Khởi đầu thấp trong quý I/2023
Dữ liệu do Tổng cục Thống kê (GSO) công bố vào Thứ Tư (29/3) cho thấy, tốc độ tăng trưởng GDP thực tế của Việt Nam trong quý I/2023 đã giảm xuống còn 3,32% so với cùng kỳ, từ mức 5,92% trong quý IV/2022 và mức tăng 13,71% trong quý III/2022. Kết quả này thua xa mức dự báo chung là 4,80% và mức dự báo của UOB là 6,45%, đồng thời là mức tăng trưởng thấp nhất kể từ mức giảm -6% trong quý III/2021 khi nền kinh tế rơi vào tình trạng đình trệ do đại dịch COVID-19.
Xét về mức độ tăng trưởng theo ngành, lĩnh vực sản xuất vốn chiếm khoảng 23% tỷ trọng nền kinh tế, giảm 0,4%, quý tăng trưởng âm đầu tiên kể từ quý III/2020, một xu hướng giảm rõ rệt so với mức tăng 3% trong quý IV/2022 và mức tăng 7,7% trong cùng quý III/2022. Trong khi đó, lĩnh vực dịch vụ (chiếm 45% tỷ trọng nền kinh tế) phần nào bù đắp cho sự sụt giảm khi đạt mức tăng 6,8% trong quý I/2023, so với mức tăng 8,1% trong quý IV/2022 và cao hơn mức tăng 4,6% trong quý I/2022.
Theo UOB, nguyên nhân chính khiến lĩnh vực sản xuất hoạt động kém hiệu quả chủ yếu đến từ nhu cầu bên ngoài sụt giảm, vốn đã được dự báo trước. Xuất khẩu trong quý I/2023 giảm 11,9% so với cùng kỳ xuống còn 79,2 tỷ USD, so với mức tăng 12,9% của cùng kỳ năm ngoái, trong khi nhập khẩu giảm 14,7%, dẫn đến thặng dư thương mại 4,1 tỷ USD, là quý thứ ba liên tiếp thặng dư.
Báo cáo cho biết, nhu cầu trên toàn cầu cho thấy sự suy giảm rõ rệt do việc thắt chặt chính sách tiền tệ diễn ra toàn cầu, phản ánh rõ nét thông qua việc xuất khẩu sang Hoa Kỳ trong quý I/2023 chỉ đạt tổng cộng 20,6 tỷ USD, giảm 23,4% so với cùng kỳ. Đáng chú ý, theo Tổng cục Thống kê, điện thoại thông minh và hàng may mặc, một trong những mặt hàng xuất khẩu nhiều nhất của Việt Nam, đã giảm lần lượt ở mức 15% và 17,4% so với cùng kỳ xuống 13 tỷ USD và 7,2 tỷ USD.
Chúng tôi dự đoán rằng NHNN sẽ cắt giảm lãi suất tái cấp vốn 100 điểm cơ bản đâu đó trong quý II/2023 xuống còn 5,00%.
Thực tế cho thấy, lạm phát đang cho thấy dấu hiệu hạ nhiệt, khi chỉ số giá tiêu dùng của Việt Nam tăng 4,18% so với cùng kỳ trong quý I/2023 và thấp hơn mục tiêu của Chính phủ là 4,5%. Lạm phát tăng do chi phí thực phẩm, nhà ở và giáo dục cao hơn. Trong tháng 3, chỉ số giá tiêu dùng tăng 3,35% so với cùng kỳ nhưng giảm 0,23% so với tháng trước, cho thấy lạm phát đang có xu hướng chậm lại. Chi phí giáo dục đại học trong quý tăng vọt 10,13% so với cùng kỳ và tiếp tục làm tăng chi phí sinh hoạt và đóng góp nhiều nhất vào lạm phát của năm, tiếp theo là giá nhà ở và vật liệu xây dựng...
Mặc dù giá nhiên liệu giảm xuống mức 11,09%, nhưng lạm phát cơ bản (không bao gồm giá lương thực, năng lượng và các dịch vụ công khác) đã tăng lên mức 5,01% so với cùng kỳ trong quý I/2023 từ 4,76% trong quý IV/2022 và 3,17% trong quý III/2022. Xu hướng này có thể khiến ngân hàng trung ương lo ngại khi lạm phát cơ bản trong tháng 3 tăng 4,88% so với cùng kỳ, và là tháng thứ 6 liên tiếp lạm phát dao động trên mức 4,5%.
