Năm trụ cột, hai nhóm chính sách: Nền tảng cho một trung tâm tài chính quốc tế tích hợp
Theo định hướng do Roland Berger (một trong những công ty tư vấn chiến lược hàng đầu thế giới với danh mục dịch vụ đa dạng cho tất cả các ngành nghề và chức năng kinh doanh) đề xuất dựa trên kinh nghiệm quốc tế, Trung tâm Tài chính quốc tế TP.HCM nên phát triển theo mô hình “1+3”, với trung tâm tài chính làm lõi, kết nối trực tiếp ba ngành ưu tiên: công nghiệp xanh, y tế và giáo dục. Trong mô hình này, ngành tài chính đóng vai trò dẫn dắt, không chỉ thu hút vốn, mà còn thúc đẩy tăng trưởng cho các lĩnh vực nền tảng.
Để mô hình vận hành hiệu quả, thiết kế chính sách cần đặt trên năm trụ cột chính: khung pháp lý minh bạch, linh hoạt giúp bảo vệ nhà đầu tư và mở đường cho các mô hình tài chính mới; cơ chế hợp tác đa chiều giữa Nhà nước, doanh nghiệp, viện nghiên cứu và tổ chức quốc tế; nguồn vốn chuyên dụng, ưu tiên các dự án có tiềm năng tăng trưởng và ứng dụng công nghệ; môi trường vận hành thuận lợi, minh bạch, với thủ tục số hóa, chuyên nghiệp; nhân lực tài chính đạt chuẩn quốc tế, phù hợp cho hệ sinh thái tích hợp.
Trên nền tảng năm trụ cột, hệ sinh thái chính sách ưu đãi cần xoay quanh hai nhóm chính: tài chính và phi tài chính. Các biện pháp tài chính giúp doanh nghiệp giảm chi phí vận hành và mở rộng quy mô, thông qua các hình thức như hỗ trợ phí thuê, đào tạo nhân sự hoặc tài trợ R&D. Trong khi đó, công cụ phi tài chính tập trung vào các yếu tố nền tảng như thị thực, thủ tục hành chính, kết nối thị trường và chương trình cố vấn. Sự phối hợp hiệu quả giữa hai nhóm là yếu tố then chốt để thể chế vận hành hiệu quả và tạo lợi thế cạnh tranh cho Việt Nam trên bình diện quốc tế.
Trong hai nhóm chính sách nêu trên, “Thị thực Vàng” và Quỹ tài trợ R&D nổi lên như những đột phá chiến lược, được kỳ vọng tạo cú hích cho quá trình hình thành trung tâm tài chính quốc tế.
“Thị thực Vàng” và Quỹ tài trợ R&D: Hai chính sách đột phá cho trung tâm tài chính
Thị thực dài hạn cho nhà đầu tư và chuyên gia đã trở thành tiêu chuẩn tại nhiều trung tâm tài chính toàn cầu. Trong chiến lược phát triển Trung tâm tài chính quốc tế, TP.HCM cần xác lập “Thị thực vàng” như một chính sách đột phá để thu hút cả dòng vốn lẫn nguồn nhân lực chất lượng cao.
Roland Berger đề xuất, chương trình này nên ưu tiên các nhóm có khả năng tạo giá trị dài hạn cho hệ sinh thái tài chính tích hợp, như nhà đầu tư tổ chức, nhà sáng lập start-up fintech và chuyên gia tài chính xanh, y tế và giáo dục. Một phương án phù hợp là thị thực 5 năm có thể gia hạn và kèm quyền bảo lãnh gia đình, tương tự mô hình đang triển khai tại Singapore và UAE.
Một ngưỡng đầu tư dưới 500.000 USD đang áp dụng tại UAE và một số nước châu Âu, nhưng cao hơn mức tại Thái Lan hay Indonesia, sẽ giúp Việt Nam đạt cân bằng giữa tính hấp dẫn và chọn lọc, nhắm đúng nhóm nhà đầu tư có năng lực và cam kết thực chất. Một quy trình minh bạch, tinh gọn và nhanh sẽ tăng thêm sức cạnh tranh, giúp chính sách này trở thành điểm nhấn của Việt Nam trong cuộc đua trung tâm tài chính.
Bên cạnh đó, một điểm nghẽn phổ biến tại các trung tâm tài chính mới nổi là thiếu nguồn vốn cho đổi mới sáng tạo, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ rủi ro cao. Để khắc phục, nhiều quốc gia đã chủ động thiết kế các quỹ tài trợ R&D có định hướng.
Tiêu biểu như Singapore với Chương trình AIDA Grant, hỗ trợ một phần chi phí R&D cho các dự án ứng dụng AI và phân tích dữ liệu trong tài chính. Tại Trung Đông, Abu Dhabi phát triển Quỹ Hub71 trị giá 500 triệu USD để thúc đẩy các ngành công nghệ cao, trong khi Dubai thành lập Quỹ FinTech 100 triệu USD dưới khuôn khổ DIFC, tập trung vào các start-up tài chính giai đoạn đầu.
Từ kinh nghiệm trên, Việt Nam có thể nghiên cứu thành lập Quỹ Tài chính Đổi mới Sáng tạo theo mô hình đồng tài trợ công - tư, có hội đồng thẩm định độc lập và cơ chế xét chọn minh bạch. Đối tượng thụ hưởng có thể bao gồm start-up, viện nghiên cứu và đơn vị phát triển sản phẩm thử nghiệm trong các ngành ưu tiên của mô hình “1+3”. Hình thức hỗ trợ có thể là tài trợ không hoàn lại hoặc đồng đầu tư theo tỷ lệ, với các tiêu chí như yếu tố công nghệ, tác động xã hội và khả năng thương mại hóa.
Roland Berger tin rằng, hai chính sách trên sẽ thể hiện định hướng mở, chủ động và có chiều sâu chiến lược của Việt Nam trong cuộc đua thu hút vốn và chất xám toàn cầu. Nếu được triển khai vào đúng thời điểm với cách tiếp cận phù hợp, chúng sẽ trở thành cú hích chiến lược giúp Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam khẳng định vị thế trong khu vực.