Xin bà cho biết những điểm nhấn trong quan hệ song phương Việt Nam và Ba Lan kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1950?
Quan hệ ngoại giao trong 75 năm qua giữa Ba Lan và Việt Nam bắt nguồn từ tình hữu nghị truyền thống, sự tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau.
| |
Bà Joanna Skoczek, Đại sứ Ba Lan tại Việt Nam |
Ba Lan vốn nổi tiếng với sự xuất sắc của trường phái bảo tồn di tích, với các chuyên gia Ba Lan tích cực nghiên cứu, bảo tồn và lưu giữ các di sản văn hóa quan trọng nhất trên thế giới. Trong số đó, kiến trúc sư người Ba Lan Kazimierz Kwiatkowski "Kazik” đã đóng góp đáng kể vào việc bảo tồn các di tích văn hóa của Việt Nam, bao gồm phố cổ Hội An, Thánh địa Mỹ Sơn và Quần thể di tích Huế. Những nỗ lực của ông đã góp phần quan trọng trong việc đưa các địa danh này vào danh sách Di sản Thế giới của UNESCO. Hiện nay, có một bức tượng của ông được đặt tại một trong những quảng trường của phố cổ Hội An.
Trao đổi giáo dục cũng là một khía cạnh quan trọng trong mối quan hệ của chúng ta. Trong nhiều năm, Ba Lan đã đào tạo hàng nghìn sinh viên và nhà khoa học Việt Nam trong các lĩnh vực quan trọng đối với sự phát triển của khoa học, kỹ thuật, địa chất, đóng tàu, kinh tế Việt Nam. Khi trở về Việt Nam, họ đã đảm nhiệm các vị trí chủ chốt trong chính phủ, các ngành công nghiệp và các học viện.
Hiện nay, thế hệ trẻ Việt Nam đang học tập tại Ba Lan, được xem là một trong những điểm đến hấp dẫn, năng động và an toàn nhất, đem đến nhiều cơ hội học tập.
Y tế là một trong những lĩnh vực hợp tác truyền thống giữa hai nước. Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Ba Lan là biểu tượng của tình hữu nghị Ba Lan - Việt Nam trong nhiều năm, được xây dựng tại Thành phố Vinh vào năm 1963 với sự hỗ trợ của Chính phủ Ba Lan. Hiện nay, bệnh viện được đổi tên thành Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An.
Đại dịch Covid-19 cũng là giai đoạn minh chứng cho mối quan hệ sâu sắc giữa hai nước. Ba Lan đã cung cấp cho Việt Nam 1,4 triệu liều vắc-xin và thiết bị y tế thiết yếu. Cộng đồng người Việt tại Ba Lan đã đóng góp bằng cách cung cấp thiết bị bảo hộ và vật tư y tế. Các nhà hàng Việt Nam đã cung cấp bữa ăn miễn phí cho các bác sĩ và y tá tại các bệnh viện ở Warsaw và các thành phố khác.
Cộng đồng người Việt tại Ba Lan, với số lượng lên tới hàng chục nghìn người, đóng vai trò là cầu nối sống động giữa hai quốc gia chúng ta. Cộng đồng này đã hòa nhập tốt vào xã hội Ba Lan, trở thành những nhà hàng phổ biến nhất tại Warsaw. Nhiều người Ba Lan đến các chợ Việt Nam để tìm đậu phụ tươi, rau thơm và mì. Các nghệ sĩ, nhà thiết kế và học giả gốc Việt đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc đưa hai quốc gia chúng ta đến gần nhau hơn.
Tương tự như vậy, nhiều người Ba Lan đã lập nghiệp và sinh sống tại Việt Nam, qua đó củng cố thêm mối quan hệ giữa nhân dân hai nước.
Tuyên bố chung Việt Nam - Ba Lan gần đây về tăng cường quan hệ song phương đã thúc đẩy quan hệ thương mại và đầu tư giữa hai nước như thế nào, thưa bà?
Trong chuyến thăm chính thức Ba Lan của Thủ tướng Phạm Minh Chính vào tháng 1/2025, cả hai bên đều nhấn mạnh rằng hợp tác thương mại là một phần quan trọng trong mối quan hệ của chúng ta. Hai bên đặt ra mục tiêu hướng tới cân bằng thương mại. Bằng cách đó, chúng tôi hy vọng sẽ tận dụng tối đa Hiệp định thương mại tự do Liên minh châu Âu - Việt Nam (EVFTA), mang lại lợi ích cho cả nền kinh tế châu Âu và Việt Nam.
| |
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã hội kiến Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda |
Theo Cục Thống kê Ba Lan, vào năm 2024, khối lượng thương mại của Ba Lan và Việt Nam đạt 6,1 tỷ đô la Mỹ, trong đó 440 triệu đô la xuất khẩu của Ba Lan, giảm 24% so với cùng kỳ năm trước. Điều này đặt ra sự mất cân bằng hiện tại với tỷ lệ 1:12 nghiêng về phía Việt Nam.
Chúng tôi hy vọng sẽ đạt được sự cân bằng thương mại, dựa trên các nguyên tắc cởi mở và sân chơi bình đẳng. Tuyên Bố chung do hai thủ tướng ban hành tại Warsaw sẽ xây dựng lộ trình cho phép các công ty Ba Lan thiết lập quan hệ đối tác kinh tế và thương mại mạnh mẽ hơn nữa với người tiêu dùng và doanh nghiệp Việt Nam.
