Trong 3 năm qua, phiên bản giao dịch chênh lệch lãi suất - vay ở một quốc gia có lãi suất thấp để tài trợ cho khoản đầu tư vào tài sản ở nơi khác mang lại lợi nhuận cao hơn - bằng đồng yên đã bùng nổ vì lãi suất cực thấp của Nhật Bản.
Tuy nhiên, đồng yên tăng mạnh khi được thúc đẩy bởi đợt tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) vào tuần trước đã buộc các quỹ đầu cơ và các nhà đầu tư khác phải nhanh chóng thanh lý các giao dịch chênh lệch lãi suất. Điều này đã góp phần gây ra sự hỗn loạn trên thị trường toàn cầu, bao gồm cả đợt bán tháo mạnh vào đầu tuần, khi các nhà đầu tư vội vã bán tháo tài sản mà họ đã mua bằng cách vay bằng đồng yên.
"Chúng ta không thể hủy bỏ giao dịch chênh lệch lãi suất lớn nhất mà thế giới từng chứng kiến mà không gây ra sự đổ vỡ", Kit Juckes, chiến lược gia tiền tệ tại Société Générale cho biết.
Theo một số ước tính, giao dịch chênh lệch lãi suất bằng đồng yên đã phát triển thành một trong những phép lặp lớn nhất từ trước đến nay, với việc huy động vốn giá rẻ bằng đồng yên đổ vào các tài sản khác, từ các loại tiền tệ của thị trường mới nổi như peso Mexico đến cổ phiếu công nghệ Mỹ.
 |
Diễn biến của đồng yên so với đô la Mỹ |
Các nhà phân tích cho biết quy mô của giao dịch này rất khó ước tính, do quy mô và việc sử dụng của mọi người, từ các quỹ đầu cơ, thông qua các văn phòng gia đình và vốn tư nhân, đến các công ty Nhật Bản.
Trong khi một phần của giao dịch liên quan đến các quỹ đầu cơ và các nhà đầu tư ngắn hạn khác tài trợ cho các khoản đầu cơ bằng cách vay yên, thì nó cũng bao gồm các hộ gia đình và công ty Nhật Bản thông thường sử dụng các quỹ trong nước để đầu tư ra nước ngoài.
James Malcolm, chiến lược gia toàn cầu tại UBS ước tính quy mô giao dịch chênh lệch lãi suất giữa cặp đô la Mỹ và yên tích lũy được xây dựng kể từ năm 2011 vào khoảng 500 tỷ USD, với khoảng một nửa trong số đó được mở rộng trong hai đến ba năm qua. Ông cho biết khoảng 200 tỷ USD trong số các vị thế đó đã bị thanh lý trong vài tuần qua.
Một quan chức cấp cao của Nhật Bản cho biết: "Đã có rất nhiều giao dịch chênh lệch lãi suất được sử dụng một cách phi lý trong những năm gần đây, vì vậy không thể tránh khỏi việc sẽ có một sự thanh lý rất lớn đối với giao dịch này vào một thời điểm nào đó".
Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), hoạt động vay đồng yên xuyên biên giới - không hẳn là tất cả đều là giao dịch chênh lệch lãi suất - đã tăng 742 tỷ USD kể từ cuối năm 2021. Theo các nhà phân tích của ING, các khoản vay xuyên biên giới có nguồn gốc từ Nhật Bản đã đạt 157.000 tỷ yên (1.000 tỷ USD) tính đến tháng 3/2024, tăng 21% so với năm 2021.
Tuy nhiên, động lực gần đây đã thay đổi hoàn toàn khi chính quyền Nhật Bản can thiệp để hỗ trợ đồng yên và sau đó là BOJ đã bất ngờ tăng lãi suất vào tuần trước.
Một số nhà phân tích nghi ngờ rằng phần lớn các khoản đầu cơ mà giao dịch chênh lệch lãi suất được sử dụng hiện đã bị thanh lý. Những người khác tin rằng có thể sẽ có nhiều đợt thanh lý hơn nữa khi hoạt động bán chuyển từ các quỹ đầu cơ sang các nhà đầu tư sử dụng tiền mặt.
"Thực tế về giao dịch chênh lệch lãi suất với đồng yên là không ai biết chính xác nó lớn đến mức nào hoặc hiện đã giải ngân được bao nhiêu. Nhưng chắc chắn có một cảm giác ở giai đoạn này rằng một số lệnh bán khống yên yếu nhất đã tài trợ cho các giao dịch đầu cơ đã bị xóa sổ", Benjamin Shatil, chiến lược gia tiền tệ tại JPMorgan cho biết.
Giao dịch chênh lệch lãi suất dựa trên đồng yên có lẽ hiện đã giảm từ mức cực đoan của nó, "nhưng vẫn còn một chặng đường dài phía trước".
Osamu Takashima, nhà phân tích tiền tệ tại Citi đã dự đoán rằng: "Việc điều chỉnh hiện tại chỉ là khởi đầu của hồi kết". Ông ước tính rằng, đồng yên có thể đạt mức 129 yên mỗi đô la vào năm 2026 trước khi đạt 116 yên vào năm kế tiếp. Hiện tại, đồng yên đang giao dịch ở mức 147 mỗi đô la.
