Ông Tim Evans, Tổng giám đốc HSBC Việt Nam
Theo The Financial Brand, với những thay đổi nhanh chóng trong nền kinh tế và các xu hướng công nghệ, ngành ngân hàng năm 2025 sẽ có nhiều cơ hội, đồng thời phải đối mặt với nhiều thách thức. Trong đó, ba thách thức chính là sức mạnh người tiêu dùng; tiền gửi và doanh thu; chất lượng tín dụng và quản lý rủi ro. Theo ông, công nghệ sẽ hỗ trợ ngành ngân hàng như thế nào khi đối diện với ba thách thức này?
Công nghệ hiện diện trong mọi khía cạnh của ngành ngân hàng, không chỉ trong hoạt động vận hành, mà còn giúp ngân hàng thấu hiểu cả khách hàng hiện tại lẫn khách hàng tiềm năng, nhìn trước được các cơ hội và sẵn sàng nắm bắt ngay khi cơ hội đến. Vì vậy, các yếu tố được đề cập có thể được xem là cơ hội hơn là thách thức. Nhờ sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, các ngân hàng có thể giao tiếp với khách hàng thông qua các mô hình xử lý ngôn ngữ tự nhiên tiên tiến được ứng dụng trong trợ lý ảo, từ đó cung cấp thông tin cập nhật một cách tiện lợi.
Việc khai thác dữ liệu lớn, kết hợp với các mô hình và thuật toán phân tích dự đoán giúp ngân hàng nắm bắt nhu cầu ngày càng gia tăng và đa dạng của khách hàng, từ đó nhanh chóng cung cấp các giải pháp tài chính phù hợp. Ứng dụng công nghệ còn tiết kiệm đáng kể thời gian xử lý, cho phép chúng tôi phục vụ nhiều khách hàng hơn trong thời gian ngắn hơn, đồng thời mang đến cho họ trải nghiệm tốt hơn.
Từ góc nhìn của người tiêu dùng, ngân hàng trực tuyến đã có bước tiến nhảy vọt. Người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ am hiểu công nghệ, có xu hướng sử dụng các nền tảng số trong giao dịch ngân hàng, bao gồm thanh toán, chuyển khoản, gửi tiền...
Theo Ngân hàng Nhà nước, một số ngân hàng hiện đã xử lý hơn 95% số lượng giao dịch trên nền tảng số. Thanh toán không dùng tiền mặt tiếp tục tăng mạnh cả về số lượng lẫn giá trị giao dịch. Hiện tại, 100% khách hàng doanh nghiệp của chúng tôi giao dịch trực tuyến, trong khi phần lớn khách hàng cá nhân cũng ưu tiên sử dụng ngân hàng trực tuyến và ứng dụng ngân hàng. Như vậy, công nghệ góp phần hỗ trợ các ngân hàng theo kịp nhu cầu và xu hướng của thị trường, mở ra nhiều cơ hội kinh doanh và gia tăng doanh thu.
Trí tuệ nhân tạo (AI) là một trợ thủ đắc lực của các ngân hàng trong quản lý chất lượng tín dụng và kiểm soát rủi ro. Là những đơn vị tiên phong trong ứng dụng công nghệ mới, các ngân hàng đã tích hợp thêm AI để tạo dữ liệu tổng hợp, hỗ trợ phát triển các mô hình trong quy trình xác minh danh tính khách hàng (KYC), giúp nâng cao hiệu quả của các quy trình này. Công nghệ AI cũng rất hữu ích trong việc phát hiện các giao dịch bất thường và gian lận, bảo vệ kịp thời cho cả ngân hàng cũng như khách hàng.
Tại HSBC, chúng tôi sử dụng AI để hỗ trợ rà soát các dấu hiệu tiềm ẩn của tội phạm tài chính trên 1,35 tỷ giao dịch mỗi tháng của 40 triệu tài khoản khách hàng. Ngoài ra, chúng tôi cũng hợp tác cùng Google phát triển hệ thống AI để kiểm tra dấu hiệu tội phạm tài chính - được HSBC gọi là Dynamic Risk Assessment (DRA). Chúng tôi có thể phát hiện tội phạm tài chính gấp 2 - 4 lần so với trước, với độ chính xác cao hơn nhiều.
Miễn là chúng ta ứng dụng công nghệ một cách đúng đắn và theo chuẩn mực đạo đức, cơ hội mở ra là vô cùng lớn.
Một nghiên cứu cho biết, AI có thể thúc đẩy lợi nhuận của ngành ngân hàng toàn cầu tăng 9% trong năm 2025, giúp đạt được 2.000 tỷ USD vào năm 2028. Ông nhận định vấn đề này tại thị trường Việt Nam như thế nào?
AI đã trở thành từ khóa nổi bật trong những năm gần đây. Đặc biệt, sau sự ra mắt của DeepSeek, viễn cảnh AI trở nên dễ tiếp cận hơn với mọi người dường như đang trở thành hiện thực. Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế để phát triển AI, chẳng hạn như dân số trẻ và am hiểu công nghệ, ham học hỏi và sẵn sàng đón nhận những đổi mới. Chính phủ Việt Nam cũng có tham vọng lớn trong kế hoạch chuyển đổi công nghệ.
