Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu họp báo tại Nhà Trắng, Washington, D.C. Ảnh: THX/TTXVN
Trong những ngày đầu của nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Donald Trump đang nhanh chóng biến những lời hứa tranh cử thành hiện thực, nhưng với những hệ lụy sâu rộng đối với nền kinh tế Mỹ và trật tự quốc tế.
Theo kênh CNN ngày 3/2, các bước đi mạnh mẽ của Tổng thống Trump bao gồm phát động các cuộc chiến thương mại cứng rắn để làm hài lòng những cử tri bị thiệt thòi bởi nền kinh tế toàn cầu hóa. Ông Trump đang hành động trong sự tuyệt vọng về số người chết do fentanyl. Tân Tổng thống Mỹ cũng phát động một cuộc đàn áp người di cư trong bối cảnh lo lắng về một biên giới phía Nam dễ bị xâm phạm.
Tuy nhiên, nỗ lực quyết liệt của Tổng thống Trump nhằm thực hiện những lời hứa trong chiến dịch tranh cử với đa số cử tri có thể phải trả giá.
Ở nước ngoài, các hành động mới đe dọa làm tổn hại đến quyền lãnh đạo truyền thống của Mỹ và các nghĩa vụ mà nước này đã tự đặt ra từ lâu, vốn rất quan trọng đối với hoạt động của nền kinh tế toàn cầu. Các thỏa thuận và cam kết quốc tế được thực hiện với các đồng minh cũng đang gặp nguy hiểm - như thỏa thuận thương mại Bắc Mỹ mà Tổng thống Trump đã gây sức ép bằng các mức thuế quan mới khổng lồ đối với Canada và Mexico cũng như hiệp ước mà theo đó Mỹ đã trao quyền kiểm soát Kênh đào Panama.
Ở trong nước, cuộc cải tổ nhanh chóng các nhân viên chính phủ liên bang cùng các quyết định chi tiêu thất thường đã đặt ra câu hỏi về khoản viện trợ quan trọng đối với phúc lợi của hàng triệu công dân, cũng như tính hợp pháp của việc sa thải hàng loạt nhân viên liên bang để thực hiện lập trường chính trị của ông Trump.
CNN lưu ý, khi nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump bước sang tuần thứ ba, ngày càng có nhiều câu hỏi về việc liệu sự thay đổi triệt để trên có giải quyết được bất kỳ vấn đề nào mà ông được bầu lên để giải quyết hay không.
Liệu nó có thể gây ra sự chia rẽ quốc gia sâu sắc hơn, tạo ra sự hỗn loạn kinh tế và đau khổ cho người tiêu dùng - những người bầu cho ông, một phần là để hạ giá - làm tăng tình trạng mất việc làm và khiến nước Mỹ bị cô lập sau khi xa lánh những người đồng minh, đối tác tốt nhất trên thế giới và phá hủy trật tự quốc tế?
Cụ thể, về tác động kinh tế, cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Larry Summers cảnh báo đây là "một vết thương tự gây ra cho nền kinh tế Mỹ". Ông dự đoán lạm phát sẽ tăng cao trong ba đến bốn tháng tới do hậu quả của việc đánh thuế vào những hàng hóa tiêu dùng.
Hậu quả ngay lập tức là Canada tuyên bố sẽ áp thuế trả đũa lên hơn 100 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Mỹ. Một số chính trị gia Canada thậm chí kêu gọi tẩy chay sản phẩm Mỹ như rượu vang và rượu mạnh.
Về nguy cơ ngoại giao, việc áp thuế đang đe dọa mối quan hệ với những đồng minh truyền thống. Thủ tướng Canada Justin Trudeau nhấn mạnh: "Lịch sử đã biến chúng ta thành bạn bè, kinh tế đã biến chúng ta thành đối tác và sự cần thiết đã biến chúng ta thành đồng minh". Về phần mình, cựu Bộ trưởng Tài chính Canada Chrystia Freeland thẳng thắn nhận xét: "Đó là một hành động chiến tranh kinh tế. Chúng tôi bị tổn thương, nhưng trên hết, chúng tôi tức giận, đoàn kết và kiên quyết".
Ngoài thuế quan, Tổng thống Trump còn có những động thái gây tranh cãi khác: Đóng băng viện trợ nước ngoài, vốn được duy trì nhiều thập kỷ để chống đói nghèo và bệnh tật; thu hồi quyền bảo vệ cho 300.000 người Venezuela; sa thải hàng loạt nhân viên liên bang, đặc biệt là các công tố viên liên quan đến các vụ án ngày 6/1/2021. Thậm chí, Tổng thống Trump còn tuyên bố muốn Canada trở thành "bang thứ 51", một ý tưởng hoàn toàn phi thực tế nhưng cho thấy cách tiếp cận mạnh tay của ông với các vấn đề đối ngoại.
Phó Tổng thống JD Vance cho rằng: "Khi một tổng thống được nhân dân bầu lên và sau đó thực hiện những gì ông đã hứa, đó là dân chủ". Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cũng thể hiện sự ủng hộ khi phát biểu: "Chúng tôi được dẫn dắt bởi một người không quá bí ẩn. Ông ấy sẽ cho bạn biết ông ấy sẽ làm gì và ông ấy thực sự sẽ làm điều đó".
Tuy nhiên, theo CNN, những động thái này có thể gây chia rẽ sâu sắc và làm rung chuyển các thể chế. Những bước đi của Tổng thống Trump là một cuộc tấn công toàn diện về kinh tế, ngoại giao và quyền lực trong nước. Việc ông nắm giữ quyền hành pháp rộng lớn có thể bị coi là hành động vượt quá quyền hạn, bỏ qua những mối quan tâm cấp bách nhất của cử tri. Và ông có nguy cơ đẩy các đồng minh của Mỹ vào vòng tay của những đối thủ cạnh tranh như Trung Quốc. Các động thái này được thực hiện với tốc độ chóng mặt, khiến người dân gần như không thể kịp ứng phó.
Tóm lại, Tổng thống Trump đang thực hiện những cam kết tranh cử một cách triệt để, bất chấp những rủi ro tiềm ẩn. Từ việc áp thuế hàng hóa đến các biện pháp trục xuất, ông dường như quyết tâm chuyển đổi chính sách đối nội và đối ngoại của Mỹ với tốc độ chóng mặt. Nhưng với những động thái táo bạo này, ông Trump không chỉ thách thức trật tự quốc tế đã được thiết lập từ lâu mà còn đặt ra những câu hỏi lớn về tương lai quan hệ ngoại giao và kinh tế của Mỹ với các đồng minh truyền thống.
