Vị trí chiến lược, kết hợp với nguồn lực công nghiệp của Bình Dương và hạ tầng cảng biển của Bà Rịa - Vũng Tàu, cho phép TP.HCM đóng vai trò cửa ngõ kết nối Việt Nam với thị trường ASEAN và chuỗi cung ứng toàn cầu. Ảnh: Lê Toàn
Những cơ hội đầu tư mới nổi
Việc tái cơ cấu ranh giới hành chính của Việt Nam mở ra nhiều hướng đi mới cho dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).
Thứ nhất, sự xuất hiện của các khu kinh tế lớn và đa dạng hơn cho phép triển khai các chiến lược phát triển tích hợp, trải dài từ nông nghiệp, sản xuất, logistics, du lịch cho đến dịch vụ. Các tỉnh như Đồng Nai, nay thuộc vùng kinh tế phía Nam rộng lớn hơn, đang đẩy mạnh mở rộng hạ tầng khu công nghiệp, tập trung thu hút doanh nghiệp sản xuất công nghệ cao và chế biến nông sản.
Thứ hai, kết nối giao thông - logistics được cải thiện trên các vùng hợp nhất hứa hẹn sẽ giảm thiểu chi phí và rủi ro vận hành. Các tỉnh ven biển như Khánh Hòa đang ưu tiên mở rộng cảng biển và xây dựng cao tốc, hỗ trợ vận tải biển và vận tải nội địa. Sự phát triển này giúp nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận dễ dàng hơn với các thị trường khu vực và toàn cầu.
Thứ ba, du lịch sinh thái và phát triển bền vững đang nổi lên như những lĩnh vực đầu tư tiềm năng, đặc biệt ở các tỉnh có sự đa dạng về địa lý. Việc sáp nhập Quảng Ngãi và Kon Tum minh chứng cho nỗ lực hình thành các tuyến du lịch khai thác cả hệ sinh thái núi và biển. Cơ hội đang mở rộng trong các lĩnh vực khách sạn, năng lượng tái tạo và các dự án bảo tồn môi trường.
Thứ tư, số hóa và đổi mới sáng tạo đang được chú trọng tại các vùng hợp nhất như Bắc Ninh và Bắc Giang, vốn được quy hoạch thành các trung tâm phát triển công nghệ. Sự hiện diện của các tập đoàn đa quốc gia, như Samsung và Foxconn đã nâng cao vị thế khu vực này như một trung tâm sản xuất điện tử, đồng thời tạo ra hiệu ứng lan tỏa cho ngành công nghiệp phụ trợ và các doanh nghiệp khởi nghiệp.
Lợi ích chiến lược cho nhà đầu tư nước ngoài
Cải cách hành chính mang lại nhiều lợi thế chiến lược cho các nhà đầu tư nước ngoài. Các tỉnh được sáp nhập có mật độ dân số cao hơn và sức mua lớn hơn, giúp doanh nghiệp mở rộng mạng lưới phân phối, gia tăng sản lượng tiêu thụ và đạt được hiệu quả kinh tế nhờ quy mô. Các lĩnh vực bán lẻ, hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) và fintech đặc biệt có lợi thế để khai thác sự thay đổi về nhân khẩu học này.
Bên cạnh đó, việc áp dụng mô hình quản trị hai cấp giúp làm rõ ràng hơn các quy định và đẩy nhanh thủ tục hành chính. Các quy trình cấp phép, phê duyệt và tuân thủ sẽ trở nên thống nhất và hiệu quả hơn, qua đó giảm chi phí giao dịch và giảm thiểu các rào cản. Chính quyền tỉnh hợp nhất có thể triển khai chiến lược đầu tư thống nhất cùng khuôn khổ chính sách đồng bộ, từ đó nâng cao tính minh bạch và khả năng dự đoán.
Hội nhập chuỗi cung ứng là một lợi thế quan trọng khác. Hạ tầng giao thông được nâng cấp và sự phối hợp liên tỉnh nhiều khả năng sẽ rút ngắn thời gian giao hàng và giảm chi phí vận tải. Các địa phương như Hải Phòng và Cần Thơ đang nổi lên thành trung tâm logistics chiến lược, giúp doanh nghiệp nước ngoài dễ dàng tiếp cận cả nhà cung ứng thượng nguồn và thị trường hạ nguồn trong toàn khu vực Đông Nam Á.
Ngoài ra, việc sáp nhập còn tạo điều kiện triển khai các gói ưu đãi đầu tư đồng bộ. Các đơn vị hành chính quy mô lớn có khả năng cung cấp ưu đãi thuế, hỗ trợ tiếp cận đất đai và cơ hội hợp tác công - tư theo ngành nghề cụ thể. Sự thống nhất này đặc biệt hấp dẫn đối với các tập đoàn đa quốc gia đang tìm kiếm sự ổn định lâu dài và sự phù hợp với mục tiêu phát triển quốc gia.
