Theo lý giải của Phó Tổng giám đốc một ngân hàng cổ phần tại TP.HCM, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do gần đây cung ngoại tệ trên thị trường vượt xa cầu. Mặc dù đã hạ mức giá thu USD xuống thấp, nhưng khách hàng vẫn có nhu cầu bán ra nhiều hơn mua về. Trước tình thế này, buộc các ngân hàng phải tung tiền Đồng để hút ngoại (tất nhiên là nằm trong giới hạn cho phép của Ngân hàng Nhà nước). Tuy nhiên, khác với trước đây trong kinh doanh ngoại tệ ngân hàng thường mua – bán USD song song, lượng cung – cầu trên thị trường được cân bằng hơn so với hiện nay nên không dẫn đến hậu quả ứ đọng ngoại tệ như hiện nay. Tỷ giá VNĐ/USD liên tục suy yếu thời gian gần đây và hiện chỉ đạt ở mức 16.062 – 16.063 VNĐ/USD, giảm khoảng 200 VNĐ/USD. Trong khi đó, Ngân hàng Nhà nước đã ngưng việc hút thêm ngoại tệ như đã từng tung ra 112.000 tỷ đồng để tthu về 7 tỷ USD.
Chính đây là những khó khăn dẫn đến việc xuất hiện tình trạng cung tiền Đồng có dấu hiệu khan hiếm, vì các ngân hàng chưa bán được lượng ngoại tệ đã mua về để có thêm lượng tiền Đồng điều chỉnh cung – cầu trong lưu thông. Trong khi đó, theo ông Lưu Đức Khánh, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP An Bình (ABBANK) nhu cầu vốn của doanh nghiệp và người tiêu dùng thường tăng mạnh vào cuối năm. Mặc dù vốn khả dụng của các ngân hàng gần đây đang dồi dào, nhưng để đảm bảo nguồn cung phải có một kế hoạch phòng ngừa trước. Chính vì vậy, cung tiền Đồng trên thị trường liên ngân hàng trở nên khan hiếm là điều khó khăn cho các ngân hàng cổ phần. Ông Khánh cho rằng: “Mỗi ngân hàng đều phải có kế hoạch trong việc dự trữ và điều tiết vốn. Nhưng đối với các ngân hàng, việc vay vốn qua thị trường liên ngân hàng là rất quan trọng”. Các ngân hàng cũng cho hay, với tình hình lãi suất qua đêm tăng cao như hiện nay sẽ rất khó khăn trong việc vay tiền để cung ứng khi cần đến vốn.
Trước diễn biến lãi suất qua đêm tăng đột biến, Tổng Giám đốc một nhà băng tại TP.HCM cho rằng, việc ngân hàng quốc doanh tăng cường nhu cầu mượn vốn trên thị trường liên ngân hàng là do trước đó họ tung ra một lượng tiền Đồng rất lớn để mua trái phiếu, kỳ phiếu theo chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước trong chủ trương kiềm chế lạm phát. Ông Nguyễn Phước Thanh, Tổng giám đốc Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam (Vietcombank) cho rằng, sở dĩ lãi suất vay qua đêm lên cao trong những ngày gần đây là do nhu cầu vốn bằng tiền Đồng của tất cả các ngân hàng nói chung và khối quốc doanh nói riêng tăng mạnh so với trước. Theo ông Thanh, nguyên nhân chính khiến lượng cung có dấu hiệu khan hiếm là do nhất thời Ngân hàng Nhà nước chưa thực hiện việc tái cấp vốn sau khi hút một lượng tiền Đồng về thông qua việc phát hành các công cụ phái sinh ra thị trường để kiềm chế lạm phát.
Cũng theo ông Thanh, Ngân hàng Nhà nước chưa vội tái cấp vốn, vì muốn hạn chế việc đưa thêm lượng tiền vào lưu thông để kiềm chế lạm phát và tăng trưởng nóng của tín dụng. Thực tế, tín dụng của các ngân hàng đang có dấu hiệu gia tăng mạnh mẽ trong những tháng cuối năm. Cụ thể, chỉ riêng khu vực TP.HCM tính đến hết tháng 10/2007 vốn cho vay tăng 50% so với đầu năm và tăng 63% so với cùng kỳ năm trước, đạt 345.000 tỷ đồng. Trong đó, dư nợ tín dụng bằng VNĐ chiếm đến 70%, đạt trên 241.000 tỷ đồng. NHNN TP.HCM cho biết, ngoài nhu cầu vốn tăng nhanh cuối năm, việc đẩy tín dụng tăng cao nhanh của các ngân hàng gần đây còn nằm trong mục đích chạy đua chỉ tiêu cuối năm và tạo điều kiện giảm tỷ lệ dư nợ cho vay cầm cố chứng khoán xuống 3% theo mức quy định.
