Sai chung
Kiểm toán Nhà nước vừa có Thông báo kết quả kiểm toán hoạt động xây dựng và quản lý, sử dụng vốn đầu tư Dự án Nâng cấp mạng lưới giao thông Tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng phía Bắc thứ hai - nâng cấp Quốc lộ 217, tỉnh Thanh Hóa giai đoạn I (Quốc lộ 217) và Dự án Phát triển kết cấu hạ tầng giao thông Đồng bằng sông Cửu Long - Hợp phần A (Dự án WB5 - Hợp phần A).
Đây là hai dự án do Ban Quản lý dự án Thăng Long (PMU Thăng Long - Bộ Giao thông - Vận tải) làm đại diện chủ đầu tư, trong đó Dự án WB5 - Hợp phần A có tổng mức đầu tư 122,9 triệu USD để nâng cấp các quốc lộ 53, 54; 91;
Dự án Quốc lộ 217 có tổng mức đầu tư 97,4 triệu USD (vốn vay ADB là 75 triệu USD) để nâng cấp Quốc lộ 217 đoạn Km104 + 475 đến Km195 + 600 (nối Quốc lộ 15 đến cửa khẩu Na Mèo).
Cho đến thời điểm Kiểm toán Nhà nước vào cuộc (tháng 10/2017), cả 2 dự án đã cơ bản hoàn thành và đang tiến hành các thủ tục quyết toán. Điều đáng nói là, dù được triển khai ở những địa bàn khác nhau, nguồn vốn vay khác nhau, nhưng cả hai dự án lại có chung khá nhiều hạn chế, vấp váp.
Cụ thể, sai sót đầu tiên được Kiểm toán Nhà nước ghi nhận tại 2 dự án liên quan các khâu khảo sát, lập, thẩm định, phê duyệt dự toán. Trong Thông báo kết luận số 13, Kiểm toán Nhà nước không nêu cụ thể sai sót xuất hiện ở khâu nào, nhưng tại Dự án WB5, sai sót bị phát hiện, kiến nghị giảm trừ lên tới 61 tỷ đồng; con số này tại Dự án Quốc lộ 217 là 43,8 tỷ đồng.
Hạn chế chung thứ hai tại 2 dự án là thời gian thực hiện công tác đấu thầu, thương thảo hợp đồng đều có độ trễ đáng kể so với kế hoạch do Bộ GTVT phê duyệt.
Cụ thể, thời gian lựa chọn nhà thầu tại Dự án Quốc lộ 217 được ấn định là phải hoàn thành trong quý I/2013, nhưng trên thực tế, việc đấu thầu gói thầu số 9 - gói thầu xây lắp chính bị kéo đến giữa tháng 5/2013.
Điều đáng nói là, tại Dự án WB5, PMU Thăng Long còn không thực hiện đăng tải thông tin về kế hoạch đấu thầu theo quy định; thời gian đánh giá hồ sơ dự thầu còn chậm so với quy định.
Tình trạng chậm trễ dắt dây sang cả công tác quản lý tiến độ các gói thầu ở cả 2 dự án. Tại Dự án Quốc lộ 217 tiến độ chậm 5 tháng so với kế hoạch được phê duyệt; Dự án WB5 thậm chí bị chậm tới 2 năm 1 tháng.
Tuy nhiên, so với tiến độ chung của cả Dự án WB5, bao gồm cả hợp phần nâng cấp 2 tuyến hành lang đường thủy do PMU đường thủy quản lý, hợp phần A thậm chí còn về đích trước hơn 2 năm.
Thanh toán vượt khối lượng thi công
Mặc dù được đánh giá là đơn vị quản lý dự án chuyên nghiệp của Bộ GTVT, nhưng PMU1 (tiền thân của PMU Thăng Long) lại để xảy ra những sai sót khó hiểu trong quá trình điều hành Gói thầu xây lắp NH53 - 2 (thuộc Dự án WB5 - Hợp phần A).
Kiến nghị xử lý tài chính
Dự án Quốc lộ 217: 39.672 tỷ đồng, gồm thu hồi nộp ngân sách 756 triệu đồng; giảm thanh toán 309 triệu đồng; xử lý khác 38,6 tỷ đồng.
Dự án WB5: 61,4 tỷ đồng, gồm thu hồi nộp ngân sách 2,97 tỷ đồng; xử lý khác 58,4 tỷ đồng
Theo ghi nhận của Kiểm toán Nhà nước, tại gói thầu này, đơn vị quản lý dự án đã giải ngân thanh toán vượt giá trị thực hiện hơn 658 triệu đồng. Cho đến thời điểm Kiểm toán Nhà nước ra Kết luận, đại diện chủ đầu tư vẫn chưa thu hồi được số tiến thanh toán bị sai nói trên.
Với sơ suất này, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Bộ GTVT kiểm điểm, rút kinh nghiệm đối với tập thể, cá nhân liên quan trong việc thanh toán chưa đúng thực tế tại Gói thầu NH53, đồng thời khẩn trương thu hồi khoản tiền này để nộp vào ngân sách nhà nước
Liên quan đến công tác quản lý chất lượng, Kiểm toán Nhà nước cho biết, qua kiểm tra hiện trường, Dự án Quốc lộ 217 còn nhiều vị trí bị sạt lở ta - luy âm gây lún nứt vai đường chủ yếu do ảnh hưởng mưa lũ; một số điểm bị hư hỏng rãnh dọc.
Điều đáng nói là, qua công tác kiểm định chất lượng của đơn vị tư vấn độc lập, chất lượng nền, mặt đường tại Quốc lộ 217 có một số chỉ tiêu không đảm bảo yêu cầu.
Hiện tổng kinh phí để khắc phục hậu quả mưa lũ, kiên cố hóa để đảm bảo giao thông thông suốt trên Quốc lộ 217 ước lên tới gần 8 triệu USD.
Để có vốn cho hạng mục bổ sung này, Bộ GTVT đang phải kiến nghị Thủ tướng Chính phủ không đầu tư xây dựng 5 km tuyến tránh qua Thành Nhà Hồ vốn từng dự kiến lấy từ phần vốn dư của Dự án.
“Đối với các vị trí sụt trượt, lún nứt mặt đường Quốc lộ 217, PMU Thăng Long khẩn trương kết hợp với các đơn vị liên quan, xác định rõ nguyên nhân để sớm xử lý dứt điểm để đảm bảo ATGT”, Phó tổng kiểm toán Nhà nước Nguyễn Quang Thành nêu rõ trong Thông báo số 13.