Cựu Chủ tịch NXB Giáo dục và 7 đồng phạm hầu tòa
Ngày mai (14/1), Tòa án Nhân dân TP. Hà Nội bắt đầu mở phiên tòa xét xử sơ thẩm đối với 8 bị cáo trong vụ án liên quan tới sai phạm trong quá trình đấu thầu mua sắm giấy in tại NXB Giáo dục Việt Nam (NXB Giáo dục).
Trong số này, cựu Chủ tịch Hội đồng Thành viên NXB Giáo dục Nguyễn Đức Thái bị đưa ra xét xử với cáo buộc nhận hối lộ nhiều lần để “giúp đỡ” doanh nghiệp trúng thầu cung cấp giấy in sách giáo khoa.
5 người khác bị đưa ra xét xử về tội “vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”, gồm: Hoàng Lê Bách và Lê Hoàng Hải, đều là cựu Phó tổng giám đốc NXB Giáo dục; Phạm Gia Thạch, cựu thành viên Hội đồng Thành viên; Nguyễn Thị Thanh Thủy, cựu Trưởng ban Kế hoạch marketing và Đinh Quốc Khánh, Phó phòng In, phát hành của NXB Giáo dục Hà Nội.
Bị cáo Tô Mỹ Ngọc, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Giấy Phùng Vĩnh Hưng và Nguyễn Trí Minh, Giám đốc Công ty TNHH Giấy Minh Cường Phát bị đưa ra xét xử về tội “đưa hối lộ”.
Quá trình điều tra xác định, trước năm 2017, NXB Giáo dục được áp dụng hình thức chào giá (không thuộc trường hợp bắt buộc theo quy định của Luật Đấu thầu) để thực hiện mua sắm giấy in, qua đó lựa chọn ký hợp đồng với đơn vị báo giá thấp nhất. Đơn vị này có thể tự ban hành quy định riêng về hoạt động mua sắm để áp dụng thống nhất trong doanh nghiệp.
Tuy nhiên, sau khi Nguyễn Đức Thái được bổ nhiệm làm Chủ tịch Hội đồng Thành viên, đại diện pháp luật của NXB Giáo dục vào năm 2017, NXB đã tổ chức mua sắm vật tư giấy in áp dụng Luật Đấu thầu trong việc mua sắm giấy in sách giáo khoa, sách bổ trợ năm học 2018 - 2019.
Trong quá trình thực hiện các gói thầu được giao với tổng trị giá hơn 452 tỷ đồng, Nguyễn Đức Thái đã có hành vi nhận hối lộ gần 25 tỷ đồng của các nhà thầu là Công ty Giấy Phùng Vĩnh Hưng và Công ty Giấy Minh Cường Phát để chỉ đạo cấp dưới thực hiện các hành vi vi phạm về đấu thầu.
Thủ đoạn thông thầu, hạn chế nhà thầu tham gia
Theo quy định của Luật Đấu thầu, phương pháp chào hàng cạnh tranh theo quy trình rút gọn chỉ được áp dụng đối với các gói thầu có giá trị không quá 1 tỷ đồng. Tuy nhiên, 7 gói thầu mua sắp giấy in phục vụ năm 2018 - 2019 tại NXB Giáo dục có tổng trị giá hơn 420 tỷ đồng, trong đó mỗi gói thầu đều vượt quá 1 tỷ đồng.
Theo hồ sơ vụ án, Công ty Giấy Phùng Vĩnh Hưng và Công ty Giấy CP là công ty gia đình, thành viên góp vốn gồm: Tô Mỹ Ngọc, Chủ tịch HĐQT; bà Tô Mỹ Châu; ông Tô Văn Đức. Trong đó, bà Tô Mỹ Châu làm Tổng giám đốc, đại diện pháp luật và Tô Mỹ Ngọc là người đại diện theo ủy quyền đối với các công ty này để sử dụng con dấu, ký hợp đồng và các chứng từ, văn bản liên quan.
Công ty Giấy Minh Cường Phát do Nguyễn Trí Minh làm Giám đốc, người đại diện theo pháp luật.
Ngay sau khi Nguyễn Đức Thái được bổ nhiệm làm Chủ tịch Hội đồng thành viên NXB Giáo dục, trong tháng 5 và tháng 6/2017, Tô Mỹ Ngọc và Nguyễn Trí Minh đã đến gặp trực tiếp, giới thiệu là đơn vị từng nhiều năm cung cấp giấy in sách giáo khoa cho NXB Giáo dục; đồng thời đề nghị được tiếp tục thực hiện.
Để giúp các doanh nghiệp này trúng thầu, các bị cáo thống nhất thực hiện hành vi lựa chọn phương thức “chào hàng cạnh tranh rút gọn” nhằm hạn chế số lượng nhà thầu tham gia đấu thầu.
Nguyễn Đức Thái sau đó đã ký quyết định thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ tư vấn triển khai lựa chọn đơn vị cung ứng vật tư năm 2018, do mình làm Trưởng ban; các thành viên gồm: 2 Phó tổng giám đốc NXB Giáo dục Hoàng Lê Bách và Lê Hoàng Hải; Phạm Gia Thạch, thành viên Hội đồng thành viên; Nguyễn Thị Thanh Thủy, Trưởng ban Kế hoạch marketing; Tổ tư vấn do Đinh Quốc Khánh, Phó phòng In, phát hành của NXB Giáo dục Hà Nội làm Tổ trưởng.
