Trái chiều quan điểm
Tại buổi thảo luận tại tổ (đầu tháng 11) về dự án luật này, đại biểu Nguyễn Duy Minh (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Đà Nẵng) dẫn số liệu, trong 11 tháng đầu năm 2024, tổng doanh thu của lĩnh vực bảo hiểm này đạt 736 tỷ đồng nhưng số tiền chi trả bồi thường chỉ là 28,5 tỷ đồng, tương ứng 4% và cho rằng “con số này thấp so với thông lệ quốc tế, làm suy giảm niềm tin của người dân” và “cần có cơ chế kiểm định lại để thẩm định giá trị thiệt hại và tỷ lệ bồi thường được thỏa đáng hơn”.
Nhận xét dù tỷ lệ sử dụng xe gắn máy của người dân rất cao nhưng số vụ bồi thường bảo hiểm liên quan đến phương tiện này lại thấp, Đại biểu Trần Thị Vân (đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh) cho rằng, có tình trạng thủ tục bồi thường rườm rà, phức tạp, khó chứng minh lỗi nên người dân ngại làm hồ sơ.
Trở lại với thảo luận của các đại biểu Quốc hội, ông Minh đề xuất Bộ Tài chính cần công khai tỷ lệ bồi thường và số vụ việc chi trả bảo hiểm trách nhiệm dân sự xe gắn máy trên Cổng Thông tin điện tử của Bộ Tài chính để người dân tiện theo dõi.
Trả lời ý kiến này, Bộ Tài chính cho biết, theo thống kê 6 tháng đầu năm 2024, cả nước chỉ có khoảng 6,5 triệu xe gắn máy tham gia bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe gắn máy, chiếm khoảng 9% trong tổng số hơn 72 triệu xe máy đang lưu hành.
Bộ Tài chính khẳng định, bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe gắn máy được hầu hết các quốc gia quy định, như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, ASEAN…
“Bỏ thương, vương tội”
Thống kê cho thấy, hiện cả nước đang có hơn 70 triệu chiếc xe máy đang lưu thông. Theo dự báo của Ngân hàng Thế giới, xe máy vẫn là phương tiện giao thông chính tại Việt Nam và sẽ có thêm khoảng 32 triệu xe máy các loại được bán ra từ nay tới năm 2035. Đa số các công ty bảo hiểm phi nhân thọ trên thị trường đều tham gia bán bảo hiểm bắt buộc xe máy, từ công ty bảo hiểm lớn là PVI, Bảo Việt đến các doanh nghiệp ở tốp sau như PJICO, MIC, PTI hay VASS, AAA…
Hiện chưa có số liệu cập nhật về doanh thu của phân khúc sản phẩm này từ đầu năm tới nay. Số liệu thống kê gần nhất cho thấy, năm 2024, mảng sản phẩm này mang về hơn 800 tỷ đồng doanh thu cho các công ty bảo hiểm. Con số này được đánh giá chưa tương xứng với quy mô thị trường.
Tại Tổng công ty Bảo hiểm Hàng không, doanh nghiệp đứng đầu thị phần bảo hiểm xe, năm 2023, doanh thu bảo hiểm bắt buộc xe máy đạt hơn 110 tỷ đồng. Số hồ sơ bồi thường liên quan đến sản phẩm này trong năm 2023 là 66 hồ sơ, với số tiền bồi thường 4,4 tỷ đồng.
Dù tỷ lệ bồi thường trên doanh thu của sản phẩm bảo hiểm bắt buộc xe gắn máy thấp, nhưng theo chuyên gia trong ngành, các công ty bảo hiểm “cầm về không quá 20% doanh thu”.
Ông Nguyễn Khắc Xuân, Nhà sáng lập Diễn đàn Tư vấn đòi quyền lợi bảo hiểm (Infair) cho biết, qua các thông tin không chính thức từ thị trường, phí bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ xe gắn máy chỉ khoảng 66.000 đồng/năm, nhưng các doanh nghiệp Top đầu đã “cắt máu” 60% cho cộng tác viên (hoa hồng trên doanh số), các công ty Top giữa thị phần “cắt máu” khoảng 70 - 80%, top cuối cắt tới khoảng 90% nên thực chất công ty bảo hiểm chỉ có thể thu về không quá 20% doanh số, thậm chí chỉ còn khoảng 10%. Với tỷ lệ bồi thường khoảng 4% doanh thu, một số công ty bảo hiểm chỉ còn 6% doanh thu, chưa kể chịu thêm một số chi phí khác, nên không có chuyện công ty bảo hiểm “ăn dày, lãi lớn” từ sản phẩm này.
Theo ông Xuân, việc chưa hiểu hết sản phẩm bảo hiểm bắt buộc xe gắn máy khiến người dân ngày càng mất niềm tin vào sản phẩm. Việc tham gia sản phẩm này chỉ tốn 66.000 đồng phí bảo hiểm một năm, nhưng nếu người mua bảo hiểm không may gây tai nạn khi điều khiển xe gắn máy, người thứ ba sẽ được chi trả tối đa 150 triệu đồng cho tổn thất về sức khoẻ, tính mạng và tối đa 50 triệu đồng cho thiệt hại tài sản. Tuy vậy, không phải ai cũng biết ý nghĩa của sản phẩm, cứ tưởng phía công ty bảo hiểm sẽ bồi thường cho chủ xe khi xảy ra tai nạn.
Từng hỗ trợ nhiều trường hợp đòi bồi thường bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ xe gắn máy, trong đó có vụ giúp bên thứ ba nhận về 150 triệu đồng, ông Xuân cho rằng, sản phẩm bắt buộc này đã cứu giúp nhiều gia đình khi xảy ra tai nạn, nên nếu bỏ đi thì thật đáng tiếc, chẳng khác nào “trồng cây ngọn mọc lệch, không tỉa mà đòi chặt gốc”.
Thay vì bàn bạc bỏ hẳn đi loại hình bảo hiểm này, ông Xuân cho rằng, cần sửa đổi quy định theo hướng đơn giản hóa thủ tục đòi bồi thường, rút ngắn thời hạn thanh toán tiền bảo hiểm trách nhiệm xe máy xuống còn 3 - 5 ngày và có chế tài xử phạt nếu công ty bảo hiểm chây ỳ thực hiện nghĩa vụ.