Xin đừng ảo tưởng về chứng khoán!

TTCK là nơi làm giàu dễ dàng?

Vậy là bạn đã quyết định tham gia TTCK, xin chào mừng! Nhưng nếu bạn nghĩ đây là nơi bạn có thể kiếm tiền một cách dễ dàng, xin hãy nghĩ lại! Cơ hội luôn có ở đây, nhưng TTCK cũng đồng thời là nơi lạnh lùng nhất, tàn nhẫn nhất để giết bạn về mặt tài chính.

Trái với bản chất khốc liệt vốn có, TTCK thường hiện lên long lanh trong mắt người mới. Phần lớn họ tìm đến chứng khoán sau một chu kỳ tăng giá mạnh, sau khi truyền thông ca ngợi quá nhiều, sau lời chào mời hấp dẫn về thành công rực rỡ của anh A, chị B nào đó… Tất cả tạo ra những mãnh lực thật khó chối từ.

 Ông Đỗ Hiệp Hòa

Việc tham gia TTCK chưa bao giờ dễ dàng như hiện nay. Môi giới sẽ giúp bạn mọi việc, từ mở tài khoản, vay vốn đầu tư, đến tư vấn nên mua bán cái gì. Sẽ rất nguy hại nếu thị trường cứ liên tục tăng và hầu như ai cũng có thể có lãi ngay từ những giao dịch đầu tiên, bởi những yếu tố này sẽ tạo ra ảo tưởng về một kênh kiếm tiền thật dễ dàng, mà không cần nhiều kiến thức, thời gian hay kinh nghiệm. Chừng nào may mắn còn đứng về phía bạn, hãy cứ tiếp tục mơ mộng. Nhưng khi gió đổi chiều, bạn sẽ phải trả giá.

Nếu bạn không có đủ kiến thức, kinh nghiệm và khả năng kiểm soát cảm xúc khi đầu tư để có thể tự tin đi trên đôi chân của mình, xin hãy cẩn trọng. Thiếu những điều này, sớm hay muộn, bạn sẽ gặp khó khăn với số tiền đầu tư của mình. Đầu tư chứng khoán có lẽ là một trong những công việc khó nhất trên trái đất này. Hãy nói chuyện với người từng cháy tài khoản, mất nhà cửa, gia đình vì chứng khoán để có cảm nhận thực tế về nó.

Xin đừng ảo tưởng về bản thân!

Đầu tư là một quá trình dài, nên kết quả xuất sắc bạn có được trong vài tháng hay vài năm chưa nói lên điều gì. Xin đừng ảo tưởng về khả năng của mình sau một vụ thành công ngoạn mục, hoặc một chuỗi giao dịch thành công liên tiếp. Khi tự tin nhất, phấn khích nhất, cũng chính là lúc bạn dễ mắc sai lầm nhất. Trong chứng khoán, kết quả quá khứ không đảm bảo sự thành công trong tương lai.

Điều duy nhất chắc chắn trong đầu tư là bạn sẽ mắc sai lầm với một (vài) thương vụ nào đó, bất chấp bạn cẩn thận đến đâu, giàu kinh nghiệm đến mức nào. Tương lai luôn biết cách tạo ra những kịch bản nghiệt ngã nhất để chào đón bạn, nên trước khi mơ mộng về lợi nhuận, xin hãy tính đến thiệt hại bạn có thể chịu đựng từ khoản đầu tư đó.

Hãy nhìn vào các thương vụ đầy thách thức của các quỹ đầu tư hàng đầu Việt Nam khi đầu tư vào Thiết bị y tế Việt Nhật (JVC), Dược Viễn Đông (DVD), hay Thủy sản Bình An... Ngay cả các quỹ đầu tư chuyên nghiệp cũng không dám chắc tất cả các cơ hội đều thành công. Vậy còn bạn, bạn có chắc mình sẽ không bao giờ thất bại?

Xin cũng đừng tự thỏa mãn với những kiến thức bạn đã biết, bởi bạn sẽ luôn nhận được những bài học mới khi vẫn chưa hết dằn vặt về những trải nghiệm buồn trong quá khứ. Đọc vài cuốn sách viết về các nhà đầu tư huyền thoại, hay tham gia một vài khóa học về chiến lược đầu tư là bước khởi đầu tốt, nhưng chưa đủ. Đầu tư không đơn giản chỉ cần mua cổ phiếu của công ty đang bị định giá thấp theo các phương pháp định giá FCFE, FCFF, DDM, Net Net hay NAV…, cũng không phải cứ sở hữu cổ phiếu của doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, EPS cao, vay nợ ít, tăng trưởng mạnh, dòng tiền dương, P/E, P/B thấp là đảm bảo thành công. Nếu mọi việc đơn giản như vậy, có lẽ bất cứ ai với một chút kiến thức về định giá doanh nghiệp, hay sở hữu một bộ lọc dữ liệu tốt đều đã giàu có trên thị trường này rồi.