Về hợp tác giáo dục, mối quan hệ song phương đã mở rộng như thế nào trong lĩnh vực này, và đâu là vai trò của các đơn vị kết nối như Trường PTTH Việt Nam - Ba Lan?
Giáo dục từ lâu đã là xương sống trong mối quan hệ Ba Lan - Việt Nam, vừa là nền tảng cho hợp tác song phương, vừa là chất xúc tác để tăng cường mối quan hệ giữa nhân dân hai nước.
Một hiệp định liên chính phủ về hợp tác giáo dục được ký kết vào năm 2017 củng cố thêm quan hệ đối tác học thuật của chúng ta. Hiệp định này cho phép trao đổi qua lại hàng năm 20 sinh viên, được hỗ trợ toàn bộ học phí, chỗ ở và chi phí sinh hoạt ở mọi cấp độ học thuật, bao gồm các chương trình đại học, thạc sĩ và tiến sĩ. Hiện đang có những bước chuẩn bị để sớm tăng số lượng học bổng lên 50 suất mỗi năm.
Ngoài ra, Cơ quan trao đổi học thuật quốc gia Ba Lan (NAWA) cung cấp ngày càng nhiều học bổng cho nghiên cứu và cơ hội học hè cho sinh viên và nhà nghiên cứu Việt Nam, và những nỗ lực này đã nhận được hỗ trợ với sự hợp tác sôi nổi giữa các trường đại học ở cấp độ song phương.
Việc đưa tiếng Ba Lan trở lại Đại học Hà Nội vào năm 2018, sau 30 năm gián đoạn, đánh dấu sự đổi mới mang tính biểu tượng và thiết thực về sự tham gia của văn hóa và học thuật. Sáng kiến này, được NAWA hỗ trợ, không chỉ khôi phục mối quan hệ ngôn ngữ mà còn mở ra con đường mới cho các chuyên gia Việt Nam khi các doanh nghiệp Ba Lan mở rộng dấu ấn tại Việt Nam. Hiện tại, khóa học tiếng Ba Lan của NAWA vẫn được giảng dạy tại Đại học Hà Nội (HANU), không chỉ dành cho sinh viên HANU mà còn dành cho bất kỳ ai quan tâm đến việc học tiếng Ba Lan.
Hiện nay, vẫn còn nhiều dư địa để phát triển mối quan hệ này. Việt Nam có vai trò rất quan trọng đối với Ba Lan. Ở nhiều quốc gia trên toàn cầu, bao gồm cả châu Á, việc học tiếng Ba Lan đang phát triển mạnh mẽ, thu hút hàng chục sinh viên hàng năm sẵn sàng khám phá những bí mật của ngôn ngữ và văn hóa Ba Lan.
| |
Học sinh Trường THPT Việt Nam - Ba Lan đã có buổi trò chuyện, chia sẻ về chủ đề "Phụ nữ trong ngoại giao" cùng bà Joanna Skoczek - Trưởng Phái đoàn Đại sứ quán Cộng hòa Ba Lan tại Hà Nội |
Trường PTTH Việt Nam - Ba Lan tại Hà Nội là biểu tượng tự hào của tình hữu nghị trong lĩnh vực giáo dục và văn hóa của 2 nước. Ngoài tên gọi, ngôi trường còn thể hiện các giá trị hợp tác song phương và đóng vai trò là trung tâm cho những tâm hồn trẻ quan tâm đến nền văn hóa của cả hai quốc gia.
Trong những năm gần đây, trường được hỗ trợ từ một số dự án do Ba Lan tài trợ nhằm nâng cao cơ sở hạ tầng kỹ thuật số và chất lượng giáo dục. Hợp tác với ADAMED Pharma S.A., chủ sở hữu của nhà sản xuất dược phẩm Davipharm và là nhà đầu tư lớn nhất của Ba Lan tại Việt Nam, Đại sứ quán Ba Lan tại Hà Nội đã tạo điều kiện cho việc tài trợ màn hình kỹ thuật số, máy tính và tài liệu học tập cho trường.
Đáng chú ý, chương trình ADAMED SmartUP tạo cơ hội cho 100 học sinh tham gia hàng năm các khóa học tiếng Anh và hội thảo khoa học do các chuyên gia Ba Lan dẫn dắt, sau đó những học sinh xuất sắc nhất sẽ được ADAMED gửi đến Ba Lan tham dự hội trại khoa học.
Ba Lan tuyên bố sẵn sàng đẩy nhanh quá trình phê chuẩn Hiệp định bảo hộ đầu tư EU - Việt Nam (EVIPA). Thưa bà, việc này đang tiến triển đến đâu?
Để EVIPA có hiệu lực, cần phải có sự phê chuẩn của tất cả các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu. Hiện tại, 19 trong số 27 quốc gia đã phê chuẩn hiệp định. Ba Lan đã khởi xướng quá trình phê chuẩn EVIPA. Tôi chỉ có thể nhắc đến lời của Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk hồi tháng 1 năm nay: "Tôi có thể đảm bảo rằng Ba Lan sẽ không phải là quốc gia cuối cùng phê chuẩn EVIPA".
Liên minh châu Âu là một trong những nền kinh tế cởi mở và thân thiện với đầu tư nhất thế giới. Tôi tin rằng, một khi EVIPA có hiệu lực, nó sẽ mở đường cho sự hiện diện kinh tế mạnh mẽ của các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam và đẩy nhanh hơn nữa con đường chung của chúng ta hướng tới sự thịnh vượng và phát triển bền vững.