“Soi” chất lượng của đồng lợi nhuận
Báo cáo tài chính đã công bố cho thấy, kết thúc 3 quý đầu năm 2025, VPBank đạt lợi nhuận trước thuế hợp nhất 20.396 tỷ đồng, tăng 47,1% so với cùng kỳ năm trước. Riêng trong quý III, lợi nhuận đạt 9.166 tỷ đồng, tăng trưởng ấn tượng 76,7% - mức cao nhất trong 15 quý gần đây. Sau 9 tháng, lợi nhuận VPBank đã vượt kết quả cả năm 2024 và hoàn thành 81% kế hoạch năm 2025.
Cũng ghi nhận mức lợi nhuận “khủng”, LPBank công bố lợi nhuận trước thuế lũy kế 9 tháng đầu năm 2025 đạt 9.612 tỷ đồng, tăng 9% so với cùng kỳ năm 2024. Động lực chính đến từ quý III, khi lợi nhuận trước thuế đạt 3.448 tỷ đồng, tăng 15,3% so với quý II. Kết quả này không chỉ phản ánh đà tăng trưởng ổn định mà còn cho thấy hiệu quả hoạt động được cải thiện rõ rệt, tạo nền tảng vững chắc để bứt phá trong quý IV.
Trong quý III/2025, SHB ghi nhận lợi nhuận trước thuế hơn 3.360 tỷ đồng, tăng 54,6% so với cùng kỳ. Lũy kế 9 tháng, lợi nhuận trước thuế đạt 12.307 tỷ đồng, tăng 36% và hoàn thành 85% kế hoạch năm.
Tại MBB, lợi nhuận trước thuế 9 tháng đầu năm 2025 đạt 23.139 tỷ đồng, tăng xấp xỉ 12% so với cùng kỳ, hoàn thành 73% kế hoạch năm. Nhờ tối ưu chi phí quản trị, tỷ lệ chi phí trên thu nhập (CIR) giảm còn gần 27,9%, thấp hơn 2,34 điểm phần trăm so với cùng kỳ, tạo dư địa giảm lãi suất cho vay, phù hợp định hướng của Nhà nước.
Điều đáng chú ý trong tháng 10 năm nay - thời điểm các doanh nghiệp công bố kết quả kinh doanh quý III và 9 tháng đầu năm - là dù lợi nhuận tăng trưởng khá tích cực, song cổ phiếu trong rổ VN30 và nhóm ngân hàng vẫn kém hơn so với thị trường chung.
Liên quan vấn đề này, ông Lê Hoài Ân, CFA, Founder Công ty Giải pháp tài chính tích hợp (IFSS) nhận định, kết quả lợi nhuận quý III của nhiều ngân hàng nhìn qua thì tích cực, nhưng thị trường lại phản ánh thông điệp thận trọng hơn.
“Nhà đầu tư không chỉ nhìn con số tăng bao nhiêu phần trăm, mà còn soi chất lượng của đồng lợi nhuận, khả năng duy trì mức lợi nhuận đó trong những quý tới và rủi ro kèm theo. Khi các yếu tố nền tảng chưa thực sự cải thiện, việc giá cổ phiếu điều chỉnh là điều có thể hiểu được”, ông Ân nói.
Nhịp điều chỉnh - phép thử cần thiết
Với mặt bằng định giá hiện tại và tăng trưởng tín dụng tích cực, sự phục hồi của VN-Index trong những tháng cuối năm sẽ không thể thiếu sự góp mặt của các cổ phiếu ngân hàng.
Bà Trần Thị Khánh Hiền, Giám đốc Khối Nghiên cứu, Công ty Chứng khoán MB
Ông Ân phân tích, trước hết là câu chuyện biên lãi ròng (NIM). Trong quý II/2025, biên lãi ròng của các ngân hàng niêm yết chỉ đạt hơn 3%, thấp hơn đáng kể so với cùng kỳ năm trước và vẫn trong xu hướng giảm mạnh. Dù khả năng cao đã chạm đáy, nhưng để phục hồi trong ngắn hạn còn nhiều lực cản.
Lợi nhuận quý III tăng chủ yếu nhờ quy mô tín dụng mở rộng và nguồn thu ngoài lãi như phí dịch vụ, ngoại hối, kinh doanh vốn… ở một số ngân hàng có tín hiệu khả quan. Nói cách khác, “chiếc bánh lợi nhuận” to lên nhờ sản lượng, còn độ dày của biên lãi vẫn đang co lại.
Điểm thứ hai, theo ông Ân, là chi phí dự phòng có dấu hiệu tăng ở một số ngân hàng. Có trường hợp lợi nhuận thuần từ hoạt động tăng hơn 20%, nhưng chi phí dự phòng lại tăng gấp đôi, kéo lợi nhuận trước thuế đi ngang hoặc giảm nhẹ. Điều này phản ánh độ trễ của nợ xấu - đặc biệt ở mảng tiêu dùng và bất động sản sau giai đoạn khó khăn. Những khoản từng được cơ cấu, khi hết thời gian hỗ trợ, sẽ dần chuyển sang nhóm nợ xấu; trong khi việc xử lý tài sản bảo đảm bất động sản không phải lúc nào cũng nhanh.
