Nhiều doanh nghiệp đang “gồng mình” để trả lãi vay, còn nợ gốc xin giãn đến năm sau. Ảnh: Dũng Minh
Nhu cầu vốn sẽ trở lại
Quý III được xem là bắt đầu mùa cao điểm kinh doanh trong năm, nhưng nhu cầu tín dụng yếu do hoạt động sản xuất - kinh doanh của nhiều doanh nghiệp bị ngưng trệ vì dịch Covid-19. Các nhà băng kỳ vọng, bước sang quý IV, hoạt động cho vay sẽ tăng trưởng khi dịch bệnh dần được kiểm soát và các tỉnh, thành phố nới lỏng giãn cách xã hội.
Bà Hoàng Nguyên, chủ một doanh nghiệp chuyên sản xuất - kinh doanh hạt điều ở Đồng Nai cho biết, 3 tháng nay, công ty không xuất được hàng nên không có doanh thu. Vì thế, các khoản vay tại ngân hàng không thể thanh toán đúng hạn, nhưng may mắn là được khoanh nợ. Tuy nhiên, để có thể tái sản xuất - kinh doanh sau khi Đồng Nai mở cửa trở lại từ ngày 20/9, doanh nghiệp cần ngân hàng hỗ trợ vốn vay mới có thể thu mua nguyên liệu hạt điều của bà con nông dân, trong bối cảnh khó khăn vẫn hiện hữu.
Thực tế, không phải doanh nghiệp nào cũng có thể sớm khôi phục hoạt động sau tác động nặng nề bởi làn sóng dịch Covid-19 thứ tư. Một số doanh nghiệp có nguồn tài chính tích lũy vẫn đang gồng mình để trả lãi vay, còn nợ gốc xin giãn đến năm sau, khi dịch bệnh được kiểm soát, hoạt động kinh doanh bình thường trở lại sẽ có doanh thu trả nợ gốc. Đặc biệt, doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhất là các ngành chịu tác động trực tiếp bởi dịch bệnh như khách sạn, dịch vụ lưu trú, nhà hàng..., nguồn thu trong thời gian qua gần như không có, mong muốn được ngân hàng cơ cấu cả nợ gốc và lãi vay.
Theo lãnh đạo một ngân hàng cổ phần, để có thể thu hồi được nợ, ngân hàng cũng phải tính đến phương án “nuôi” con nợ. Ngay từ khi đại dịch xảy ra, ngân hàng dự đoán được tình hình sẽ khó khăn cho khách hàng nên chủ động giảm lãi vay từ 1 - 1,5%/năm. Đồng thời, nhà băng xem xét những khách hàng đáp ứng được điều kiện tín dụng sẽ cấp thêm vốn. Kỳ vọng, nhu cầu vay vốn của khách hàng sẽ gia tăng trong quý IV/2021.
Mặt bằng lãi suất cho vay giảm 1 - 2%/năm, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục cấp thêm hạn mức tăng trưởng tín dụng là điều kiện thuận lợi để kích cầu tăng trưởng dư nợ trong quý cuối năm khi dịch bệnh dần được kiểm soát, doanh nghiệp tái sản xuất - kinh doanh mùa cao điểm.
Các chuyên gia phân tích của Công ty Chứng khoán VNDIRECT cho rằng, tín dụng chững lại trong quý III/2021, nhưng nhờ lãi suất cho vay giảm, nhu cầu tín dụng sẽ tăng trở lại vào cuối quý IV/2021. Mặc dù vậy, VNDIRECT hạ dự báo tăng trưởng tín dụng toàn ngành năm 2021 xuống 10 - 12%, từ mức 13% trước đó, do cầu tín dụng khó có thể phục hồi nhanh.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, trong thời gian tới, cơ quan quản lý sẽ tăng hạn mức tín dụng cho các ngân hàng và điều chỉnh phù hợp lãi suất theo đúng cam kết. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến lãi suất của thị trường và chỉ đạo các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí, cân đối, xem xét hạ thêm lãi suất cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp, cá nhân chịu ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19.
Trước đó, trong quý III/2021, một loạt ngân hàng đã được nới hạn mức tín dụng, cao nhất là TPBank và Techcombank, lên lần lượt là 17,4% và 17%. Một số ngân hàng khác được nới hạn mức tín dụng lên 13 - 16% như ACB, MB, LienVietPostBank, VIB..., tùy thuộc vào “sức khỏe” tài chính và mức độ rủi ro, hỗ trợ lãi vay.
Mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm nay của ngành ngân hàng là 12%, nhưng có thể sẽ được điều chỉnh. Theo báo cáo mới đây của Tổng cục Thống kê, tính đến 20/9/2021, tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế đạt 7,17%, cao hơn nhiều mức tăng trưởng của cùng kỳ năm 2020 là 4,99%, nhưng vẫn thấp hơn so với trước khi đại dịch xuất hiện và thấp hơn mức tăng 7,42% trong 8 tháng đầu năm.
