Chuẩn bị trình Quốc hội bấm nút vào đợt 2 Kỳ họp thứ 9, dự thảo Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) đã được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến để tiếp tục hoàn thiện, chiều 4/6.
Áp dụng thuế suất ưu đãi dựa trên tiêu chí doanh thu là để phù hợp với thực tiễn
Báo cáo tiếp thu, giải trình dự thảo Luật của Thường trực cơ quan thẩm tra (Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội) nêu rõ, về cơ bản, các nội dung giải trình, tiếp thu đã được thống nhất giữa Thường trực ủy ban này và Cơ quan chủ trì soạn thảo (Bộ Tài chính).
Về một số nội dung cụ thể, liên quan đến thuế suất, Chủ nhiệm Ủy ban thẩm tra Phan Văn Mãi phản ánh, có ý kiến cho rằng, quy định về thuế suất ưu đãi (15%, 17%) không áp dụng đối với các doanh nghiệp là công ty con hoặc công ty có quan hệ liên kết là chưa phù hợp. Có ý kiến cho rằng, cách tiếp cận dựa trên doanh thu là chưa phù hợp với tình hình thực tế của nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là các doanh nghiệp khởi nghiệp và các doanh nghiệp công nghệ cao.
Theo Thường trực Uỷ ban Kinh tế và Tài chính, dự thảo Luật quy định không áp dụng đối với doanh nghiệp là công ty con hoặc công ty có quan hệ liên kết mà doanh nghiệp trong quan hệ liên kết không phải là doanh nghiệp đáp ứng điều kiện áp dụng thuế suất ưu đãi. Quy định này nhằm bảo đảm tính chặt chẽ, tránh tình trạng doanh nghiệp lợi dụng chính sách, chia, tách doanh nghiệp để được hưởng ưu đãi thuế.
Theo cơ quan thẩm tra, các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong trường hợp có quan hệ liên kết với doanh nghiệp lớn thì về bản chất không phải là các doanh nghiệp vừa và nhỏ thông thường. Ngoài ra, hiện Nghị quyết 198/NQ-QH15 đã quy định các ưu đãi, hỗ trợ riêng (với mức ưu đãi cao hơn) cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp công nghệ cao. Dự thảo Luật quy định việc áp dụng thuế suất ưu đãi dựa trên tiêu chí doanh thu là để phù hợp với thực tiễn, tạo thuận lợi cho quá trình thực hiện và về cơ bản, không mâu thuẫn với quy định của Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật.
Điều gì có lợi cho doanh nghiệp thì áp dụng
Liên quan đến ưu đãi thuế, có ý kiến đại biểu đề nghị bổ sung ưu đãi đối với lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm, ứng dụng và thử nghiệm; sản xuất quốc phòng, an ninh, sản xuất sản phẩm động viên công nghiệp quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật về công nghiệp quốc phòng, an ninh.
Tiếp thu ý kiến đại biểu, dự thảo Luật đã bổ sung các ngành nghề “sản xuất quốc phòng, an ninh và sản xuất sản phẩm động viên công nghiệp theo quy định của pháp luật; sản xuất sản phẩm công nghiệp hóa chất trọng điểm và sản phẩm cơ khí trọng điểm theo quy định của pháp luật” vào diện được ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị bổ sung nguyên tắc áp dụng ưu đãi trong trường hợp doanh nghiệp được hưởng nhiều mức ưu đãi khác nhau đối với cùng một khoản thu nhập thì được lựa chọn mức ưu đãi thuế có lợi nhất. Có ý kiến đề nghị bổ sung quy định thu hồi ưu đãi nếu phát hiện doanh nghiệp không còn đáp ứng điều kiện.
Tiếp thu ý kiến này, cơ quan thẩm tra đề xuất bổ sung quy định “trong cùng một thời gian, nếu doanh nghiệp được hưởng nhiều mức ưu đãi thuế khác nhau đối với cùng một khoản thu nhập thì doanh nghiệp được lựa chọn áp dụng mức ưu đãi thuế có lợi nhất” và “trường hợp doanh nghiệp không đáp ứng điều kiện ưu đãi thuế thì cơ quan có thẩm quyền thực hiện thu hồi ưu đãi thuế và xử phạt vi phạm theo quy định của pháp luật”. Đồng thời, giao Chính phủ quy định chi tiết để có căn cứ pháp lý cho thực hiện.
Báo cáo làm rõ thêm một số vấn đề, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn đề nghị cần cân nhắc quy định nêu trên do Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp quy định thực hiện tự khai, tự tính, tự nộp. Do đó, dự thảo Luật chỉ đưa nguyên tắc nếu không đáp ứng điều kiện ưu đãi thì không được hưởng ưu đãi. Trong quá trình thực hiện, trường hợp doanh nghiệp khai chưa đúng sẽ được điều chỉnh, nếu cơ quan thuế hoặc các cơ quan có liên quan thanh tra, kiểm tra mới thu hồi khoản ưu đãi.
Đối với quy định về không miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đối với khoản tài trợ cho phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của doanh nghiệp có mối quan hệ liên kết, Thứ trưởng cho biết Chính phủ đã có văn bản gửi Thường vụ Quốc hội.
Tại công văn này, Chính phủ đề nghị cho phép miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các khoản tài trợ nhận được để sử dụng cho phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số mà không phân biệt có mối quan hệ liên kết hay không.
Đề xuất này, theo Thứ trưởng nhằm đảm bảo thể hiện đúng mục tiêu mà các Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết số 193/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách, đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã đề ra. Trong đó có nội dung khuyến khích các tổ chức, cá nhân tài trợ cho mục đích phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Việc miễn quy định miễn thuế đối với khoản tài trợ này còn nhằm tạo nguồn cho doanh nghiệp nhận tài trợ có đủ nguồn lực để thực hiện nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ, Theo đó, trường hợp doanh nghiệp thực hiện theo đúng các mục đích, quy định, về khoản tài trợ này thì cần khuyến khích thực hiện mà không cần ràng buộc phải là các doanh nghiệp có quan hệ liên kết mới được áp dụng, Thứ trưởng nhấn mạnh.
Hơn nữa, Chính phủ đã quy định cụ thể về việc sử dụng khoản tài trợ cho mục đích nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đảm bảo các khoản chi tài trợ đúng nội dung, đúng mục đích. Trường hợp khoản tài trợ nhận được mà doanh nghiệp sử dụng không đúng mục đích cho hoạt động cho phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số thì bị truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp và xử phạt theo quy định pháp luật.
Trao đổi về nội dung này, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát, chỉnh lý lại dự thảo Luật trên cơ sở ý kiến của Chính phủ.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị hai bên phối hợp để xử lý vấn đề này theo văn bản chính thức của Chính phủ.
Đối với ưu đãi thuế, Phó Chủ tịch Quốc hội đồng ý sẽ chờ để xử lý theo văn bản chính thức của Chính phủ. Bộ Tài chính là cơ quan chịu trách nhiệm thống nhất với cơ quan thẩm tra về định hướng tiếp thu, chỉnh lý đối với nguyên tắc áp dụng thuế ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, quy định thu hồi ưu đãi, Phó Chủ tịch Quốc hội nhắc lại nguyên tắc. Riêng về quy định thu hồi ưu đãi, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải lưu ý về vấn đề đại diện cơ quan soạn thảo đã trình bày để điều chỉnh phù hợp với quy định của Luật Quản lý thuế và Luật này.
Điều gì có lợi cho doanh nghiệp và thúc đẩy nền kinh tế thì chúng ta áp dụng, Phó chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.