Cử tri muốn TP.HCM kiến nghị Trung ương cho hình thành Khu thương mại tự do gắn với cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ
UBND TP.HCM vừa có văn bản gửi Hội đồng nhân dân Thành phố về đề nghị của cử tri cho rằng TP.HCM cần kiến nghị Trung ương cho phép thành lập Khu thương mại tự do gắn với cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ
Theo UBND Thành phố, Khu thương mại tự do là một mô hình còn khá mới ở Việt Nam. Theo kinh nghiệm quốc tế, Khu thương mại tự do là khu vực kinh tế đặc biệt được thành lập bởi hai hoặc nhiều quốc gia và khi hình thành cần có các chính sách miễn giảm thuế, ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, tiếp cận thị trường, tự do lưu thông hàng hoá giữa các quốc gia thành viên và các chính sách khác. Đặc biệt, kinh nghiệm quốc tế cho thấy yếu tố cạnh tranh là một thách thức lớn cho các Khu thương mại tự do.
Theo quy định hiện hành, pháp luật Việt Nam có đề cập đến Khu thương mại tự do tại Quyết định số 100/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ về việc ban hành Quy chế hoạt động của khu phi thuế quan trong khu kinh tế, khu kinh tế cửa khẩu; Nghị định số 35/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế; Nghị quyết số 136/2024/QH15 của Quốc hội về tổ chức mô hình chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.Đà Nẵng...
Theo đó, khu phi thuế quan thuộc khu kinh tế, khu kinh tế cửa khẩu và bao gồm các khu chức năng, trong đó có Khu thương mại tự do. Đây là khu chức năng, có ranh giới địa lý xác định, được thành lập để thực hiện thí điểm các cơ chế, chính sách nhằm mục tiêu thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, du lịch và dịch vụ chất lượng cao.
Hiện nay, chỉ có Đà Nẵng đề xuất thí điểm thành lập Khu thương mại tự do đầu tiên và Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 136/2024/QH15 ngày 26/6/2024 đề xuất phương án phát triển khu thương mại tự do Đà Nẵng được xây dựng gồm 3 khu chức năng: Khu thương mại - dịch vụ, Trung tâm Logistics và Khu sản xuất. Đồng thời quy định các chính sách thí điểm tại khu thương mại tự do Đà Nẵng phù hợp với điều kiện thể chế Việt Nam hiện nay, đảm bảo tính tuần tự, từng bước thí điểm kèm theo việc kiểm tra, giám sát nhằm hạn chế tối đa các rủi ro có thể gặp phải trong thực tiễn triển khai các chính sách về sau. Trong quá trình triển khai thực hiện sẽ đánh giá, xem xét đề xuất mở rộng cho phù hợp.
Dựa trên các chủ trương, chính sách hiện hành và các nghiên cứu, TP.HCM nhận định, Khu thương mại tự do là một mô hình quan trọng để thúc đẩy thương mại, đầu tư và hội nhập kinh tế quốc tế. Việc thí điểm Khu thương mại tự do mang lại nhiều lợi ích kinh tế - xã hội, nhưng có các thách thức đi kèm.
Việc hình thành Khu thương mại tự do gắn với Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ cũng có thể được xem xét nếu bổ sung được vào quy hoạch Thành phố, quy hoạch vùng Đông Nam Bộ, quy hoạch tổng thể quốc gia tại TPHCM.
Tuy nhiên theo dự thảo quy hoạch TP.HCM thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 thì trên địa bàn TP.HCM không được quy hoạch Khu thương mại tự do nên chưa có căn cứ pháp lý để thành lập.
Mặt khác Nghị quyết số 24-NQ/TW năm 2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã định hướng hình thành khu thương mại tự do gắn với cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Ngoài ra, việc tham gia vào Khu thương mại tự do cũng tồn tại nhiều thách thức như: sự khác biệt về văn hóa và thể chế, chuyển dịch lao động, tác động môi trường...
Do đó, UBND TP.HCM cho rằng để có thể tận dụng được ưu đãi của Khu thương mại tự do thì cần nghiên cứu kỹ lưỡng, có chiến lược phù hợp để phát huy tối đa cơ hội và hạn chế rủi ro từ mô hình này.
