Theo thống kê của Hiệp hội Sơn và mực in Việt Nam, tổng sản lượng sơn và chất phủ tại Việt Nam năm 2012 đạt khoảng 345 triệu lít, trong đó, mảng sơn trang trí chiếm khoảng 66%, sơn gỗ chiếm 16%, còn lại là sơn tàu biển và bảo vệ, sơn tấm lợp, sơn bột và các loại sơn khác.
Mặc dù thị trường xây dựng và bất động sản mấy năm qua trầm lắng, nhưng sự gia tăng của các hãng sơn nước ngoài và cả các công ty trong nước cho thấy, tiềm năng của thị trường sơn tại Việt Nam vẫn hấp dẫn.
Thị trường sơn Việt Nam hiện nay chủ yếu nằm trong tay các “ông lớn”
Theo ông Chalermsak Pimolsri, Giám đốc Marketing Công ty Sơn 4 Oranges, nhu cầu về sơn tại Việt Nam còn rất cao, mức sử dụng sơn trang trí trên đầu người mới ở mức 1,5 lít, trong khi mức bình quân ở Thái Lan là 4 lít và ở các nước phát triển bình quân 7 lít. Tuy nhiên, để có chỗ đứng trên thị trường, các hãng phải cạnh tranh gay gắt, thậm chí có những hành vi cạnh tranh không lành mạnh, chưa kể phải đối mặt với vấn nạn hàng giả, hàng nhái.
Các hãng sơn nước thay nhau giảm giá, tăng chiết khấu để dành giật khách hàng, thị trường của nhau, mức chiết khấu trung bình là 10 - 15%, thậm chí lên đến 30 - 40%. Không chỉ dừng lại ở đó, để chen chân vào các dự án lớn, một số hãng còn cho chủ đầu tư bất động sản nợ trong vòng 6 tháng đến 1 năm.
Hiện trên thị trường sơn Việt Nam có khoảng 60 nhà sản xuất, cả trong nước và nước ngoài, trong đó chỉ có khoảng 10 nhà sản xuất sơn cao cấp. Cũng có khoảng mươi hãng sơn uy tín chiếm đến 65% thị phần, 35% thị phần còn lại là cuộc cạnh tranh khốc liệt của mấy chục hãng sơn nhỏ khác.
Số liệu tổng hợp từ Công ty Sơn Kelly Moore cho thấy, sơn cao cấp chiếm khoảng 35% thị phần, trung bình cao là 25%, trung bình thấp 15% và sơn thấp cấp là 25%. Mức giá sơn cao cấp khoảng 56.000 - 68.000 đồng/lít, trung cấp khoảng 18.300 đồng/lít, còn thấp cấp chỉ chừng 8.800 đồng/lít. Để đứng vững trên thị trường, đa phần các nhà sản xuất chọn cả 3 dòng. Với mức chênh lớn của các dòng sơn do cùng một hãng sản xuất như trên đã tạo điều kiện cho hàng giả, hàng nhái phát triển.
Bà Nguyễn Thị Hoè, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sơn Kova cho biết, đã có nhiều trường hợp làm giả sơn Kova bị bắt. Các đối tượng còn xây dựng cả nhà máy để làm giả, chứ không chỉ ở các xưởng nhỏ. Tuy nhiên, mới chỉ có 1 trường hợp bị phạt tù giam 1 năm, vài trường hợp là mấy tháng tù treo.
“Chúng tôi không thể kiểm soát nổi việc làm hàng giả, hàng nhái, mức xử phạt cũng chưa đủ sức răn đe so với lợi nhuận mà các đối tượng làm giả có được. Hơn nữa, việc bắt hàng giả phải nhờ vào cơ quan quản lý thị trường, hãng chỉ biết khi khách hàng khiếu nại khi dùng phải hàng giả”, bà Hòe nói và cho biết, ngoài củng cố thị trường trong nước, hãng cũng đang hướng đến xuất khẩu. Hiện Sơn Kova đã có mặt ở 6 quốc gia, vùng lãnh thổ và đang xâm nhập thị trường Mỹ bằng sản phẩm sơn chống cháy, chống đạn.
Nếu như cuộc cạnh tranh vào các công trình lớn và các đại lý ở các tỉnh, thành phố lớn là cuộc chiến của các hãng sơn có tên tuổi, thì phân khúc tiêu thụ trong dân là cuộc “đại chiến” của hàng chục hãng sơn nhỏ khác, thậm chí là với cả hàng giả, hàng nhái.
Anh Nguyễn Tiến, một người có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thầu sơn cho nhà dân tại TP. HCM cho biết, nhiều chủ nhà muốn tiết kiệm nên tự đi mua nguyên vật liệu. Tuy nhiên, họ thường gặp phải ma trận giá và chủng loại của các loại sơn. Đại lý chỉ tư vấn để khách chọn loại sơn được chiết khấu cao, có lợi nhuận lớn, chứ không quan tâm tới chất lượng và uy tín của nhà sản xuất, vì vậy nhiều chủ nhà mua phải hàng kém chất lượng. Để đảm bảo cho công trình, hiện nay, các chủ nhà thường chia từng phần cho nhiều nhà thầu như xây dựng, hoàn thiện, gạch, sơn… Các nhà thầu phải có bảo hành, nên để đảm bảo chất lượng, uy tín, thì nhà thầu chọn đại lý và yêu đại lý phải cam kết về chất lượng.
“Mặc dù vậy, thực tế thị trường cho thấy, hiện rất khó tránh khỏi hàng giả, vì hàng giả làm rất tinh vi, có khi phải qua sử dụng khoảng nửa năm hoặc thậm chí 1 - 2 năm mới phát hiện”, anh Tiến nói.