“Khi chi phí rủi ro có xu hướng quay đầu, nhà đầu tư sẽ đòi hỏi mức an toàn cao hơn và xem phần lợi nhuận hiện tại là kém bền vững”, ông Ân chia sẻ.
Điểm thứ ba là rủi ro pháp lý và thông tin liên quan trái phiếu doanh nghiệp cũng ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư. Kết luận thanh tra về các vi phạm trong phát hành và sử dụng vốn trái phiếu tại một số tổ chức tín dụng đã tạo tâm lý cảnh giác. Đây là loại rủi ro khó lượng hóa, nên phản ứng phổ biến là giảm tỷ trọng hoặc yêu cầu biên an toàn cao hơn cho đến khi khung khổ xử lý trở nên rõ ràng.
Ông Ân nhận định, khi phần bù rủi ro tăng, hệ số định giá tự khắc thu hẹp, đủ để triệt tiêu tác động tích cực từ tăng trưởng tín dụng hoặc nguồn thu ngoài lãi trong ngắn hạn. Nói ngắn gọn, lợi nhuận tăng là cần, nhưng chưa đủ để cải thiện định giá - đặc biệt sau giai đoạn tăng mạnh trước đó. Thị trường đang gửi tín hiệu thận trọng: cần củng cố chất lượng lợi nhuận, kiểm soát rủi ro tín dụng và làm rõ các vấn đề pháp lý.
“Khi ba điều kiện này hội tụ, định giá mới có cơ sở mở rộng trở lại; còn trước đó, nhịp điều chỉnh là phép thử cần thiết để phân hóa những ngân hàng thực sự có nội tại tài chính tốt”, ông Ân nói.
Mặt bằng định giá hấp dẫn hơn
Theo bà Trần Thị Khánh Hiền, Giám đốc Khối Nghiên cứu, Công ty Chứng khoán MB (MBS), từ đầu năm đến nay, nhóm ngân hàng nằm trong số các ngành tăng giá mạnh nhất thị trường. Cụ thể, chỉ số ngành ngân hàng tăng hơn 26%, đóng góp tích cực vào mức tăng gần 33% của VN-Index. Trong đó, nhiều cổ phiếu tăng vượt trội so với đà tăng chung như LPB tăng 81%, VPB tăng 57%, STB tăng 54%, MBB tăng 47%...
“Thị trường chứng khoán là nơi phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư trong vài quý tới. Do đó, việc cổ phiếu ngân hàng tăng mạnh từ tháng 6 đến tháng 8 phần nào đã phản ánh trước kết quả kinh doanh tích cực của quý III”, bà Hiền phân tích.
Cũng theo bà Hiền, từ giữa tháng 9 đến giữa tháng 10, VN-Index tiếp tục tăng và đạt đỉnh 1.794 điểm. Tuy nhiên, đà tăng chỉ tập trung ở một số nhóm cổ phiếu, không lan tỏa toàn thị trường. Dòng tiền cũng thu hẹp, từ mức trung bình hơn 45.000 tỷ đồng mỗi phiên trong tháng 8 - 9 xuống dưới 30.000 tỷ đồng mỗi phiên trong tháng 10. Tương tự các nhóm khác, cổ phiếu ngân hàng chịu áp lực chốt lời. Nói cách khác, kết quả kinh doanh tốt không đồng nghĩa giá cổ phiếu tăng mãi; cổ phiếu vẫn có thể điều chỉnh khi kỳ vọng vượt định giá.
“Nhiều cổ phiếu ngân hàng đã điều chỉnh khoảng 10 - 15% so với đỉnh tháng 9, thiết lập mặt bằng định giá hấp dẫn hơn nếu so với mức tăng trưởng kỳ vọng trong các quý tới”, bà Hiền thông tin.
Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, tăng trưởng tín dụng tính đến ngày 29/9/2025 đạt 13,4% so với cuối năm 2024 - cao hơn gần 1,5 lần so với cùng kỳ năm trước (9,11%) và là mức tăng cao nhất trong 5 năm trở lại đây. Ngân hàng Nhà nước tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng để hỗ trợ tăng trưởng, trong đó lĩnh vực sản xuất - kinh doanh chiếm 78% tổng dư nợ. Nhóm thương mại - dịch vụ vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất với gần 70%, tiếp đến là công nghiệp - xây dựng với gần 24% và nông - lâm - thủy sản là 6,23%.
“Với mục tiêu tăng trưởng kinh tế hơn 8% trong năm 2025 và trên 10% trong năm 2026, tăng trưởng tín dụng ước đạt 19 - 20% trong giai đoạn này. Trên cơ sở đó, chúng tôi dự báo, lợi nhuận toàn ngành ngân hàng năm 2026 tăng xấp xỉ 22%, cao hơn mức 16 - 17% của năm nay. Xét về định giá, P/B trung bình năm 2026 của ngành ngân hàng ở mức 1,5 lần, thấp hơn khoảng 12% so với đỉnh năm 2025. Vì vậy, tôi cho rằng, sự phục hồi của VN-Index trong những tháng cuối năm sẽ không thể thiếu sự góp mặt của các cổ phiếu ngân hàng”, bà Hiền nhấn mạnh.