Jack Ma từng khởi nghiệp với công ty dịch thuật trước khi tạo nên đế chế Alibaba. Ảnh: Bloomberg.
Vào những năm 1990, Jack Ma là giáo viên tiếng Anh. Ông nhận thấy nhu cầu của thị trường khi mọi người thường tìm đến ông để chuyển ngữ nhiều tài liệu. Nếu không có thời gian, ông nhờ giáo viên hay bạn bè phụ giúp.
Thành lập công ty dịch thuật, ông thuê văn phòng với giá 250 USD mỗi tháng. Tất cả khoản phí đăng ký khác của công ty ngốn thêm khoảng 475 USD.
Mọi người bắt đầu với tất cả niềm tin và cho rằng việc kinh doanh tốt đẹp. Jack Ma và đồng sự nghĩ nhu cầu về ngôn ngữ và dịch thuật tăng cao, trong khi thị trường nội địa lại chưa có nhiều người giỏi ở lĩnh vực này.
Dự án đi vào hoạt động, nhưng doanh thu tháng đầu chưa tới 100 USD. Trong khi đó, giá thuê văn phòng đã gấp đôi con số này, chưa kể lương nhân viên. Tháng thứ hai thậm chí còn tệ hơn và đến tháng thứ ba, họ vật lộn để tồn tại trên thị trường.
Mọi thứ không như hình dung và tới tháng thứ tư, mọi người ngồi lại và thấy công ty có thể kiếm một ít tiền trang trải bằng việc bán hoa và quà tặng. “Ít nhất chúng tôi sẽ có tiền để trả các khoản thuê”, Ma nhớ lại.
Vì lý do đó, họ quyết định chia đôi công ty, một nửa tập trung vào mảng dịch thuật và số còn lại bán quà tặng.
Các thành viên nhận thấy bán quà tặng có thể mang về 476-634 USD mỗi tháng, nhưng dịch thuật lại chỉ kiếm 60-70 USD cũng trong cùng thời gian. Một đồng nghiệp nói với Ma rằng mọi người phải nhanh chóng mở cửa hàng bán quà tặng.
Ông chủ Alibaba nói đó là quyết định trọng đại. Họ đã tự hỏi liệu có phải mình mở công ty dịch thuật để kiếm tiền, giải quyết vấn đề của những người cần đến chuyển ngữ hay muốn giúp đỡ các giáo viên của mình.
“Hãy nhớ rằng trong quá trình khởi nghiệp, nhiều công ty sẽ trải qua vấn đề này. Khi nhìn thấy cơ hội mới, bạn hỏi chính mình không biết có nên chọn con đường đó”, ông chia sẻ. Cuối cùng, Ma và đồng sự vẫn giữ lại công ty dịch thuật.
Ông cũng lĩnh hội bài học quan trọng khác, khi không hiểu biết về kế toán và họ đã thuê một nhân viên làm công việc sổ sách.
Trong một dịp đặc biệt là Ngày Nhà giáo, công việc tại công ty tăng đột biến và các thành viên đều cho rằng họ phải kiếm khoảng 175 USD vào hôm đó. Nhưng thực tế ngày tiếp theo khi kiểm kê lại, số tiền thu được chỉ vỏn vẹn 60 USD.
Ma thấy thắc mắc không biết tiền đã đi đâu. Ông tự mình kiểm tra tài chính và nhận ra cô kế toán đã lấy thêm 20-30 USD về nhà mỗi ngày. Cô làm việc khoảng 3-4 tháng nhưng không ai nhận ra sự ăn gian này.
“Ai có lỗi? Chính chúng tôi, bởi đó là lỗ hỏng trong hệ thống”, ông nhìn nhận sai lầm quá khứ. Tỷ phú cho rằng hệ thống tồi có thể biến một nhân viên tốt thành kẻ xấu. Sai lầm dễ dàng nhất của các startup là quá tập trung vào bức tranh lớn mà quên đi những chi tiết nhỏ.
“Chúng tôi đã luôn nghĩ về việc làm cách nào để phát triển công ty, đưa ra sản phẩm… mà không nhận ra có một số người vẫn cần có hệ thống quản trị. Không có hệ thống tốt là thảm họa cho bất cứ công ty nào. Bài học chính là dù dự án của bạn còn nhỏ thì cũng cần phải có một hệ thống chỉn chu”.