Vị thế khu vực của TP.HCM
Trường hợp TP.HCM là minh chứng rõ nét cho tác động mang tính chuyển đổi của sáp nhập hành chính đối với tiềm năng phát triển đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Là hạt nhân của khu vực phía Nam, TP.HCM đang phát triển từ một trung tâm kinh tế trong nước thành đầu mối khu vực về thương mại, tài chính và đổi mới sáng tạo. Vị trí chiến lược, kết hợp với nguồn lực công nghiệp của Bình Dương và hạ tầng cảng biển của Bà Rịa - Vũng Tàu, cho phép TP.HCM đóng vai trò cửa ngõ kết nối Việt Nam với thị trường ASEAN và chuỗi cung ứng toàn cầu.
Các sáng kiến quy hoạch đô thị thể hiện rõ vai trò mở rộng này. Dự án phát triển trung tâm tài chính Thủ Thiêm, được thiết kế để thu hút dòng vốn quốc tế, cùng việc xây dựng các hành lang logistics thông minh liên kết khu công nghiệp, cảng biển và sân bay, nhằm đưa TP.HCM trở thành điểm đến quốc tế về kinh doanh và đầu tư.
GRDP của thành phố hiện đã ngang tầm với nhiều trung tâm đô thị lớn trong ASEAN, và tốc độ tăng trưởng dự kiến theo cấu trúc hành chính mới càng nhấn mạnh tiềm năng thu hút vốn FDI chất lượng cao trên nhiều lĩnh vực.
Khuyến nghị chính sách nhằm tối đa hóa lợi ích đầu tư
Việc hợp nhất ba đô thị trọng điểm gồm TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu không chỉ hứa hẹn hình thành một siêu đô thị, mà còn mở ra không gian đầu tư mới, với tầm nhìn mới đầy triển vọng cho toàn vùng.
Để đảm bảo rằng, cải cách hành chính của Việt Nam thực sự chuyển hóa thành dòng vốn đầu tư bền vững, cần lưu ý một số biện pháp chính sách sau:
Thứ nhất, cần ưu tiên hài hòa hóa khung pháp lý giữa các tỉnh sáp nhập. Sự khác biệt trong thủ tục đăng ký kinh doanh, chính sách thuế và yêu cầu tuân thủ pháp luật cần được điều chỉnh để tạo ra một môi trường thống nhất, thân thiện với nhà đầu tư. Việc thiết lập cổng thông tin số quốc gia tập trung dịch vụ hành chính sẽ giúp tăng tính minh bạch, giảm trùng lặp và đơn giản hóa tương tác giữa nhà đầu tư với cơ quan quản lý.
Thứ hai, nên thiết kế các gói ưu đãi đầu tư theo từng ngành, dựa trên lợi thế so sánh của từng vùng. Ví dụ, các trung tâm công nghệ như Bắc Ninh - Bắc Giang có thể thu hút hoạt động R&D thông qua quỹ đổi mới sáng tạo và cơ chế bảo hộ sở hữu trí tuệ; trong khi các trung tâm logistics ven biển như Hải Phòng - Hải Dương có thể tập trung vào ưu đãi thuế liên quan đến cảng và linh hoạt sử dụng đất.
Thứ ba, đầu tư hạ tầng phải gắn với ưu tiên phát triển công nghiệp. Việc nâng cấp đường cao tốc, mở rộng công suất cảng biển và tích hợp hệ thống logistics đa phương thức sẽ nâng cao sức cạnh tranh vùng và củng cố niềm tin của nhà đầu tư. Khung phát triển thành phố thông minh có thể được áp dụng nhằm tối ưu hóa nguồn lực, cải thiện chất lượng sống đô thị, từ đó thu hút nhân tài quốc tế và đội ngũ quản lý chất lượng cao.
Thứ tư, cần cung cấp hỗ trợ pháp lý và tuân thủ cho nhà đầu tư trong giai đoạn chuyển tiếp. Việc ban hành hướng dẫn rõ ràng về tác động của sáp nhập đến giấy phép hiện có, hợp đồng lao động và nghĩa vụ thuế sẽ giảm thiểu sự bất định và duy trì lòng tin của nhà đầu tư. Việc thành lập bộ phận hỗ trợ đầu tư nước ngoài tại các tỉnh hợp nhất sẽ đóng vai trò quan trọng trong quá trình thích ứng.
Thứ năm, cần thúc đẩy hợp tác chính quyền. Các cuộc đối thoại định kỳ giữa chính quyền địa phương, nhà đầu tư nước ngoài và các bên liên quan trong xã hội sẽ giúp đảm bảo kế hoạch phát triển phản ánh lợi ích chung, đồng thời triển khai theo hướng bao trùm. Cơ chế phản hồi, giải quyết tranh chấp và giám sát hiệu quả cần được thể chế hóa để tăng cường trách nhiệm giải trình và sự linh hoạt.
Việc sáp nhập các tỉnh, thành phố đặt nền móng cho những nền kinh tế vùng tích hợp, hiệu quả và năng động hơn, đủ sức thu hút dòng vốn FDI bền vững. Tuy nhiên, thành công của quá trình chuyển đổi này sẽ phụ thuộc vào chất lượng và tính đồng bộ của các chính sách đi kèm. Hài hòa pháp lý, ưu đãi có trọng tâm, nâng cấp hạ tầng, rõ ràng pháp lý và sự tham gia của các bên liên quan cần được triển khai một cách khẩn trương và chính xác.
