“Trái ngọt” từ công tác kháng kiện
Từ ngày 5/5/2025, doanh nghiệp xuất khẩu thép của Việt Nam là Tập đoàn Hòa Phát đã có thể xuất khẩu sản phẩm thép hộp (LWRPT) vào thị trường Mỹ và thực hiện quy trình tự chứng nhận xuất xứ, mà không bị áp thuế chống bán phá giá. Đây là thông tin nêu trong thông báo kết luận cuối cùng của Bộ Thương mại Mỹ (DOC) khi rà soát hành chính đối với vụ điều tra chống lẩn tránh thuế bán phá giá, chống trợ cấp đối với thép hộp từ Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ.
Hòa Phát tham gia vụ rà soát hành chính này và đã chứng minh rằng, thép nền để sản xuất các sản phẩm ống thép hộp xuất sang Mỹ trong giai đoạn rà soát (2022-2023) có nguồn gốc từ Việt Nam. Theo đó, các lô hàng của ống thép Hòa Phát không chịu thuế chống bán phá giá, loại thuế mà Mỹ từng áp cho Hòa Phát trong vụ điều tra lẩn tránh năm 2022.
Kết luận của DOC, Hòa Phát sử dụng thép cuộn cán nóng (HRC) xuất xứ Việt Nam cho các lô hàng LWRPT trong giai đoạn rà soát. Vì vậy, Hòa Phát được tham gia quy trình tự chứng nhận cho các lô hàng xuất khẩu sau này, hiệu lực áp dụng kể từ ngày 5/5/2025.
Đại diện Hòa Phát khẳng định, kết luận của Mỹ là thành công của doanh nghiệp trong việc hợp tác chặt chẽ, chủ động cung cấp đầy đủ dữ liệu liên quan cho cơ quan điều tra của Mỹ. Dữ liệu minh bạch, hệ thống rõ ràng là một trong các yếu tố góp phần vào sự thành công của doanh nghiệp trong vụ việc lần này.
Bộ Công thương liên tục đưa ra các giải pháp, phương án tư vấn cho doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu nhằm tránh bị các nước khác điều tra phòng vệ thương mại, lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, giúp phát hiện và xử lý đối với doanh nghiệp cá biệt có vi phạm về xuất xứ hàng hóa hoặc chỉ thực hiện các công đoạn sản xuất có hàm lượng giá trị gia tăng không đáng kể tại Việt Nam.
“Doanh nghiệp luôn tuân thủ quy định điều kiện xuất xứ của hàng hóa, đảm bảo sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước với HRC chất lượng cao, được sản xuất tại Khu liên hợp thép Hòa Phát Dung Quất”, lãnh đạo Hòa Phát khẳng định.
Trước đó, năm 2016, Ủy ban Thương mại quốc tế Mỹ (USITC) cũng quyết định không áp thuế chống bán phá giá đối với ống thép các-bon từ Việt Nam sang Mỹ.
Trong vụ việc Mỹ điều tra sản phẩm đúc bằng sợi nhập từ Việt Nam, phía Mỹ vừa ban hành kết luận sơ bộ, với thông tin tích cực. Theo đó, công ty bị đơn bắt buộc chịu mức thuế chống bán phá giá là 0,76%. Các công ty khác (không trả lời Bản câu hỏi lượng và giá trị, không nộp đơn xin hưởng thuế suất riêng rẽ), mức thuế chống bán phá giá toàn quốc được tính dựa trên thông tin sẵn có bất lợi là 211,6%. Trong khi đó, mức thuế chống bán phá giá sơ bộ với doanh nghiệp của quốc gia khác cùng bị điều tra sản phẩm này là 47,44% - 477,97%.
Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương) cho rằng, đây có thể coi là kết quả tích cực đối với doanh nghiệp Việt Nam khi xuất khẩu sản phẩm đúc bằng sợi sang thị trường Mỹ, ngay cả các doanh nghiệp hợp tác cũng đang chịu mức thuế chống trợ cấp sơ bộ ở mức thấp là 3,39%.
Giữ thị trường xuất khẩu
Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu của nước ta đạt gần 406 tỷ USD, nhưng cùng đó, hàng xuất khẩu Việt Nam phải đối mặt với 32 vụ việc phòng vệ thương mại nước ngoài mới khởi xướng, phát sinh từ 12 thị trường. Trong đó, Mỹ, Ấn Độ, Canada, Indonesia là các thị trường có xu hướng điều tra phòng vệ thương mại nhiều nhất đối với Việt Nam.
Lũy kế đến nay, có gần 280 vụ việc điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, trải dài từ những mặt hàng có kim ngạch lớn như thép, tôm, gỗ, dệt may…, cho đến các sản phẩm ngách như đĩa giấy, khay đúc, máy cắt cỏ hay giấy bọc thuốc lá.
Năng lực sản xuất và xuất khẩu của nền kinh tế nước ta ngày càng lớn, đi cùng với đó, hàng Việt xuất khẩu ngày càng phải đối mặt nhiều hơn với các vụ việc điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại của nước ngoài.
Đối mặt với khó khăn khi sản phẩm bị điều tra ngày càng đa dạng, phạm vi điều tra mở rộng, nhưng qua kháng kiện, nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam đã thoát khỏi vụ việc phòng vệ thương mại, hoặc chỉ phải chịu thuế ở mức thấp.
Ông Chu Thắng Trung, Phó cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại cho biết, kinh tế thế giới biến động mạnh, các quốc gia ngày càng có xu hướng áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại trước các quy tắc toàn cầu mới về thuế để bảo vệ ngành sản xuất trong nước. Nhưng qua đó, kinh nghiệm ứng phó và chứng minh sự minh bạch của doanh nghiệp trong các vụ việc đã mang lại những kết quả tích cực.
“Việt Nam đã thành công khi chứng minh doanh nghiệp không bán phá giá hay Chính phủ không trợ cấp, không can thiệp vào thị trường để tạo lợi thế bất bình đẳng cho doanh nghiệp xuất khẩu”, ông Trung nói thêm.
Thực tế hiện nay, các cuộc điều tra về phòng vệ thương mại không chỉ gia tăng về số lượng, mà còn phức tạp khi các quốc gia điều tra đưa ra nhiều quy định nghiêm ngặt hơn như yêu cầu cung cấp thông tin rất chi tiết, hạn chế thời gian trả lời bản câu hỏi, mở rộng điều tra nhiều đối tượng cũng như đẩy mạnh áp dụng các quy định pháp luật mới nhằm tăng mức thuế có thể áp dụng.
Tuy nhiên, nhờ hoạt động cảnh báo sớm các mặt hàng có nguy cơ bị điều tra; cung cấp thông tin cho doanh nghiệp về quy trình điều tra, kịch bản ứng phó, trong nhiều vụ việc, đã bảo đảm quyền lợi chính đáng của các doanh nghiệp xuất khẩu trong nước. Nhờ đó, các doanh nghiệp xuất khẩu không bị áp thuế phòng vệ thương mại, hoặc bị áp thuế ở mức thấp, góp phần giữ vững và mở rộng thị trường xuất khẩu.