Sau khi được chỉ đạo, các bị cáo trên thống nhất thực hiện mua sắm giấy in bằng phương thức chào hàng cạnh tranh rút gọn đối với 6 gói thầu giấy in ruột, trị giá gần 416 tỷ đồng.
Thái cũng chỉ đạo các cấp dưới cung cấp thông tin chào hàng cho Tô Mỹ Ngọc để chuẩn bị hàng hóa, giá dự thầu của các gói thầu công ty này tham gia. Từ đó, Công ty cổ phần Giấy Phùng Vĩnh Hưng đã trúng 3 gói thầu, với tổng giá trị gần 306 tỷ đồng.
Cùng thủ đoạn trên, Công ty TNHH Giấy Minh Cường Phát đã được nhận “hồ sơ yêu cầu” duy nhất (không cung cấp cho các công ty khác), sau đó lập hồ sơ dự thầu và tham gia đấu thầu gói thầu số 7 để mua sắm giấy in bìa.
Nguyễn Trí Minh sau đó đã chỉ đạo nhân viên lập bộ hồ sơ của Công ty TNHH Giấy Minh Cường Phát và 2 công ty khác với mục đích làm “quân xanh”, nhằm đảm bảo công ty mình trúng thầu.
Doanh nghiệp đưa hối lộ “định kỳ hằng năm”
Cơ quan tố tụng xác định, từ tháng 6/2017 đến 21/1/2022, Nguyễn Đức Thái đã nhận hơn 20 tỷ đồng từ Tô Mỹ Ngọc để giúp Công ty Giấy Phùng Vĩnh Hưng và Công ty Giấy CP trúng 13 gói thầu cung cấp giấy in, với tổng trị giá gần 2.157 tỷ đồng.
Quá trình thực hiện, Ngọc nhiều lần đến gặp, đưa tiền cho Nguyễn Đức Thái. Cụ thể, năm 2017, Công ty Giấy Phùng Vĩnh Hưng trúng 3 gói thầu với tổng trị giá gần 283 tỷ đồng. Sau khi ký kết và thực hiện hợp đồng cung cấp giấy in cho NXB Giáo dục, Ngọc đã đến phòng làm việc của Thái đưa 3 tỷ đồng để hối lộ.
Bên cạnh đó, từ năm 2018 đến 2021, để được vào “danh sách ngắn”, tham gia các gói thầu cung cấp giấy in cho NXB Giáo dục, Tô Mỹ Ngọc đều đến gặp, đề nghị và được Thái đồng ý cho tiếp tục tham gia chào hàng, cung cấp giấy in.
Quá trình điều tra cũng xác định, sau khi chỉ đạo Ban Kế hoạch marketing, Thái phải thấy tên 2 công ty của Ngọc trong danh sách ngắn các công ty được gửi hồ sơ yêu cầu, thì mới đồng ý phê duyệt danh sách này. Trong quá trình triển khai, khi được báo cáo kết quả chấm thầu, Thái cũng phải thấy các công ty của Ngọc trúng 1 đến 3 gói thầu, thì mới phê duyệt kết quả trúng thầu.
Kết quả là, chỉ trong 4 năm, Công ty Giấy Phùng Vĩnh Hưng và Công ty Giấy CP của Tô Mỹ Ngọc đã tham gia và trúng 10 gói thầu cung cấp giấy in, với tổng trị giá hơn 1.593 tỷ đồng tại NXB Giáo dục.
Hằng năm, Ngọc cũng đều đặn mang số tiền 4 tỷ đồng tới phòng làm việc để “cảm ơn” cựu Chủ tịch Hội đồng thành viên NXB Giáo dục Nguyễn Đức Thái đã tạo điều kiện cho trúng thầu.
Ngoài ra, vào các dịp Tết của các năm này, Ngọc đều đưa “quà” mỗi lần 200 triệu đồng, tổng số tiền trong 5 năm là 1 tỷ đồng.
Căn cứ lời khai của Nguyễn Đức Thái, Tô Mỹ Ngọc và hồ sơ vụ án, cơ quan tố tụng xác định, các bị cáo này đã có hành vi đưa, nhận hối lộ số tiền hơn 20 tỷ đồng để được tham gia đấu thầu, trúng 13 gói thầu, gói mua sắm có tổng trị giá hơn 2.101 tỷ đồng tại NXB Giáo dục.
Cùng với đó, Nguyễn Đức Thái cũng bị cáo buộc, từ năm 2017 đến năm 2021, đã nhận 4,9 tỷ đồng của Nguyễn Trí Minh để tạo điều kiện cho Công ty Giấy Minh Cường Phát trúng 5 gói thầu, gói mua sắm với tổng giá trị gần 210 tỷ đồng. Các lần đưa hối lộ này được diễn ra tại phòng làm việc của Thái tại NXB Giáo dục.