Nhu cầu 30 tỷ USD
Triển khai chiến lược phát triển xanh, ý kiến từ các bộ, ngành cho thấy, nhu cầu vốn cho đầu tư xanh, phát triển bền vững ngày một tăng. Tuy nhiên, việc tìm kiếm, huy động các nguồn vốn đang gặp nhiều khó khăn, thách thức.
“Đầu tư cho tăng trưởng xanh đòi hỏi nguồn tài chính lớn, khoảng 30 tỷ USD, trong đó chính sách hướng đến 70% nguồn vốn này đến từ khu vực tư nhân, còn lại là khu vực nhà nước trong bối cảnh đầu tư công ngày càng hạn hẹp.
Trong giai đoạn 2016 - 2020, chỉ tính riêng 7 tỉnh khu vực miền Trung như Hà Tĩnh, Ninh Thuận, Bình Thuận… đã cần nguồn vốn tới 184.361 tỷ đồng để đầu tư cho tăng trưởng xanh.
Thế nhưng, hiện thiếu các chính sách thu hút đầu tư đủ hấp dẫn để huy động các nguồn lực tài chính cho tăng trưởng xanh”, ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó vụ trưởng Vụ Khoa học, giáo dục, tài nguyên và môi trưởng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết tại Hội thảo: Thị trường vốn hỗ trợ cho tăng trưởng xanh, do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) phối hợp với Đại sứ quán Luxembourg tại Việt Nam tổ chức ngày 19/12/2018.
Để có nguồn vốn cho tăng trưởng xanh, ông Trương Đức Trí, Phó cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, không riêng một cơ quan nào có thể đảm đương được, mà phải có sự phối hợp, phân vai của Bộ Tài chính, UBCK, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên và Môi trường…
Nhà nước cần có cơ chế ưu đãi về thuế, phí để thúc đẩy doanh nghiệp huy động vốn cho mục tiêu đổi mới công nghệ, áp dụng phương thức sản xuất - kinh doanh thân thiện với môi trường. Nếu không có cơ chế giúp doanh nghiệp nhận diện được lợi ích của phát triển xanh, phát triển bền vững, thì các chính sách sẽ khó có tính khả thi.
Trông chờ TTCK
TTCK đang được các chuyên gia cũng như nhà quản lý kỳ vọng sẽ góp phần giải cơn “khát” vốn cho tăng trưởng xanh.
Theo ông Nguyễn Tuấn Anh, cần thúc đẩy phát triển TTCK xanh, từ đó tạo ra hiệu ứng tác động đến khu vực tư nhân cả trên vai trò vừa bỏ vốn đầu tư vào các dự án xanh, phát triển bền vững, vừa sử dụng nguồn vốn này cho mục tiêu phát triển xanh.
Việt Nam đã có những bước đi tích cực ban đầu trong thúc đẩy TTCK huy động vốn cho phát triển xanh. Điều này không chỉ thể hiện qua các quy định về huy động vốn cho phát triển xanh, mà còn đã được cụ thể hóa bằng các sản phẩm đầu tư để thu hút nhà đầu tư rót vốn vào phát triển xanh.
Điển hình là Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE) đã ra mắt Chỉ số phát triển bền vững (VNSI). Điều này bước đầu tạo chuẩn mực về phát triển bền vững cho các doanh nghiệp niêm yết trên TTCK.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính, UBCK cũng như các bên liên quan cần có những giải pháp mang tính cụ thể hơn để thúc đẩy phát triển thị trường vốn xanh, nhằm huy động các nguồn vốn trong và ngoài nước cho phát triển bền vững, tăng trưởng xanh.
Nhìn nhận việc huy động vốn qua TTCK cho mục tiêu phát triển xanh gặp nhiều thách thức, ông Phạm Xuân Hòe, Phó viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước kiến nghị, cần có cơ chế ưu đãi về phí, thuế trong quá trình triển khai các dự án phát triển xanh, qua đó giúp nhà đầu tư nhìn thấy lợi ích, từ đó quyết định bỏ vốn vào đầu tư.
Quy định khung về trái phiếu xanh đã có, điều quan trọng là Bộ Tài chính cần sớm có văn bản hướng dẫn chi tiết để triển khai trên thực tế.
Cùng với đó, thúc đẩy công ty định mức tín nhiệm nội địa ra đời và hoạt động, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp phát hành chứng khoán xanh. Nếu doanh nghiệp phải thuê công ty định mức tín nhiệm nước ngoài thì chi phí cao sẽ khiến họ e ngại phát hành.
Giải đáp đề xuất của các chuyên gia về việc cần có giải pháp nâng cao vai trò của TTCK với tư cách là kênh huy động vốn, nhất là nguồn vốn trung và dài hạn cho tăng trưởng xanh, ông Phạm Hồng Sơn, Phó chủ tịch UBCK cho biết, từ năm 2012 đến nay, UBCK cùng với HOSE, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam đã nỗ lực xây dựng, hoàn thiện khung chính sách tài chính nhằm phát triển thị trường vốn xanh và các sản phẩm tài chính xanh.
