Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến.
Thứ trưởng đánh giá thế nào về tác động của đợt thay đổi thuế quan lần này với ngành nông nghiệp?
Trong cơ cấu thị trường nông sản của Việt Nam, năm 2024, Mỹ đóng góp 13,8 tỷ USD, đứng đầu, sau đó là Trung Quốc 13,6 tỷ USD, đứng thứ hai. Cơ cấu này cho thấy lợi thế của chúng ta nghiêng về thị trường Mỹ. Nhưng khi nông sản Việt Nam vào Mỹ, chúng ta phải đối mặt với nhiều rào cản, như thuế chống bán phá giá, hay phải có tiêu chuẩn tương đương, và chúng ta đều vượt qua.
Ở mức thuế mới hiện nay của Mỹ, nông sản Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp, nhưng phải dĩ bất biến, ứng vạn biến. Chúng ta phải tập trung chỉ đạo sản xuất, làm sao vừa nâng cao năng suất, chất lượng, vừa có thể hạ giá thành để cạnh tranh với các thị trường khác.
Đương nhiên trong quá trình áp thuế, Việt Nam sẽ tiếp tục có ý kiến với các cơ quan quản lý của Mỹ, vì Mỹ đang là đối tác chiến lược toàn diện với Việt Nam. Vừa rồi, Chính phủ đã họp 2 phiên bàn thảo về chuyện này, tôi tin chúng ta sẽ có giải pháp phù hợp. Trong đó có nhóm giải pháp về khoa học công nghệ, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, đạt được tiêu chí, tiêu chuẩn, quy chuẩn của thị trường trong nước. Mặt khác chúng ta cũng cần mở rộng thị trường xuất khẩu, không để phụ thuộc vào một thị trường nào.
Ví dụ thị trường Trung Quốc với 1,4 tỷ dân đứng thứ hai trong thị trường nhập khẩu nông, lâm, thủy sản của VIệt Nam. Nếu khai thác tốt, Việt Nam còn nhiều mặt hàng có thể xuất sang Trung Quốc, đặc biệt những sản phẩm đã ký nghị định thư như sầu riêng đông lạnh, thủy sản, cá sấu... Ngoài ra, thị trường châu Âu, cũng là thị trường lớn, chiếm tới 44%. Như vậy chúng ta vừa phải thúc đẩy sản xuất, vừa phải mở rộng các thị trường tiềm năng.
Chúng ta tính đến các kịch bản Mỹ tăng thuế, nhưng có lẽ không nghĩ sẽ đến mức 46%. Vậy theo Thứ trưởng, chúng ta có phải điều chỉnh lại mục tiêu xuất khẩu của ngành nông nghiệp trong năm nay không?
Vừa rồi Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã họp về mục tiêu tăng trưởng là 4% trong năm 2025. Hết quý I chúng ta dự kiến đạt 3,69%. Trong các quý, thường quý II tăng cao hơn quý I, quý IV tăng hơn quý III. Mục tiêu tăng trưởng chúng ta đặt ra trong quý I là 3,7%, chúng ta đã đạt xấp xỉ.
Thứ nữa, mục tiêu xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm nay là 64 - 65 tỷ USD, ngay khi quý I kết thúc chúng ta đã đạt 15,7 tỷ USD, tăng 13,1% so với cùng kỳ năm ngoái.
Nếu như có tác động từ thị trường Mỹ, chúng ta sẽ phải bàn xem cần tổ chức thực hiện tại các ngành, lĩnh vực thế nào, còn định hướng như trên rồi, mục tiêu đã được Chính phủ giao.
Được biết, thủy sản là ngành chịu tác động nặng nề và trực tiếp khi Mỹ tăng thuế, xin Thứ trưởng cho biết Bộ đã có phương án cụ thể nào để đối phó với vấn đề này?
Trong cơ cấu, xuất khẩu thủy sản Việt Nam vào Mỹ chiếm tỷ trọng lớn, bên cạnh các thị trường như châu Âu hay Trung Quốc. Vì vậy, chúng ta cần xem lại cơ cấu từng ngành hàng, ví dụ hai ngành trọng điểm là cá tra, tôm.
Tôm Việt Nam có sản lượng 1,3 triệu tấn mỗi năm, có thể xuất khẩu mang về 4,3 tỷ USD, trong khi cá tra sở hữu năng suất dẫn đầu thế giới với sản lượng 1,65 triệu tấn, giá trị trên 2 tỷ USD.
Với ngành tôm, chúng ta phải làm rõ xem cần làm mới động lực từ ngành này thế nào, để cạnh tranh được với Ấn Độ, với Ecuador. Còn cá tra, mình có lợi thế rồi, thì phát huy lợi thế như thế nào.
Chúng ta phải mổ xẻ cặn kẽ, để đảm bảo Mỹ vẫn công nhận tương đương với sản phẩm tôm, khi hai năm gần đây Mỹ sang kiểm tra, tôm Việt Nam luôn đảm bảo chất lượng. Các diện tích nuôi tôm phải chuyển sang nuôi thâm canh thay vì quảng canh để tăng năng suất, phải đảm bảo con giống, tăng tỷ lệ sống của con giống, đầu ra có độ đồng đều cao. Các lô hàng xuất đi cần lưu ý vấn đề kim loại nặng, vi sinh vật, kháng sinh, phải hạn chế mức tối đa để chúng ta duy trì được thị trường.
Còn hệ thống giống cá tra cũng phải hoàn thiện. Mỗi năm Đồng bằng sông Cửu Long cần 4,5 tỷ con giống cá tra, trong khi Việt Nam mới nghiên cứu được 2 dòng cá tra, và khâu nghiên cứu giống còn trục trặc.
Tóm lại, mỗi đối tượng có điểm nghẽn riêng, cần phải khơi thông. Một là phải nâng cao năng lực, hai là chủ động hội nhập, ba là năng cao sản lượng, từ đó đóng góp vào mục tiêu xuất khẩu 65 tỷ USD của năm nay và các năm tiếp theo.
