Chính đáng
Trên TTCK Việt Nam hiện có gần 100 CTCK đi vào hoạt động. Thời điểm ra đời, quy mô vốn và thành phần cổ đông sáng lập khác nhau dẫn đến chất lượng dịch vụ của mỗi CTCK cũng rất khác nhau. Trong bối cảnh thị trường điều chỉnh như hiện nay, vấn đề an toàn về tài chính cũng như chất lượng dịch vụ trong hoạt động của mỗi CTCK đang được đặt ra.
Còn nhớ, hồi đầu năm 2008, thị trường rộ lên câu chuyện đây đó có CTCK lạm dụng tài khoản của nhà đầu tư để mua bán chứng khoán. Mới đây, lại xảy ra "lời qua, tiếng lại" giữa CTCK và cơ quan quản lý xung quanh việc chậm trễ chuyển tài khoản nhà đầu tư sang ngân hàng quản lý. Trong khi CTCK kêu khó vì công nghệ cao và vốn đầu tư lớn thì cơ quan quản lý lại khẳng định làm được. Trên thực tế, có những công ty đã kết nối thành công. Như vậy, không phải lý do khách quan, mà câu chuyện nằm ở ý muốn của mỗi CTCK.
Vì những lý do trên, không ít nhà đầu tư cho rằng, việc xếp hạng CTCK là đòi hỏi chính đáng, một mặt giúp nhà đầu tư tìm được địa chỉ mở tài khoản an toàn, có chất lượng dịch vụ tốt, mặt khác buộc các công ty phải thực hiện nghiêm quy định của cơ quan quản lý.
Ở góc độ CTCK, bà Phạm Minh Hương, Chủ tịch HĐQT CTCK VNDirect cho biết, tại nhiều nước cũng có những giải thưởng như: CTCK niêm yết tốt nhất, có dịch vụ tốt nhất, có quan hệ nhà đầu tư tốt nhất… Việc xếp hạng, phân loại CTCK là cần thiết, nhằm lành mạnh hóa thị trường.
Cùng chung quan điểm với bà Hương, ông Hà Huy Toàn, Tổng giám đốc CTCK Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho hay, nếu thực hiện được phân loại CTCK theo loại 1, loại 2, loại 3 thì rất tốt, vì minh bạch là một trong những tiêu chí cốt lõi của kinh tế thị trường.
Quan trọng là cách làm
Mặc dù là cần thiết, nhưng theo bà Hương, điều quan trọng nhất là đưa ra tiêu chí phù hợp để xếp hạng, phân loại CTCK. Làm thế nào đảm bảo công bằng khi đưa ra đánh giá? Điều thứ hai là cơ quan đánh giá phải độc lập, thực hiện việc đánh giá phải đảm bảo minh bạch, công tâm, có đủ đội ngũ nhân lực để làm một cách bài bản.
Theo ông Toàn, tiêu chí đưa ra để phân loại CTCK khó có thể thẩm định được. Chẳng hạn, về doanh thu, lợi nhuận (trừ CTCK đã niêm yết bắt buộc phải công bố thông tin theo Luật Chứng khoán), UBCK không công bố và các CTCK không đưa ra. Về mức độ an toàn, ai là người thẩm định và đưa ra kết luận? Còn về chất lượng dịch vụ, các công ty không cùng một mặt bằng, nên khó có thể so sánh. Hiện đang xảy ra tình trạng chạy đua giành khách hàng, miễn phí môi giới tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các CTCK. Vậy nên nhìn nhận tình trạng này là dịch vụ tốt cho nhà đầu tư hay cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường?
Tuy nhiên, việc phân loại CTCK cũng có những cách nhìn nhận rất khác nhau. Theo ông Nguyễn Thanh Kỳ, Tổng thư ký Hiệp hội Kinh doanh chứng khoán Việt Nam, vào thời điểm này, chưa nên thực hiện việc phân loại CTCK. Các CTCK vừa thành lập, lâu nhất mới là 8 năm, theo quy định, CTCK đều phải đáp ứng quy mô vốn tối thiểu 300 tỷ đồng, vậy lấy tiêu chí gì để phân loại CTCK? Các ngân hàng với bề dày hoạt động vài chục năm cũng chưa làm được việc này. Đối với lĩnh vực tài chính phi ngân hàng như CTCK lại càng phải thận trọng.
Phía đơn vị dự kiến thực hiện việc phân loại CTCK cho biết, có thể đưa ra các tiêu chí như: mức độ tuân thủ việc chuyển tiền nhà đầu tư sang ngân hàng quản lý, năng lực tài chính của CTCK, chất lượng dịch vụ dựa trên ý kiến khách hàng…
Mặc dù chưa có sự phân loại chính thức của một cơ quan, tổ chức nào nhưng dựa trên thị phần môi giới từ trước đến nay, nhà đầu tư vẫn định ra nhóm công ty hàng đầu được thành lập từ lâu với kinh nghiệm tư vấn và môi giới. Tuy nhiên, với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đến nay trên thị trường đã có những xáo trộn đáng kể về thị phần môi giới cũng như chất lượng dịch vụ. Việc đưa ra bảng xếp hạng CTCK cần tiến hành thận trọng trên cơ sở khách quan, độc lập, tiêu chí rõ ràng, dễ thực hiện kiểm chứng vì lợi ích nhà đầu tư và sự phát triển bền vững của TTCK.