UBCK đã xây dựng Kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh giai đoạn 2019 - 2020 nhằm xây dựng khung chính sách, phát triển sản phẩm xanh và xây dựng chương trình đào tạo để nâng cao năng lực cho các cán bộ của cơ quan quản lý và thành viên thị trường.
“UBCK đang tập trung phát triển sản phẩm xanh, đa dạng hóa các sản phẩm trên TTCK, bảo đảm cho nhà đầu tư nước ngoài có thêm nhiều cơ hội đầu tư. Tập trung xây dựng hướng dẫn để triển khai tiêu chuẩn về trái phiếu xanh của ASEAN ở Việt Nam.
Trên thực tế, trên thị trường vốn quốc tế có những quỹ chuyên đầu tư vào phát triển xanh, phát triển bền vững. Do đó, để đón bắt xu hướng đầu tư này, các cơ quản lý cần phối hợp chặt chẽ, hiệu quả trong triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm huy động vốn cho tăng trưởng xanh”, ông Sơn nói.
Tăng tính thương mại cho Chỉ số phát triển bền vững
Sau hơn 1 năm đưa vào vận hành, tin mừng là trong năm 2019, Chỉ số phát triển bền vững (VNSI) sẽ được một quỹ đầu tư mua bản quyền để phát triển quỹ ETF và các sản phẩm đầu tư khác.
Bà Trần Anh Đào, Phó tổng giám đốc Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE).
HOSE đang nỗ lực cải tiến VNSI theo hướng có thêm nhiều đại diện là các công ty niêm yết tham gia chỉ số. Các doanh nghiệp mới tham gia chỉ số này phải thể hiện được thực chất phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu của cộng đồng nhà đầu tư quốc tế.
Mặt khác, thông qua đánh giá điểm phát triển bền vững của các doanh nghiệp, HOSE kỳ vọng sẽ xây dựng được kho dữ liệu về phát triển bền vững, từ đó có thể xây dựng được nhiều hơn các chỉ số phát triển bền vững theo nhu cầu của các nhà đầu tư.
Điều này nhằm gia tăng tính thương mại cho các chỉ số, thu hút nhiều hơn sự quan tâm của nhà đầu tư.
Ngoài ra, HOSE đang phối hợp với các bên liên quan phát triển trái phiếu xanh, đặc biệt là trái phiếu doanh nghiệp. Trên thị trường, lượng trái phiếu doanh nghiệp ngày một tăng, đang trở thành kênh đầu tư hấp dẫn nhà đầu tư tổ chức. Hy vọng, khi có chính sách và tiêu chí về trái phiếu doanh nghiệp xanh sẽ góp phần thu hút nhiều hơn các dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, đặc biệt là nguồn vốn từ châu Âu và Mỹ.
Cần Phát triển đa dạng các sản phẩm chứng khoán xanh
Thời gian qua, nhiều hoạt động đã được UBCK cũng như các thành viên thị trường tiến hành nhằm gia tăng sự đóng góp của TTCK vào tăng trưởng xanh của cả nền kinh tế lẫn doanh nghiệp và đạt được một số kết quả tích cực.
Ông Vũ Chí Dũng, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK
Chẳng hạn, giải thưởng Báo cáo phát triển bền vững được đưa ra trong Cuộc bình chọn Báo cáo thường niên đã được tiến hành hiệu quả, trong đó, năm 2018 có sự đổi mới, dựa trên chuẩn GRI mới nhất.
Thực hiện đấu thầu trái phiếu Chính phủ đầu tư cho các dự án xanh. HNX phối hợp với GIZ trợ giúp kỹ thuật cho các địa phương như TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu phát hành thí điểm trái phiếu chính quyền địa phương xanh. HOSE công bố chỉ số phát triển bền vững VNSI trong năm 2017…
Để thúc đẩy xu hướng này, thời gian tới, UBCK sẽ tập trung tạo điều kiện cho phát hành trái phiếu xanh, các trái phiếu xanh của doanh nghiệp xanh, phát hành cho các dự án xanh hoặc các sản phẩm xanh.
Bộ chỉ số xanh, các chứng chỉ đầu tư xanh do các quỹ đầu tư phát hành cho các dự án, chương trình và lĩnh vực xanh. Xa hơn là nghiên cứu triển khai hợp đồng tương lai dựa trên các chỉ số xanh, chứng khoán xanh.
Tiếp tục tiến hành đào tạo, nâng cao nhận thức về đầu tư có trách nhiệm với môi trường và xã hội cho các doanh nghiệp niêm yết, các công ty chứng khoán. Đẩy mạnh đào tạo, xây dựng các quy định pháp lý về quản trị công ty áp dụng bắt buộc với các công ty niêm yết.
