Hệ thống đường ống từ Formosa xả thải xuống biển Vũng Áng
Sự cố môi trường khiến hải sản chết hàng loạt tại các tỉnh miền Trung một lần nữa nóng lên khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghe dự thảo báo cáo kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm của Chính phủ sáng 11/7. Ngoài những hệ quả về môi trường, Chủ nhiệm Uỷ ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội - Nguyễn Thúy Anh trực tiếp chất vấn cơ quan quản lý về những vấn đề phát hiện trong quá trình kiểm tra Formosa, đồng thời nhấn mạnh đến việc sử dụng lao động người nước ngoài trong khu kinh tế Vũng Áng.
Báo cáo Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Tài nguyên & Môi trường - Trần Hồng Hà cho biết, Formosa Hà Tĩnh đang trong giai đoạn chạy thử nghiệm, có 6 nhà thầu nước ngoài mà chủ yếu là Trung Quốc liên quan tới việc chuyển giao công nghệ, lắp ghép thiết bị, vận hành xử lý nước thải... đang làm việc.
Qua kiểm tra, thanh tra, Bộ đã phát hiện 53 vi phạm hành chính liên quan tới cả quá trình thiết kế, vận hành, xây dựng thi công nhà máy... FHS cũng đã để xảy ra sự cố về điện, hệ thống xử lý chưa đáp ứng đúng quy định của pháp luật và cơ quan quản lý.
“Nghiêm trọng nhất là Formosa Hà Tĩnh đã tự ý thay đổi, điều chỉnh công nghệ xử lý cốc khô - công nghệ thân thiện với môi trường, sang xử lý cốc ướt - công nghệ phát tán nhiều chất thải, đặc biệt là khí thải ra môi trường. Dù việc thay đổi này không liên quan tới sự cố môi trường gây hiện tượng cá chết hàng loạt, nhưng vi phạm nghiêm trọng các quy định của pháp luật”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà thông tin.
Là nơi có nguồn thải lớn nhất song theo Bộ trưởng Hà, lò luyện cốc mới đang chạy thử với 1/4 công suất, việc ô nhiễm vừa rồi là do có sự cố. “Khi họ hoạt động đúng công suất, đầy đủ, đúng quy định, được kiểm tra chặt chẽ... sẽ hoàn toàn kiểm soát được việc xử lý chất thải. Sau khi họ nhận trách nhiệm thì Chính phủ cũng yêu cầu thực hiện đúng các yêu cầu kiểm tra, kiểm soát", ông Hà nói.
Về việc lao động nước ngoài ở Formosa, Thứ trưởng Lao động, Thương binh & Xã hội Phạm Minh Huân cho biết Bộ đã cùng với UBND tỉnh Hà Tĩnh tổ chức nhiều đoàn kiểm tra và hiện 70% lao động ở Formosa đã được cấp giấy phép. "Tuy nhiên, con số của các nhà thầu luôn biến động theo từng giai đoạn. Hiện việc cấp giấy phép đang giao cho địa phương Hà Tĩnh và theo chúng tôi được biết là đúng quy định", ông Phạm Minh Huân nói.
Cho rằng việc buộc Formosa Hà Tĩnh thừa nhận là thủ phạm xả thải gây ra hiện tượng cá chết hàng loạt là “một thắng lợi lớn”, nhưng ông Hà Ngọc Chiến – Chủ nhiệm Hội đồng Dân tộc đề nghị, Chính phủ không nên dừng lại mà phải rà soát, làm rõ nguyên nhân khách quan trong phê duyệt thẩm định dự án, để khắc phục hậu quả triệt để.
“Đây là dự án đầu tư nước ngoài được phê duyệt rất nhanh, đánh giá tác động môi trường (DTM) cũng được phê duyệt rất nhanh. Sau khi nhà đầu tư được cấp phép đưa ra nhiều “yêu sách”, cũng được đáp ứng rất nhanh. Để rồi sau đó gây ra sự cố cũng… rất nhanh”, ông Chiến chua xót.
Ngoài ra, vị này cũng đặt câu hỏi, “với dự án đầu tư nước ngoài cấp phép tới 70 năm trên diện tích lớn, địa bàn nhạy cảm thì có cần phải tính toán điều chỉnh quy mô dự án, điều chỉnh lại ưu đãi hay không?”.
“Phải kiên quyết làm rõ nguyên nhân chủ quan để có giải pháp khắc phục triệt để, không để xảy ra tình trạng tương tự với các dự án khác, lấy lại lòng tin của cử tri, người dân”, ông Hà Ngọc Chiến nhấn mạnh và lưu ý, với những dự án đầu tư nước ngoài quy mô lớn cần “nâng cấp” cấp phê duyệt dự án ở cấp trung ương, thay vì địa phương và đưa những loại dự án này vào diện công trình dự án trọng điểm quốc gia.
Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội – Lê Thị Nga thì kiến nghị, ngoài tổng thể dự án đầu tư, cần đặc biệt rà soát lại báo cáo đánh giá tác động môi trường của các dự án. “DTM là barie quan trọng đầu tiên của các dự án, nhưng nhiều báo cáo còn mang tính đối phó, chất lượng kém, cắt dán từ dự án này sang dự án khác”, bà Nga nói.
“Một là phải rà soát, đánh giá tác động rất sâu sau sự cố Formosa và báo cáo trước Quốc hội. Đồng thời, rà soát lại các báo cáo DTM tại các dự án nghi có vấn đề gây ô nhiễm môi trường, xem các bản đánh giá này có đáp ứng được nhu cầu không?”, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp kiến nghị.
Cũng liên quan đến sự cố môi trường biển nghiêm trọng, Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hóa - Giáo dục - Thanh thiếu niên & nhi đồng của Quốc hội - Nguyễn Thanh Hải đặt câu hỏi về ảnh hưởng đối với khu vực du lịch, dịch vụ.
Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thừa nhận, "đến nay ở 4 tỉnh bị ảnh hưởng, các nhà hàng vẫn chưa ai dám ăn, kể cả dân bản địa, khách du lịch cũng chưa dám tắm, chính người dân và cán bộ ở đó cũng chưa trở lại sinh hoạt bình thường".
Báo cáo trước các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội hôm nay, Chính phủ chưa nêu giải pháp cho vấn đề này, nhưng ông Dũng cho biết trong tuần này, Chính phủ sẽ họp bàn về phát triển du lịch, chắc chắn sẽ tìm giải pháp cụ thể hơn cho 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
Bức xúc trước sự cố môi trường mà Formosa Hà Tĩnh gây ra, Phó chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ thì yêu cầu từ trường hợp của Formosa phải kiểm tra lại nghiêm ngặt. "Đây là vấn đề tiềm ẩn lâu dài, nếu không có những lường trước thì tình hình diễn biến rất phức tạp, không chỉ liên quan tới kinh tế mà còn gắn với quốc phòng an ninh", vị Đại tướng nói.