Tuy nhiên, số liệu thống kê từ Cổng thông tin của Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia ghi nhận gần 16.000 phản ánh lừa đảo trực tuyến, gây thiệt hại hơn 390.000 tỷ đồng, tương đương 3,6% GDP trong năm 2023; trong đó, có 91% thông tin liên quan lĩnh vực tài chính. Thực trạng này một phần đến từ rò rỉ dữ liệu và nguy cơ an ninh mạng nhắm đến các tổ chức tài chính, khiến thông tin khách hàng có nguy cơ rơi vào tay kẻ xấu. Điều này làm dấy lên những lo ngại về bảo mật dữ liệu cũng như việc quản lý AI có trách nhiệm và theo chuẩn mực đạo đức khi AI thu thập và phân tích lượng lớn dữ liệu từ khách hàng mỗi ngày, điều gì sẽ xảy ra nếu thông tin này bị rò rỉ và sử dụng vào mục đích xấu.
Trong 11 tháng đầu năm 2024, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đã tăng 56,86% về số lượng và 33,73% về giá trị giao dịch. Công nghệ và AI đóng vai trò quan trọng trong hành trình đột phá này.
Để giải quyết những thách thức này, các ngân hàng cần cam kết minh bạch trong việc thu thập, xử lý và chia sẻ dữ liệu, đảm bảo mục đích và quy trình rõ ràng. Tất cả các hoạt động thu thập dữ liệu đều phục vụ một mục đích duy nhất: cung cấp cho khách hàng các giải pháp phù hợp nhất với nhu cầu của họ.
Vì vậy, các tổ chức tài chính cần thiết lập hệ thống lưu trữ và bảo mật dữ liệu cá nhân chặt chẽ, cùng với hệ thống kiểm soát bảo mật dữ liệu và khung quản trị rủi ro nhằm bảo vệ dữ liệu khách hàng một cách hiệu quả. Về lâu dài, vấn đề trọng tâm sẽ là đầu tư thích đáng cho công nghệ bảo mật để ngăn ngừa các rủi ro tiềm tàng trong tương lai.
Mặc dù sức mạnh của AI là không thể phủ nhận, nhưng công nghệ này cũng làm dấy lên những lo ngại về chuẩn mực đạo đức. AI có thể dẫn đến việc thay thế hàng triệu việc làm, buộc nhiều cá nhân phải chuyển sang các ngành nghề khác. Thay vì để nhân viên tiếp tục lo lắng về việc bị AI thay thế, các công ty có thể tập trung vào việc trang bị cho họ các kỹ năng và tư duy để thích nghi với tương lai AI, thông qua các chương trình đào tạo lại và nâng cao kỹ năng. AI, phân tích dữ liệu lớn và các kỹ năng số đều là những hành trang cần thiết cho nhân viên trên hành trình này.
Khi người Việt Nam được trang bị đầy đủ các kiến thức, kinh nghiệm và hiểu biết về tiêu chuẩn đạo đức AI, không chỉ doanh thu ngành ngân hàng mà lợi nhuận từ các ngành khác trong nền kinh tế cũng sẽ tăng vọt.
Theo Đề án Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025, đến cuối năm 2025, giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 25 lần GDP. Theo ông, AI sẽ hỗ trợ như thế nào cho tiến trình này?
Theo Ngân hàng Nhà nước, trong 11 tháng đầu năm 2024, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đã tăng 56,86% về số lượng và 33,73% về giá trị giao dịch. Để duy trì đà tăng này, các ngân hàng cần tiếp tục nâng cấp dịch vụ ngân hàng số, mang đến trải nghiệm giao dịch xuyên suốt, an toàn và tiện lợi cho khách hàng.
Như đã đề cập, công nghệ và AI đóng vai trò quan trọng trong hành trình đột phá này. Sự hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm giữa các ngân hàng trong việc ứng dụng AI, phát triển ngân hàng số sẽ mang lại lợi ích lớn hơn cho khách hàng. Bên cạnh đó, các ngân hàng cũng cần kết hợp với Chính phủ trong việc thúc đẩy phổ cập tài chính và chuyển đổi ngân hàng số đến mọi miền đất nước.
Ngoài ra, việc hợp tác giữa các tổ chức tài chính trên thị trường và các dịch vụ khác trong một hệ sinh thái sẽ giúp cung cấp các dịch vụ và sản phẩm toàn diện hơn, khuyến khích khách hàng trải nghiệm các phương thức toán thuận tiện và không dùng tiền mặt.
Thanh toán không dùng tiền mặt đang được thực thi mạnh mẽ trên nhiều khía cạnh, tuy nhiên, phong tục mừng tuổi trong dịp đầu năm mới bằng tiền mặt vẫn được “gìn giữ”. Ông có cho rằng, thói quen này rồi sẽ dần thay đổi bằng việc mừng tuổi điện tử?
Đây là năm thứ sáu tôi sống và làm việc tại Việt Nam, một khoảng thời gian đủ dài để tôi cảm nhận được những nét đẹp truyền thống của người Việt trong dịp Tết. Mọi người thường có xu hướng gửi tiền về cho gia đình hoặc cha mẹ để chuẩn bị cho dịp lễ Tết. Còn người lớn lì xì tiền cho trẻ em trong hồng bao lì xì như một lời chúc tốt đẹp cho năm mới. Vì thế, tôi tin rằng truyền thống này sẽ mãi là một phần của nền văn hóa giàu bản sắc nơi đây.
Được biết, nhờ vào những nỗ lực trong quá trình thúc đẩy phổ cập tài chính và chuyển đổi ngân hàng số tại Việt Nam trong những năm gần đây, mọi người hiện nay ưa chuộng giao dịch trực tuyến hơn là sử dụng tiền mặt.
Theo NAPAS, trong đầu năm 2025, số lượng giao dịch qua NAPAS tăng 13 - 15% so với cùng kỳ năm trước. Truyền thông trong nước cũng đưa tin số lượng người dân rút tiền mặt tại các cây ATM trước Tết đã giảm so với những năm trước. Có thể thấy thói quen thanh toán của người Việt đã thay đổi.
