Quan điểm của Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể về BOT là bảo vệ lợi ích người dân đã không nhận được sự đồng tình từ các đại biểu tham gia chất vấn.
Ngay trong những phút đầu giờ sáng, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể đã nhận được nhiều câu hỏi chất vấn từ các đại biểu quốc hội, liên quan đến giải pháp hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông và bảo đảm trật tự an toàn giao thông trong cả nước, nhất là tại các thành phố lớn.
Giải pháp xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông đầu tư theo hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT).
Mở đầu phiên chất vấn các đại biểu: Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình); Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc); Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) đề nghị Bộ trưởng làm rõ bất cập về số năm, vị trí đặt trạm thu phí BOT;
Trách nhiệm, giải pháp xử lý vấn đề chênh lệch cốt đường với nền nhà dân sau cải tạo; tiến độ thực hiện thu phí không dừng tại các trạm BOT; giải pháp phát triển giao thông vùng Tây Bắc;...
Báo cáo trước Quốc hội, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể nói, tiếp thu ý kiến dư luận, Bộ đang nghiên cứu sửa đổi tên gọi "trạm thu giá" để trình Chính phủ.
Tuy nhiên, ngay lập tức Chủ tịch Quốc hội đã nhắc nhở, không cần phải nghiên cứu mà hãy cứ gọi là trạm thu phí.
Về chênh lệch chi phí đầu tư và số năm thu phí giữa hợp đồng và kết quả kiểm toán đối với các dự án BOT, Bộ trưởng cho biết việc chênh lệch là do hợp đồng được ký ban đầu dựa trên tính toán về kinh phí đầu tư và kinh phí dự phòng;
Trước khi quyết toán Bộ GTVT đề nghị kiểm toán vào kiểm tra lại, dựa trên kết quả đó để điều chỉnh lại hợp đồng để đảm bảo quyền lợi chung của người dân, nhà nước và doanh nghiệp.
Về chênh lệch cao độ giữa đường và nhà dân sau khi nâng cấp, Bộ trưởng thừa nhận có trách nhiệm của Bộ GTVT và trách nhiệm địa phương. Về lâu dài Bộ sẽ tiến hành thực hiện giải pháp cào bóc mặt đường cũ và thảm mới để không nâng cốt quá cao.
Chủ tịch Quốc hội đặt câu hỏi với Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, trách nhiệm thì nhận rồi, nhưng ai là người đứng ra bồi thường cho sự chênh lệch cao độ giữa lòng đường và nhà dân? Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể trần tình:
“Trong quá trình thực hiện, Bộ GTVT có mâu thuẫn về nguồn vốn, tính về hiệu quả kinh tế xã hội thì không cho phép sửa, mong bà con thông cảm”.
Về tiến độ thu phí không dừng, toàn bộ các trạm BOT sẽ phải hoàn thành thu phí tự động vào cuối năm 2019. Đây là giải pháp công khai minh bạch, Bộ đang quyết liệt chỉ đạo thực hiện để hoàn thành kế hoạch đề ra.
Về phát triển giao thông Tây Bắc, Bộ rất hiểu tình hình khó khăn của vùng này, Bộ trưởng cũng đã đi thực tế, sẽ tham mưu cho Chính phủ thực hiện các dự án, tuy nhiên do điều kiện ngân sách hạn chế, nên nhiều công trình, dự án chưa có điều kiện bố trí vốn. Bộ sẽ tiếp tục khảo sát thực tế để có giải pháp khắc phục trong thời gian tới.
Trước nhiều câu hỏi của đại biểu về câu chuyện BOT, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể trình bày, quan điểm của Bộ GTVT về thu phí BOT là bảo vệ lợi ích người dân.
Có những trạm hiện nay đã giảm chỉ còn 15.000, nhưng đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) nói chưa thể yên tâm với cách nói của Bộ trưởng.
"Về các dự án BOT, phương án xử lý là dựa theo lợi ích người dân, tôi tháy chưa thể yên tâm. Vấn đề lớn đang nằm ở 17 dự án BOT đặt sai vị trí. Tôi hỏi Bộ trưởng, như vậy thì đã vì lợi ích của dân chưa, 17 dự án BOT này hầu hết là chỉ định thầu", đại biểu Hoàng Quang Hàm đặt câu hỏi.
Một đại biểu khác lập luận, giảm phí và kéo dài thời gian thu phí là quan điểm không thể chấp nhận được.
Thông tin thêm về tổng quan các dự án BOT do Bộ GTVT quản lý, Bộ trưởng cho biết, đến nay, Bộ Giao thông vận tải đã huy động được 70 dự án đầu tư theo hình thức BOT với tổng mức đầu tư khoảng 209.347 tỷ đồng,
Trong đó lĩnh vực đường bộ 68 dự án với tổng mức đầu tư 207.987 tỷ đồng, lĩnh vực đường thủy nội địa 01 dự án với tổng mức đầu tư 1.303 tỷ đồng, lĩnh vực đào tạo 01 dự án với tổng mức đầu tư 57 tỷ đồng.
Đã hoàn thành đưa vào vận hành khai thác 58 dự án với tổng mức đầu tư là 166.154 tỷ đồng.
Các dự án cơ bản đảm bảo chất lượng, khai thác an toàn; doanh thu tài chính cơ bản phù hợp với số liệu tính toán trong phương án tài chính của hợp đồng dự án.
Đang triển khai đầu tư 12 dự án với tổng mức đầu tư là 43.193 tỷ đồng.
Các dự án sau khi đưa vào khai thác đã phát huy hiệu quả, giảm ùn tắc, giảm tai nạn giao thông, giảm chi phí vận tải, tăng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, dù vậy những hạn chế vẫn còn không ít, trong đó việc kiểm soát chi phí đầu tư chưa chặt chẽ, còn tồn tại, sai sót trong quá trình thẩm định, phê duyệt tổng mức đầu tư, dự toán xây dựng công trình.
Hầu hết các dự án đều áp dụng hình thức chỉ định thầu Nhà đầu tư. Mặc dù quy định của pháp luật cho phép và việc chỉ định thầu cơ bản tuân thủ đúng quy định pháp luật, tuy nhiên việc chỉ định thầu đã hạn chế tính cạnh tranh.
Việc công bố danh mục kêu gọi đầu tư, đăng thông tin kết quả lựa chọn Nhà đầu tư chưa chặt chẽ... dẫn đến trong dư luận nghi ngờ về tính minh bạch.