Hạ dự báo tăng trưởng GDP năm 2023 xuống 6,0%
Báo cáo của UOB nhận định, kết quả GDP trong quý I của Việt Nam thấp hơn nhiều so với dự kiến, phần lớn là do nhu cầu sụt giảm trên toàn cầu. Nhu cầu trong nước vẫn duy trì đà tăng thể hiện qua hoạt động dịch vụ tăng trưởng ở mức khá.
Tuy nhiên, sự phục hồi mạnh mẽ vào năm 2022 khó có thể bền vững và đà tăng trưởng về tổng thể nhiều khả năng sẽ tiếp tục suy giảm hơn nữa trong năm 2023, với việc quý I/2023 khởi đầu ở mức thấp có thể sẽ kìm hãm kết quả tăng trưởng của cả năm. Do đó, ngân hàng này hạ dự báo tăng trưởng GDP cả năm 2023 của Việt Nam xuống mức 6,0% so với dự báo trước đó là 6,6% và so với mục tiêu 6,5% của Chính phủ.
"Dự báo sửa đổi giả định GDP trong quý II phục hồi lên mức 5,9% so với cùng kỳ năm ngoái và tốc độ tăng trưởng trung bình là 7,4% so với cùng kỳ trong nửa sau của năm 2023 nhờ nhu cầu toàn cầu phục hồi và sự đẩy mạnh các hoạt động dịch vụ trong nước", các chuyên gia UOB nêu quan điểm.
Liên quan đến chính sách tiền tệ, theo UOB, trở lại cuối năm 2022 trong khoảng thời gian từ tháng 9 đến tháng 11, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã phải điều chỉnh một loạt chính sách điều hành trước các quyết định tăng lãi suất rất mạnh của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), sự lên giá của đồng USD và áp lực lạm phát. NHNN sau đó tăng lãi suất cơ bản thêm 100 điểm cơ bản vào ngày 22/9, sau đó là một đợt tăng 100 điểm cơ bản nữa vào 24/10. Giữa lúc đó, vào ngày 17/10, NHNN đã công bố mở rộng biên độ giao dịch USD/VND từ +/-3% lên +/-5%, để cho phép VND linh hoạt hơn trong bối cảnh đồng USD mạnh lên.
Đến ngày 16/3/2023, NHNN bất ngờ hạ lãi suất tái chiết khấu ở mức 100 điểm cơ bản xuống 3,5% (từ 4,5%) trong nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh bất ổn toàn cầu khi ngành ngân hàng ở Hoa Kỳ và châu Âu lún sâu trong cuộc khủng hoảng niềm tin. NHNN cũng giảm 100 điểm cơ bản lãi suất cho vay qua đêm trên thị trường liên ngân hàng xuống 6% và giảm trần lãi suất cho vay đối với các khoản vay ngắn hạn trong một số lĩnh vực từ 5,5% xuống 5%.
"Nhưng phần quan trọng nhất trong động thái chính sách mới là việc NHNN giữ nguyên lãi suất tái cấp vốn ở mức 6%. Điều này cho thấy lập trường chính sách vẫn không thay đổi mặc dù có cắt giảm các loại lãi suất khác", UOB đánh giá.
Theo Báo cáo, dựa trên kết quả tăng trưởng mới nhất và NHNN cân bằng giữa việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đảm bảo bình ổn giá, UOB cho rằng, nhiều khả năng NHNN sẽ thiên về chính sách nới lỏng hơn trong giai đoạn sắp tới. Việc Fed sẵn sàng kết thúc chu kỳ tăng lãi suất ngay sau tháng 5/2023 và tỷ lệ lạm phát trong nước đang cho thấy một số dấu hiệu đảo chiều.
"Chúng tôi dự đoán rằng NHNN sẽ cắt giảm lãi suất tái cấp vốn 100 điểm cơ bản đâu đó trong quý II/2023 xuống còn 5,00%. Hiện tại, chúng tôi nghĩ đây có thể là động thái một lần kèm nhiều đợt cắt giảm lãi suất hơn có thể được thực hiện nếu áp lực lạm phát trong nước giảm bớt, mặc dù điều này rất không chắc chắn ở thời điểm hiện tại", các chuyên gia UOB nhận định.