Cần tăng cường kiểm soát rủi ro
Khảo sát mới nhất của Công ty Chứng khoán Rồng Việt cho thấy, các ngân hàng ngày càng thận trọng về tăng trưởng tín dụng trước diễn biến phức tạp dịch bệnh.
Theo thống kê của Fitch Ratings, khoảng 95% các ca nhiễm mới Covid-19 của Việt Nam là sau ngày 30/6/2021, nhiều khu vực buộc phải phong tỏa. Hoạt động kinh tế và thị trường lao động bắt đầu suy yếu nên tổ chức này cho rằng, khả năng trả nợ của bên vay tiền ngân hàng đang chịu nhiều áp lực, đặc biệt với nhóm người tiêu dùng và doanh nghiệp nhỏ trong ngành nghề chịu ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch như bán buôn, bán lẻ hàng hóa, du lịch, dịch vụ..., sẽ làm nợ xấu ngân hàng gia tăng.
Tổng giám đốc một ngân hàng chia sẻ, nguy cơ nợ xấu tăng là khó tránh khỏi, nhất là khi tới hạn cuối tái cơ cấu, khách hàng phải trả “một cục” cho ngân hàng. Trong khi đó, tình hình dịch bệnh vẫn phức tạp, doanh nghiệp chưa biết khi nào sẽ hoạt động kinh doanh bình thường trở lại. Nếu đến 30/6/2022, tình hình còn nhiều khó khăn, khách hàng không trả được nợ sẽ bị chuyển sang nợ quá hạn, chuyển thành nợ xấu, khiến nợ xấu ngân hàng tăng cao, kéo theo dự phòng lớn. Khi đó, ngân hàng lại phải tìm cách cơ cấu, trường hợp không đủ tiêu chuẩn để tái cơ cấu thì phải phát mại tài sản bảo đảm, việc này vốn phức tạp và thời gian xử lý kéo dài, làm cho nguồn thu của ngân hàng bị ảnh hưởng. Vì vậy, hoạt động cấp tín dụng sẽ thận trọng hơn.
Theo lãnh đạo Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, để chuẩn bị cho giai đoạn phục hồi kinh tế từ nay đến hết năm 2021 và đầu năm 2022, Ngân hàng Nhà nước sẽ điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý, gắn với nâng cao chất lượng tín dụng, kiểm soát nợ xấu.
Bà Nguyễn Thị Hồng cho hay, trong chỉ đạo, điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng, Ngân hàng Nhà nước thực hiện đồng bộ các giải pháp khuyến khích dòng vốn tín dụng tập trung vào lĩnh vực sản xuất - kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, lĩnh vực tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Chính phủ. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro như bất động sản, chứng khoán, các dự án BOT, BT giao thông…
Ngân hàng Nhà nước mới đây đã lấy ý kiến về dự thảo Thông tư hướng dẫn thực hiện quản lý rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Theo dự thảo, tổ chức tín dụng có quyền tự chủ trong việc tổ chức đánh giá, sử dụng kết quả đánh giá rủi ro môi trường của dự án đầu tư, phương án sản xuất - kinh doanh của khách hàng để thực hiện quản lý rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng.
Đáng chú ý, Ngân hàng Nhà nước vừa có văn bản gửi các tổ chức tín dụng yêu cầu trích lập 100% dự phòng cụ thể với nợ cơ cấu lại. Các đơn vị cần duy trì tỷ lệ nợ xấu nội bảng, nợ bán cho VAMC chưa xử lý và các khoản tiềm ẩn trở thành nợ xấu dưới 3% so với tổng dư nợ cho vay, đầu tư. Bên cạnh đó, các ngân hàng cần tăng cường nguồn lực tài chính cho xử lý nợ xấu, đặc biệt đối với tổ chức tín dụng có kết quả kinh doanh ở mức cao trong khi chất lượng tín dụng chưa được cải thiện, nợ xấu và nợ tiềm ẩn thành nợ xấu vẫn còn lớn.
Các tổ chức tín dụng cũng cần rà soát, thực hiện dự thu lãi, thoái các khoản lãi dự thu theo đúng quy định pháp luật và các văn bản chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước (gồm dự thu lãi đối với các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn, miễn, giảm lãi và giữ nguyên nhóm nợ theo quy định tại Thông tư 01/2020/TT-NHNN và các văn bản sửa đổi, bổ sung), đảm bảo lợi nhuận phản ánh đúng thực trạng hoạt động kinh doanh của đơn vị.
TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia ngân hàng nhận định, việc tiếp tục thực hiện giãn cách xã hội tại TP.HCM và nhiều tỉnh phía Nam có tác động không nhỏ đến tăng trưởng tín dụng. Với tình hình dịch bệnh phức tạp, lực cầu nền kinh tế còn yếu, khả năng tín dụng cả năm nay tăng ở mức 10 - 11%.
