khiến cho chi phí sản xuất tăng, mà còn gây thiệt hại lớn cho các nhà đầu tư bảo thủ đã mua trái phiếu chính phủ khi lãi suất ở mức xấp xỉ 8%/năm.

Trăm việc khó đổ lên DN và nhà đầu tư, nhưng chỉ số VN-Index vẫn tăng liên tục đến phiên thứ 8. Nhiều người bắt đầu nuôi thêm hy vọng. TTCK Việt Nam từ ngày đầu thành lập đến nay vẫn luôn gây bất ngờ. Lần này, khi nhà đầu tư sắp đối mặt với kỳ báo cáo 6 tháng đầu năm của các DN với nhiều dự báo bi quan, thị trường lại hồi phục mạnh mẽ. Trong khi giá dầu thô một lần nữa lên lên mức 144 USD/thùng vào ngày 2/7, tiếp tục phủ bóng đen lên các TTCK phát triển thì mầm xanh hy vọng lại được nhìn thấy tại Việt Nam.

Ghi nhận của phóng viên ĐTCK trong 7 ngày qua cho thấy một quan điểm nước đôi nơi hầu hết các công ty chứng khoán, quỹ đầu tư và giới học giả. Phía CTCK, thái độ ngạc nhiên pha lẫn nghi ngờ được thể hiện qua thông điệp rằng "khách hàng tổ chức vẫn chưa quay lại". Các quỹ đầu tư cũng chưa có động thái mua vào rõ ràng, nhất là khi giám đốc một quỹ đầu tư lớn vừa buộc phải ra đi do kết quả đầu tư quá kém. Ở góc nhìn khách quan hơn, 3 nhà đầu tư lớn được xem là chuyên nghiệp tại Việt Nam là Quỹ VF4, Quỹ PRUBF1 và Quỹ  MAFPF1 lại đang có giá giao dịch lần lượt là 7.700 đồng, 5.400 đồng và 5.300 đồng/chứng chỉ (tính trên mệnh giá 10.000 đồng/chứng chỉ, ghi nhận vào phiên ngày 2/7).

Để có một góc nhìn cụ thể hơn, xin liệt kê ra đây một số nguyên nhân được cho là tích cực, góp phần giúp cổ phiếu tăng giá cùng những nguy cơ đối với thị trường:

Yếu tố tích cực

• Lạm phát tháng 6 tuy còn ở mức rất cao (2,14%) nhưng được đánh giá là giảm mạnh so với tốc độ tăng của tháng 5. Dự đoán lạc quan mới đây từ Tổng cục Thống kê cho rằng, lạm phát năm nay có thể chỉ là 24% - 25%;

• Giá USD trên thị trường tự do giảm mạnh từ mức sốt nhất là 19.500 đồng/USD xuống còn 17.500 đồng/USD;

• Tình trạng nhập siêu giảm do chính sách điều tiết mạnh tay đối với các mặt hàng được gọi là xa xỉ và việc điều tiết giá đối với các mặt hàng thiết yếu như xi măng, thép, xăng dầu…;

• Giá trị nông sản xuất khẩu tăng;

• Vốn FDI đăng ký ở mức cao kỷ lục;

• Lãi suất tăng khiến người gửi tiền đến gần với quyền được có lãi suất thực dương.

Một vài thách thức

• Khoản ngân sách bù lỗ cho giá xăng dầu ngày càng lớn. Cho dù mục tiêu kiềm chế lạm phát đang là số 1, nhưng Chính phủ có thể sẽ xem xét lại kịch bản giá xăng dầu cho 6 tháng cuối năm. Tính từ lần tăng giá xăng dầu gần nhất ngày 25/1/2008  (có bù lỗ), giá dầu thô thế giới đã tăng thêm hơn 40% (từ dưới 100 USD/thùng lên trên 140 USD/thùng);

• Lãi suất cho vay hiện lên mức trên 20%, gấp 2 lần so với năm ngoái, khiến các nhà đầu tư trái phiếu thua lỗ. Việc phát hành trái phiếu chính phủ trong và ngoài nước gặp nhiều khó khăn. DN và nhà đầu tư khó vay vốn;

• Giá chứng khoán đã giảm khoảng 60% so với đầu năm. Nhà đầu tư khó khăn do thua lỗ lớn, trong khi vốn từ ngân hàng (qua các hợp đồng repo) và vay tín dụng hầu như bị cắt hoàn toàn;

• Bất động sản giảm giá mạnh và đóng băng khiến nhiều nhà đầu tư khốn đốn vì đầu tư bằng vốn vay. Nhiều công ty bất động sản hoạt động cầm chừng do giá nhà đất giảm, trong khi giá vật liệu xây dựng tăng cao, ngân hàng không cho vay vốn;

• TTCK khó khăn ảnh hưởng lớn đến các tổ chức đầu tư nước ngoài tại Việt Nam . Thị trường tiêu thụ sản phẩm xuất khẩu ảnh hưởng do sức mua giảm;

• Lạm phát tăng cao khiến người dân phải thắt lưng buộc bụng, thị trường trong nước khó khăn hơn. Lạm phát và lãi suất cao khiến rủi ro đầu tư tăng và lợi nhuận do các DN tạo ra không hấp dẫn nhà đầu tư.

• Báo cáo lợi nhuận 6 tháng và sắp tới là 9 tháng đầu năm 2008 của khối DN Việt Nam được nhận định là xấu hơn nhiều so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong một thế giới bất ổn như hiện nay, nhà đầu tư toàn cầu thường tìm đến những nơi ẩn náu để giữ giá trị tài sản của mình như vàng, dầu thô, kim loại quý…, trong khi tại Việt Nam, nhiều nhà đầu tư đang tìm đến chứng khoán…

Tâm Thiện
Tâm Thiện