Lợi nhuận là trên hết?

Khi đầu tư, nếu bạn chỉ mơ mộng đến lợi nhuận cao, rất có thể bạn là người chưa từng trải qua những chu kỳ sụt giảm lớn của TTCK, hoặc bạn đang quá tự tin vào khả năng của bản thân. Trong nhiều trường hợp, bảo toàn được vốn, hoặc chỉ bị thiệt hại nhẹ đã là hạnh phúc không nhỏ.

Nếu bạn tìm kiếm lợi nhuận cao bằng cách lạm dụng vay nợ margin, rồi đánh cược toàn bộ danh mục vào một hoặc hai mã cổ phiếu, bạn đã tự đặt mình vào tình huống mạo hiểm. Sẽ không còn nhiều đường lùi nếu bạn kém may mắn, hoặc sai lầm. Bạn có thể hiểu về giá trị của cổ phiếu, nhưng không thể đoán chắc giá của nó trong tương lai. Làm sao bạn biết khi nào các sự kiện căng thẳng như sự kiện biển Đông (tháng 5/2014) sẽ xảy ra? Khi nào chủ doanh nghiệp bị bắt giam như JVC?... Danh mục của bạn sẽ biến động ra sao trước các sự kiện này?

Nếu giá cổ phiếu sụt giảm, nhưng nền tảng của doanh nghiệp không đổi, hành động hợp lý của bạn là mua vào thêm. Tuy nhiên, cũng đúng vào thời điểm đó, bạn bị siết margin và buộc phải bán ra. Như vậy, khi dùng đòn bẩy cao, bạn đã tự tước đi quyền định đoạt với cổ phiếu của mình. Để có thể đi tới cuối chặng đường dài, việc phân bổ tỷ trọng tiền mặt và cổ phiếu, tỷ trọng giữa các cổ phiếu trong danh mục cũng quan trọng không kém việc bạn chọn cổ phiếu nào để đầu tư.

Những người bạn tin cậy?

Trên TTCK, không có tình bằng hữu mãi mãi. Phần lớn là những mối quan hệ được nuôi dưỡng bởi sợi dây lợi ích trong một giai đoạn nào đó. Khi lợi ích không đủ cho mọi người, bản chất của các mối quan hệ sẽ hiện ra rõ ràng hơn.

Các buổi bia rượu với anh em trên diễn đàn chứng khoán khiến bạn cảm thấy họ thân thiết như anh em ruột. Họ chia sẻ với bạn cơ hội làm giàu, thề sẽ sống chết cùng nhau. Khi thị trường lên và ai cũng có phần của mình, có thể điều đó đúng. Tuy nhiên, hãy nghĩ đến những ngày thời tiết xấu, khi không có đủ thức ăn cho mọi người. Lúc đó, liệu bạn có còn tin rằng hổ báo sẽ vẫn chia sẻ thức ăn cho thỏ nai, hay thỏ nai sẽ thành thức ăn cho hổ báo? 

Liệu môi giới có phải là người tư vấn đáng tin cậy? Sự thật là giao dịch của bạn mang đến thu nhập cho họ, dù giao dịch đó có lãi hay không. Tuy nhiên, vẫn có những môi giới tốt, luôn đặt lợi ích của khách hàng lên trên. Nếu bạn may mắn tìm được người như vậy, thì hãy xem những cơ hội họ giới thiệu như những ý tưởng ban đầu để bạn nghiên cứu sâu hơn trước khi bạn ra quyết định đầu tư. Muốn hay không, bạn vẫn phải tự đi trên đôi chân của mình.

Lời kết

Sẽ có thời điểm bạn mất niềm tin, muốn buông xuôi và ước rằng mình không phải tỉnh dậy vào sớm mai để lại phải đối diện với thực tại phũ phàng. Để hạn chế điều đó, xin hãy nghĩ đến rủi ro trước khi nghĩ đến lợi nhuận.

Hãy thiết kế danh mục đầu tư sao cho sự kém may mắn hoặc sai lầm gặp phải sẽ không thể giết bạn về mặt tài chính và bạn vẫn còn cơ hội đứng dậy sau vấp ngã. Đầu tư là một hành trình dài đầy gian khó, nhưng nếu chọn được hướng đi đúng và đi bằng chính đôi chân của mình với tốc độ vừa phải, khả năng bạn đến đích sẽ cao hơn. Xin chúc bạn may mắn!

(Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả)