Trung Quốc là quốc gia đóng tàu lớn nhất thế giới trong nhiều năm, nhưng các xưởng đóng tàu của nước này đã ghi nhận các đơn đặt hàng mới giảm mạnh tới 68% trong nửa đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm trước xuống còn 26,3 triệu tấn DWT.
Hàn Quốc - quốc gia đóng tàu lớn thứ hai thế giới – cũng đã chứng kiến các đơn đặt hàng mới giảm 7% so với cùng kỳ năm trước xuống còn 14,2 triệu DWT, nhưng điều này có nghĩa là Hàn Quốc đã giành được lợi thế so với Trung Quốc khi xét về mặt tương đối.
Theo tính toán, Trung Quốc chiếm 56% đơn đặt hàng mới trên toàn cầu trong nửa đầu năm, giảm so với mức 75% của năm trước, trong khi thị phần của Hàn Quốc tăng từ 14% lên 30%.
Các nhà phân tích cho biết, thị phần đang thu hẹp của Trung Quốc là do lệnh hạn chế của Mỹ nhắm vào ngành đóng tàu của nước này, cũng như nhu cầu toàn cầu đang suy giảm.
“Sự suy giảm này phần lớn là do lo ngại của các hãng vận tải trên toàn thế giới về các biện pháp của Mỹ nhắm vào ngành đóng tàu của Trung Quốc và những nỗ lực thích ứng sau đó”, Han Ning, Tổng giám đốc chi nhánh Singapore của nền tảng đấu thầu tàu SHIPBID cho biết.
Đầu năm nay, Mỹ đã công bố một loạt các biện pháp nhắm vào các công ty đóng tàu của Trung Quốc, khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ phục hồi các xưởng đóng tàu của Mỹ và hạn chế sự thống trị của Trung Quốc trong ngành này.
Vào tháng 4, Mỹ tuyên bố sẽ áp dụng mức phí cao đối với bất kỳ tàu nào do Trung Quốc sở hữu, vận hành hoặc đóng vào cảng của Mỹ. Mỹ cũng áp dụng mức thuế cao đối với các thiết bị do Trung Quốc sản xuất được các xưởng đóng tàu sử dụng, chẳng hạn như cần cẩu từ tàu vào bờ.
Các biện pháp này đã gây ra phản ứng gay gắt trong ngành, nhưng chúng dường như đã tác động đến thị trường đóng tàu. Theo nhà phân tích Han, ngoài đóng tàu, các xưởng đóng tàu Trung Quốc cũng chứng kiến thị phần giảm trong lĩnh vực sửa chữa và bảo dưỡng tàu.
Thị phần của Trung Quốc trong lĩnh vực sửa chữa và bảo dưỡng tàu chở dầu thô (VLCC) rất lớn, trung bình khoảng 70% trong giai đoạn 2021-2024, nhưng đã giảm xuống còn khoảng 50% trong nửa đầu năm nay.
Tuy nhiên, theo Ralph Leszczynski, Giám đốc nghiên cứu của tập đoàn dịch vụ môi giới tàu biển và vận chuyển Banchero Costa, sự sụt giảm theo chu kỳ của nhu cầu toàn cầu cũng là động lực chính khiến thị phần của Trung Quốc giảm.
Trong giai đoạn nhu cầu cao (chẳng hạn như từ năm 2021 đến năm 2024), các đơn hàng mà các xưởng đóng tàu Hàn Quốc và Nhật Bản không thể xử lý thường tràn sang thị trường Trung Quốc với nguồn vốn linh hoạt hơn.
Tuy nhiên, số lượng đơn đặt hàng mới đã giảm đáng kể sau sự bùng nổ trong vài năm trước, nghĩa là hiệu ứng lan tỏa sẽ ít hơn vào năm 2025. Theo nhà phân tích Leszczynski, các hãng vận tải thường ưa thích tàu do các xưởng đóng tàu Hàn Quốc hoặc Nhật Bản sản xuất vì chúng dễ bán trên thị trường tàu cũ hơn.
"Các xưởng đóng tàu lớn và lâu đời của Trung Quốc không phải lo lắng nhiều… Nhưng tình hình này sẽ đáng lo ngại đối với các xưởng đóng tàu tư nhân nhỏ hơn với thành tích kém hơn", ông cho biết.
Theo Clarksons, các tàu do Trung Quốc đóng chiếm 23% tổng số đội tàu toàn cầu đang hoạt động.
Trong khi đó, nỗ lực phục hồi ngành đóng tàu của Mỹ được xem là một cơ hội cho Hàn Quốc. Với việc Mỹ gần như không có năng lực sản xuất trong nước, các công ty đóng tàu hàng đầu của Hàn Quốc hiện đang mở rộng tại Mỹ.
Hai công ty đóng tàu lớn của Hàn Quốc là Hyundai Heavy Industries và Hanwha Ocean đã tham gia đấu thầu các hợp đồng bảo dưỡng, sửa chữa và đại tu tàu của Hải quân Mỹ kể từ năm ngoái.
Vào tháng 4, Hyundai Heavy Industries đã ký một biên bản ghi nhớ để đẩy nhanh hợp tác và chia sẻ công nghệ với Huntington Ingalls Industries - công ty đóng tàu quân sự lớn nhất tại Mỹ.
Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung cũng đã cam kết biến Hàn Quốc thành "một cường quốc hàng hải dẫn đầu thế giới, vượt ra ngoài lĩnh vực đóng tàu".
